Lufta në Ukrainë ka detyruar më shumë se gjysmën e popullsisë së saj hebreje të largohen, ka thënë kryerabini i Moskës.

Pinchas Goldschmidt, presidenti i grupit kryesor të ombrellës që përfaqëson rabinët ortodoksë të Evropës, është lideri i parë fetar i lartë nga Rusia që kritikoi hapur efektin humanitar të ofensivës së Kremlinit.

Ai tha për The Times se ishte këshilluar të mos kthehej në Moskë për momentin dhe nuk mund të shkonte më tej në dënimin publikisht të pushtimit, sepse ai kishte një përgjegjësi për të siguruar “mbijetesën” e komunitetit hebre prej 500,000 njerëzish në Rusi.

Dhuna ka pasur një efekt shkatërrues në jetën e hebrenjve në Ukrainë pas tre dekadash rindërtimi që nga shpërbërja e Bashkimit Sovjetik. Goldschmidt tha se shumica e hebrenjve të Ukrainës, që vlerësohet të kenë qenë midis 40,000 dhe 400,000 para shpërthimit të luftës, deri tani kishin kërkuar strehim diku tjetër në Evropë.

Ndërsa informacioni i saktë mbi shpërndarjen e hebrenjve të Ukrainës është i vështirë për t’u siguruar në kaosin e luftës, dhjetëra mijëra besohet se janë larguar nga vendi, ndonjëherë në masë.

“Është një katastrofë”, tha Goldschmidt në një takim të Konferencës së Rabinëve Evropianë në Mynih. “Kolegët tanë që ndërtuan komunitete hebreje në Ukrainë për 30 vitet e fundit i dhanë jetën [projektit] dhe u larguan nga vende shumë komode si Shtetet e Bashkuara dhe Izraeli.

“Dhe nga një ditë në tjetrën, të gjithë punën e tyre në ndërtimin e sinagogave, ndërtimin e shkollave, ndërtimin e gjithë kësaj, ata duhej ta linin atë me një valixhe të vogël.”

Sulmet ajrore dhe bombardimet e artilerisë ruse kanë shkatërruar disa qendra hebraike, duke përfshirë një ndërtesë sinagoge të shekullit të 19-të në Mariupol, e cila i kishte mbijetuar pushtimit nazist në Luftën e Dytë Botërore.

Sinagoga Korale e Kharkiv, më e madhja në Ukrainë, u dëmtua pjesërisht nga një raketë ruse që ra pranë gjatë rrethimit të qytetit, ndërsa ndërtesa që strehonte degën lokale të Hillel, një organizatë studentore hebreje, thuhet se është shkatërruar.

Një tjetër raketë e gjuajtur në Kiev goditi kullën televizive pranë memorialit Babyn Yar, i cili përkujton dhjetëra mijëra hebrenj ukrainas të masakruar nga SS në 1941.

Presidenti Zelensky, i cili është hebre, e theksoi  incidentin në përpjekje për të mbledhur opinionin global hebre në mbështetje të Ukrainës. “A nuk e shihni pse po ndodh kjo?” tha ai. “Kjo është arsyeja pse është shumë e rëndësishme që miliona hebrenj në mbarë botën të mos heshtin tani. Nazizmi lind në heshtje.”

Është e paqartë se sa njerëz hebrenj kanë vdekur në luftime deri më tani, por të paktën dy të mbijetuar të Holokaustit në të nëntëdhjetat e tyre kanë vdekur në sulmet e artilerisë.

Konferenca po mbështet më shumë se 1,200 anëtarë të komunitetit Tikva që u larguan nga qyteti port ukrainas i Odesa për në Neptun në Rumaninë juglindore. Ajo po ndihmon gjithashtu të paktën një mijë refugjatë hebrenj ukrainas në Moldavi dhe 1,500 në Poloni.

Goldschmidt tha se komuniteti ortodoks prej 1500 trupash në Vjenë kishte marrë 1300 hebrenj të zhvendosur nga Ukraina. Kryerabini u largua nga Moska pak para pushtimit për t’u kujdesur për babain e tij, 90 vjeç, në Izrael, i cili nuk është mirë. Miqtë i thanë të mos kthehej më.

Një figurë e afërt me Goldschmidt tha se kjo ishte një masë paraprake sigurie, sepse regjimi i Putinit mund të përpiqet ta mbyllë gojën duke e vënë në arrest shtëpiak.