Fjalimi i presidentit Biden në Varshavë të shtunën u hartua me qëllimin për të hedhur peshën e plotë të Shteteve të Bashkuara pas aleatëve të saj evropianë, duke e inkuadruar pushtimin rus të Ukrainës si pjesë e një “beteje” globale midis demokracisë dhe autokracisë.

Dhe megjithëse denoncimi i fuqishëm i luftës së Presidentit Vladimir V. Putin rezonoi te disa liderë, ishte një fjali e papërgatitur më parë që tërhoqi vëmendjen e ekspertëve të politikës së jashtme, anëtarëve të Kongresit dhe aleatëve të NATO-s.

“Për hir të Zotit, ky njeri nuk mund të qëndrojë në pushtet”, deklaroi zoti Biden, një koment që dy zyrtarë të Shtëpisë së Bardhë thanë se nuk ishte përfshirë në fjalimin e përgatitur të presidentit.

Edhe pse zyrtarët e lartë të administratës e kaluan të dielën duke ecur prapa komenteve të zotit Biden, deklarata kishte dhënë tashmë efekte në të gjithë botën, duke nënvizuar se sa të fuqishme mund të jenë nëntë fjalët e Presidentit, veçanërisht gjatë një krize të politikës së jashtme.

“Unë nuk do të përdorja këto lloj fjalësh,” tha Presidenti Emmanuel Macron i Francës në një intervistë televizive të dielën, kur u pyet për të komentuar fjalimin e zotit Biden. Ai tha se shpresonte të arrinte një armëpushim dhe tërheqjen e trupave ruse nga Ukraina përmes diplomacisë.

“Nëse duam ta bëjmë këtë, nuk duhet të përshkallëzohemi”, tha ai, “as me fjalë e as me veprime”.

Zoti Biden e kaloi pjesën më të madhe të fjalimit duke përmbledhur dënimet që administrata e tij kishte vendosur ndaj Rusisë dhe përpjekjet e saj për të mbështetur refugjatët, ndërsa pohoi se edhe pse Shtetet e Bashkuara nuk do të dërgonin trupa në Ukrainë, ajo ishte e përgatitur të mbronte aleatët e NATO-s. Zoti Biden ngriti zërin kur e paralajmëroi zotin Putin që të mos lëvizte “në një centimetër” të territorit të NATO-s, një mesazh mbështetjeje për aleatët që administrata kishte synuar të ishte një nga pikat kryesore nga fjalimi, sipas zyrtarëve.

Deri në momentin e pashkruar të zotit Biden, fjalimi kishte arritur kryesisht qëllimet e tij të synuara, thanë ligjvënësit, aleatët dhe ekspertët e politikës së jashtme. Por menjëherë pas kësaj, ndihmësit e zotit Biden u shqetësuan se komenti i tij befasues mund të shqetësonte disa nga ata aleatë që presidenti ishte i vendosur t’i mbante të bashkuar. Shtëpia e Bardhë është përpjekur të sigurojë që çdo hap i ndërmarrë kundër Rusisë të jetë në përputhje me aleatët evropianë.

Marrë fjalë për fjalë, vërejtja nënkuptonte se Shtetet e Bashkuara do të ndryshonin një politikë për të mos nxitur ndryshimin e regjimit. Stafi i zotit Biden u ndje sikur nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të zvogëlonte komentin e hapur.

“Ne nuk kemi një strategji të ndryshimit të regjimit në Rusi apo kudo tjetër, për këtë çështje,” tha Sekretari i Shtetit Antony J. Blinken në Jerusalem pas takimit me ministrin e jashtëm të Izraelit, Yair Lapid. “Në këtë rast, si në çdo rast, është në dorën e njerëzve të vendit në fjalë. Varet nga populli rus”.

Michal Baranoëski, një bashkëpunëtor i lartë dhe drejtor i zyrës së Varshavës të Fondit Marshall Gjerman, i cili mori pjesë në fjalimin e zotit Biden, pranoi se komenti i presidentit mund të perceptohet si “një thirrje për ndryshim regjimi”. Por ai tha se nuk ka gjasa të çojë në përshkallëzim të mëtejshëm me Rusinë.

Por anëtarët republikanë të Kongresit janë të shqetësuar se Kremlini, i cili ka lëshuar propagandë duke pretenduar se Shtetet e Bashkuara janë të vendosura për të shkatërruar Rusinë, do ta shfrytëzonte vërejtjen.

Senatori Rob Portman, republikan i Ohajos, e përshkroi fjalimin e zotit Biden si “shumë të fortë, pavarësisht fjalisë së pashkruar në fund”.

Komenti “luan në duart e propagandistëve rusë dhe luan në duart e Vladimir Putin”, tha ai gjatë një interviste në NBC “Meet the Press”.

Në të vërtetë, Moska u përgjigj shpejt. Të shtunën, Dmitri Peskov, zëdhënësi i Kremlinit, tha se nuk i takon zotit Biden të vendosë se kush duhet të jetë presidenti rus. Vyacheslav Volodin, një ligjvënës i lartë rus, shkroi në Telegram se as Boris N. Yeltsin dhe as Mikhail S. Gorbachev, i cili udhëhoqi gjatë Luftës së Ftohtë, nuk ishin objektiv i komenteve të ngjashme nga krerët e shteteve amerikane.

“Arsyeja e kësaj sjelljeje do të shpjegohet më profesionalisht nga psikiatër,” tha z. Volodin. “SHBA, qytetarët duhet të kenë turp për presidentin e tyre.”

Senatori Jim Risch nga Idaho, republikani më i lartë në Komitetin e Marrëdhënieve me Jashtë, tha se zoti Biden bëri një “gafë të tmerrshme” në një fjalim të mirë.

“Administrata ka bërë gjithçka që mundet për të ndaluar përshkallëzimin – nuk mund të bëni shumë më tepër për të përshkallëzuar sesa të bëni thirrje për një ndryshim regjimi,” tha ai për “State of the Union” të CNN.

Përfaqësuesi Michael Mçaul i Teksasit, republikani më i lartë në Komitetin e Punëve të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve, sugjeroi se komenti i improvizuar kërcënonte të errësonte diskutimet se si të vazhdonte të ndihmonte Ukrainën në luftën e saj kundër Rusisë.

Pjesa më e madhe e reagimit të së dielës nuk dukej se dëmtoi ndjeshëm marrëdhëniet e administratës me aleatët që janë bashkuar në lëshimin e sanksioneve kundër Rusisë.

Zoti Biden kishte përdorur fjalë “që duhet ta bëjnë Putinin të kuptojë qartë se ai duhet të ndalojë”, tha ministri i jashtëm i Italisë, Luigi Di Maio, të shtunën mbrëma. Zoti Biden bëri “një fjalim shumë të qartë, ai përdori fjalë të vendosura,” tha z. Di Maio. “Por le të kujtojmë se në anën tjetër, Putin përdor bomba.”

Nadhim Zahaëi, sekretari i Arsimit i Britanisë, i bëri jehonë sqarimit të Shtëpisë së Bardhë, duke thënë se ai ishte i sigurt se si Shtetet e Bashkuara ashtu edhe Britania ranë dakord që populli rus duhet të vendosë se si dëshiron të qeveriset.

“Populli rus do të vendosë për fatin e Putinit dhe miqve të tij”, tha z. Zahaëi.

Dhe Julianne Smith, ambasadorja e SHBA-së në NATO, sugjeroi se deklarata e zotit Biden ishte një reagim ndaj kostos njerëzore të luftës që ai kishte parë gjatë udhëtimit diplomatik tre-ditor në Evropë. Duke vënë në dukje se zoti Biden kishte vizituar refugjatët përpara fjalimit të tij në Varshavë, ajo tha se komentet e tij ishin “një reagim njerëzor parimor”.

Por, ajo këmbënguli se “SHBA nuk ka një politikë të ndryshimit të regjimit në Rusi”.

Zolan Kanno-Youngs dhe Emily Cochrane/ New York Times

Përktheu: Balkanweb