Deri në fund, kishte mbetur pak. Qyteti i vjetër i Homsit dhe lagjet e tij përreth u goditën me predha betoni, një peizazh gri dhe me pluhur në të cilin luftëtarët rebelë të Sirisë gërmuan dhe mbijetuan sa më mirë që mundën.
Fjala armëpushim ndonjëherë ngjall një ide të barazisë, të dy palët e luftëtarëve në një ndalesë të barabartë. Ky nuk ishte rasti në Homs. Në prill 2014, kreshendoja e armëpushimeve të imponuara nga regjimi, korridoreve humanitare dhe ultimatumeve kishte për qëllim të demonstronte epërsinë që presidenti Assad kishte fituar përmes forcës dërrmuese të avionëve dhe artilerisë së tij kundër mbrojtësve të armatosur lehtë.
Në javën e parë të majit, autokolona autobusësh mbërritën për të çuar rebelët e mbetur në pjesë të tjera të Sirisë dhe Homs u kthye nën kontrollin e regjimit.
Nuk duhet të na habisë fakti që skenat që shfaqen tani në qytetin ukrainas të Mariupolit duken të njohura.
Rusët nuk iu bashkuan zyrtarisht luftës në Siri deri në shtator të vitit 2015, por theksi i tepërt është vënë në atë datë. Ushtria siriane ishte trajnuar nga sovjetikët dhe kishte punuar ngushtë me Rusinë për dekada, duke përfshirë edhe gjatë fazave të mëparshme të luftës civile.
Sirianët mësuan nga beteja e Grozny në Çeçeni; nga ana tjetër, në luftën aktuale, gjeneralët rusë pa dyshim kanë mësuar nga nënshtrimi brutal i Homsit, i ndjekur nga Alepo në 2016 dhe periferitë e Damaskut në 2018.
Ka dallime. Rusia nuk ka arritur ende të arrijë kontrollin e plotë të qiejve në Ukrainë që kishte në Siri. Por ka ngjashmëri, më e dukshme refuzimi i fuqive perëndimore pavarësisht simpatisë, ndaj atyre që luftojnë rusët dhe aleatët e tyre, për të ndërhyrë ushtarakisht, për shembull duke vendosur një zonë ndalim-fluturimi.
Presidenti Assad nuk mund të ishte kurrë i sigurt për këtë në Siri, por në Ukrainë presidentit Putin iu tha ndihmesë shumë përpara. Ai mund të ketë dështuar të pushtojë shpejt Kievin, por tani mund të shkatërrojë ngadalë qytetet dhe qytetet e Ukrainës duke bombarduar popullsinë e tyre civile, siç ndodhi në Siri, pa u ndëshkuar nga NATO.
Kjo lë një pikëpyetje të madhe. Nëse të gjitha qytetet e Ukrainës mbrohen me aq vendosmëri sa ka bërë Mariupol, a do t’i drejtohet Putinit armëve kimike siç bëri Assad?
Sa shpesh Assad hedh sarin, klor dhe kimikate të tjera në popullin e tij është një temë e diskutueshme. Organizata e Kombeve të Bashkuara për Ndalimin e Armëve Kimike (OPCW) ka hetuar një sërë akuzash, por kushtet e saj të funksionimit u ndryshuan vazhdimisht, duke mos lejuar atribuimin e drejtpërdrejtë në shumë raste, duke përfshirë më të rëndat, vrasjen e qindra, ndoshta më shumë se 1,000 njerëzve me sarin në Ghouta Lindore në gusht 2013.
Megjithatë, raportet e tij bëjnë të qartë se askush tjetër nuk mund të ishte përgjegjës. Studimi më gjithëpërfshirës nga Instituti Global i Politikave Publike, në Berlin, regjistroi 336 përdorime “të vërtetuara të besueshme” të armëve kimike, 98 për qind nga regjimi, ndërsa pjesa tjetër nga Shteti Islamik.
Presidenti Biden paralajmëroi të hënën se Putini mund të përdorë të njëjtat taktika. Ai tha se Putini dhe ushtria e tij “ishin me shpinë pas murit”. “Ata po sugjerojnë gjithashtu se Ukraina ka armë biologjike dhe kimike”, shtoi Biden. “Kjo është një shenjë e qartë se ai po mendon t’i përdorë të dyja.”
Shkalla në të cilën Rusia mund të mbahet përgjegjëse për përdorimin e sarinit dhe klorit nga Assadi është e diskutueshme. Nuk ka pasur kurrë ndonjë sugjerim që avionët e Rusisë t’i hidhnin ato, dhe ishin diplomatët rusë ata që negociuan marrëveshjen sipas së cilës pjesa më e madhe e rezervave të Sirisë iu dorëzua OPCW-së pas sulmit në Ghouta.
Megjithatë, Putini kurrë nuk e mohoi apo ndëshkoi Asadin për përdorimin e tyre, apo u ankua se Siria nuk e kishte pranuar kurrë se kishte armë kimike. Do të kishte qenë e vështirë për të ta bënte këtë. Në fund të fundit, ishin ekspertët rusë ata që trajnuan shkencëtarët dhe ushtrinë sirianë në prodhimin dhe përdorimin e tyre dhe heshtën për të për dekada të tëra.
Ndoshta më e rëndësishme se trajnimi i sirianëve ishte pjesa që luajti Rusia pas kësaj. Që nga mëngjesi i sulmit në Ghouta, mediat dhe politikanët rusë, përfshirë Sergej Lavrov, ministrin e Jashtëm, u përpoqën t’ia hidhnin fajin rebelëve.
Ata kurrë nuk e kuptuan plotësisht mesazhin e tyre: gjatë pesë viteve të ardhshme, ata kurrë nuk mund të vendosnin nëse rebelët e kishin falsifikuar të gjithë këtë, apo kishin përdorur në fakt armë kimike kundër grave dhe fëmijëve të tyre. Por efekti i një derdhjeje masive të dezinformatave në kanalet shtetërore të medias në gjuhën angleze si RT dhe në mediat sociale, të mbështetur nga akademikë dhe shkrimtarë nga qarqet e krahut të djathtë dhe të majtë në Perëndim, ngatërroi një numër të madh njerëzish si për natyrën e vërtetë të regjimit të Asadit – dhe të vetë Rusisë.
Kjo mund të jetë arsyeja pse Biden dhe partnerët e tjerë perëndimorë po paralajmërojnë në mënyrë të përsëritur kundër përdorimit rus të kimikateve, për të cilat ata ofrojnë pak prova. Në fakt, Rusia që nga vitet 1920 e ka shmangur kryesisht vendosjen e tyre në fushën e betejës, megjithëse sigurisht është e lumtur t’i përdorë ato si mjete vrasjeje.
Lufta për Ukrainën është pjesërisht një luftë politike. Biden, si zëvendëspresident, pa jo vetëm sesi Presidenti Obama theu vijën e tij të kuqe kur tha se do të ndërhynte në Siri vetëm nëse Assad do të përdorte armë kimike dhe më pas nuk do ta bënte këtë, por edhe se si ai humbi kontrollin e të gjithë mesazhit politik të luftës.
Duke marrë parasysh akuzat e tij, Biden po tregon se nuk do të lejojë të përsëritet e njëjta gjë.
