Ish-ministri i Jashtë, Ditmir Bushati, e ka cilësuar “të vdekur” marrëveshjen e detit mes Shqipërisë dhe Greqisë. Në një intervistë për emisionin “31 Minuta”, ish-ministri Bushati është shprehur se të dyja palët synuan të ndërtonin një proces të ri që të çonte drejt një marrëveshjeje më të drejtë, të bazuar mbi legjislacionin ndërkombëtar dhe mbi konventën e detit.
“Natyrisht që për ne është një marrëveshje e vdekur, përsa kohë ka një vendim të qartë të Gjykatës Kushtetuese. Fakti që jemi ulur në tryezë me palën greke, që ka pasur një plotfuqishmëri të lëshuar nga institucionet shtetërore për të rifilluar procesin e negociatave me Greqinë, do të thotë që është e vdekur dhe për Greqinë. Ne kemi synuar që të ndërtojmë një proces të ri që do të na çonte eventualisht drejt një marrëveshje më të drejtë për të dyja palët.
Marrëveshje më të drejte që do të bazohej mbi legjislacionin ndërkombëtar, mbi konventën e detit dhe do të respektonte detyrimet kushtetuese dhe ekzigjencat që kanë palët në këtë proces. Kur nisëm për të diskutuar dhe për të eksploruar mundësinë e një marrëveshje përsa i përket hapësirave detare, shelfit kontinental dhe zonës ekskluzive ekonomike, palët nuk kanë parasysh vetëm arritjen e një marrëveshje të drejtë por edhe vendosjen e një precedenti që mund ti shërbejë në negocime të mëvonshme. Mendoj që edhe në këtë pikë është bërë një punë goxha voluminoze nga të dyja palët dhe nuk shoh arsye për tu kthyer mbrapsht, përveçse për të konkretizuar këtë proces që ka nisur”, ka thënë Bushati.
Më tej, ish-kreu i diplomacisë shqiptare ka folur edhe për bisedimet me ish-homologun e tij grek, Nikos Kotzias, duke thënë se dy ish-ministrat kanë diskutuar për të gjitha çështjet që përfshijnë raportet mes Shqipërisë dhe Greqisë.
“Në fakt ne kemi diskutuar për të gjithë çështjet që përfshijnë raportet mes Shqipërisë dhe Greqisë në një paketë duke I grupuar, qoftë çështjet e karakterit historik që origjinën e problematikës e gjejmë të lufta e dytë botërore, çështje të aktualitetit dhe çështje të perspektivës që ne gjejmë në këto marrëdhënie. Besoj se qasja në paketë ka qenë një qasje që ka ndihmuar të dyja palët për të ardhur sa më pranë për zgjidhjen e këtyre problematikave.
Për shkak të situatës së brendshme në Greqi, firmosjes dhe kalimit të marrëveshjes së Prespës dhe turbulencës politike që e pasoi atë në Greqi, por ndoshta edhe për shkak të situatës politike në Shqipëri, ku siç dihet, kishte një lloj hezitimi nga ana e presidentit të republikës për të vijuar me tej me procesin e delimitimit të hapësirës detare, një proces të cilin presidenti I Republikës e lidhi me funksionalitetin e gjykatës kushtetuese, gjërat nuk arritën dot të shkonin drejt përfundimit. Ka qenë një shans i humbur, por nga ana tjetër është bërë një punë voluminoze dhe shpresoj që me qeverinë e re në Greqi në fitohet koha e humbur dhe të shkojmë drejt mbylljes së problematikave dypalëshe”, ka theksuar ish-ministri.
Gjatë intervistës, ish-ministri shqiptar është pyetur dhe për atë që pritet të ndodhë me palën greke, pas ardhjes në pushtet të qeverisë së re, drejtuar nga Kyriakos Mitsotakis, i cili ka paralajmëruar bllokimin e negociatave të Shqipërisë. Sipas Bushatit, këto thirrje të Mitsotakis nuk janë qëndrime largpamëse dhe realiste, duke shtuar se nuk është në interesin e Greqisë të vendosë veton ndaj Shqipërisë.
“Shqipëria është një vend anëtar i Këshillit të Evropës, ka ratifikuar konventën kuadër për mbrojtjen e minoriteteve, është nga ato pak shtete evropianë që ka një ligj kuadër mjaft të avancuar për minoritetet. Një ligj që është duartrokitur nga ana e Komisionit Evropian, e Këshillit të Evropës, nga partnerët tanë. Natyrisht që ne kemi një punë përpara nga ana e avancimit të drejtave të pakicave në praktikë.
Pakica grekë është një prej pakicave të njohura me ligj, është e respektuar dhe qëndrimi zyrtar i Shqipërisë ka qenë konstant, që është në gatishmëri të plotë për të përmirësuar këto standarde, për të punuar me fqinjët dhe për të mësuar pse jo nga eksperienca e tyre në respektimin e këtyre standardeve në praktikë. Nga ana tjetër, thirrjet për bllokim që mund të kenë qenë në fushatë zgjedhore, apo taktikat elektorale për një grusht votash më tepër, nuk besoj se janë qëndrime largpamëse apo realiste dhe nuk besoj së është në interesin e vetë Greqisë për të vendosur veton e mundshme ndaj Shqipërisë”, është shprehur Bushati.
Më tej, Ditmir Bushati ka dhënë alarmin nëse qeveria aktuale greke do ta çonte për ratifikim marrëveshjen ndërmjet Greqisë dhe Shqipërisë në parlamentin grek, duke deklaruar se ky është një skenar ogurzi.
“Ky do të ishte një skenar ogurzi që do ta çonte procesin në pikën e vdekjes. Mendoj që për dy fqinj, për dy aktorë rajonalë siç janë Shqipëria dhe Greqia është e rëndësishme që të identifikojnë instrumentet e duhur të praktikës ndërkombëtare dhe praktikat më të mira evropianë për të shkuar drejtë një zgjidhje. Ose do duhet të ketë një zgjidhje ku palët bien dakord dhe ky proces mbyllet, ose do duhet që në mungesë të kësaj zgjidhje ti referohen një tribunali ndërkombëtar.
Besoj se dhe praktika evropianë në këtë drejtim është e qartë dhe nuk ka arsye që nga një proces i nisur tanimë për mundësinë e pasjes së një marrëveshje të re, pala greke ta çonte procesin në një pikë të vdekur, në një drejtim krejt të kundërt. Është e vërtetë që është nënshkruar në 2009 kjo marrëveshje, por deri në 2013-2014 në Greqi ka qenë në krye të punëve të vendit e njëjta forcë politike që sapo ka marrë besimin e qytetarëve grek këto ditë. Pra, në kushtet kur kjo forcë politike nuk bëri një veprim të tillë në ato vite, do të ishte e dëmshme, e padrejtë, dhe nuk do ti shërbente klimës së procesit që ka vite që ka nisur mes dy vendeve tona”, ka deklaruar ish-ministri Bushati.
