Politikani rus i opozitës, Boris Nemtsov, ishte nën ndjekjen e një agjenti të lidhur me një ekip të vrasjeve politike për gati një vit përpara se të qëllohej për vdekje, ka zbuluar një hetim. Nemtsov ishte një kundërshtar i ashpër i Presidentit Vladimir Putin. Vrasja e tij në vitin 2015 është vrasja politike e profilit më të lartë që nga ardhja e Putinit në pushtet.

Autoritetet mohojnë çdo përfshirje. Bellingcat, The Insider dhe BBC gjetën prova se Nemtsov ishte në ndjekje në 13 udhëtime para vrasjes së tij.

Boris Nemtsov u bë i njohur në vitet 1990, kur shërbeu si zëvendëskryeministër nën Presidentin Boris Yeltsin dhe u sugjerua gjerësisht si pasardhësi i Jelcinit.

Në vend të kësaj, zoti Putin erdhi në pushtet dhe zoti Nemtsov u spostua. Ai u bë një aktivist efektiv, duke ekspozuar korrupsionin dhe duke denoncuar sulmin e Rusisë në vitin 2014 në Ukrainën lindore.

Më 27 shkurt 2015, z. Nemtsov u qëllua për vdekje, pak metra larg Kremlinit, dhe vetëm disa ditë para se të drejtonte një protestë kundër luftës.

Pesë burra me origjinë çeçene u arrestuan shpejt dhe më vonë u burgosën për vrasjen e tij. Por hetimi zyrtar la pa përgjigje pyetjet më urgjente: kush e urdhëroi vrasjen dhe pse?

Shtatë vjet më vonë, BBC – duke punuar me uebsajtet investigative Bellingcat dhe The Insider – mund të zbulojë prova se në muajt para vrasjes, Nemtsov po ndiqej në të gjithë Rusinë nga një agjent qeveritar i lidhur me një skuadër të fshehtë të vrasjeve.

Duke përdorur të dhënat e zbuluara të rezervimit të trenave dhe fluturimeve, hetimi tregon se Nemtsov është ndjekur në të paktën 13 udhëtime.

Herën e fundit që agjenti e ndoqi zotin Nemtsov ishte më 17 shkurt 2015, vetëm 10 ditë para atentatit.

Sipas dokumenteve të tij, emri i agjentit është Valery Sukharev. Të gjitha provat sugjerojnë se në atë kohë, ai shërbente në FSB, agjencia kryesore e sigurisë ruse. Një nga mandatet e FSB-së është të menaxhojë kërcënimet e brendshme politike në emër të Kremlinit, duke përfshirë monitorimin e lëvizjeve të njerëzve në të gjithë vendin.

Të gjitha rezervimet e fluturimeve dhe trenave regjistrohen në një bazë të dhënash të FSB-së të quajtur Magistral. Por baza e të dhënave jo vetëm që kap lëvizjet e njerëzve që agjentët rusë mund të duan të gjurmojnë, por mund të përdoret gjithashtu për të zbuluar lëvizjet e vetë agjentëve – njerëz si z. Sukharev.

Ky lloj informacioni rrjedh shpesh në tregun e zi dhe përfundon në duart e gazetarëve.

“Në një shoqëri të korruptuar si Rusia, [Magistral] është një thikë me dy tehe,” thotë Christo Grozev, drejtor ekzekutiv i Bellingcat.

“Dhe kjo i lejon njerëzit si ne të shkojnë në të vërtetë dhe të ndjekin të njëjtët spiunë, po këta oficerë të FSB.”

Disa nga të dhënat origjinale për këtë hetim u blenë nga Bellingcat përmes ndërmjetësve brenda Rusisë. Ata ndërmjetës i morën të dhënat nga zyrtarë të korruptuar që kanë akses në Magistral. BBC ka përdorur gjithashtu të dhëna që na janë dhënë, pa pagesë, nga burime që kanë akses në kopjet e Magistral.

Bellingcat ka përdorur më parë të dhëna nga Magistral për të hetuar tentativat për vrasje në Rusi. Hetimet e tyre zbuluan prova të ekzistencës së një skuadre të fshehtë goditëse brenda FSB-së, e cila ka shënjestruar kundërshtarët e Kremlinit. Qeveria ruse gjithmonë i ka mohuar këto akuza.

Për këtë hetim, ne morëm rezervimet e trenit dhe fluturimeve të bëra nga z. Sukharev – dhe kur i krahasuam ato me lëvizjet e njohura të Boris Nemtsov, doli një model i pagabueshëm.

Shumica e udhëtimeve të z. Nemtsov e çuan atë nga Moska, ku ai jetonte, në Yaroslavl – 272 km (169 milje) në veri-lindje të kryeqytetit – ku ai u ul në parlamentin rajonal.

Duket se z. Sukharev i dinte planet e z. Nemtsov paraprakisht, sepse ai shpesh arrinte në të njëjtin qytet vetëm disa minuta ose orë përpara z. Nemtsov.

Një udhëtim në veçanti zbulon se sa nga afër po ndiqej zoti Nemtsov. Në verën e vitit 2014 ai udhëtoi për në Siberi. Z. Nemtsov rezervoi fluturimin e tij në internet më 2 korrik pak pas mesnate. Saktësisht 10 minuta më vonë, z. Sukharev bleu një biletë për në të njëjtin destinacion, Novosibirsk, duke mbërritur në të njëjtën ditë me z. Nemtsov.

Një agjent i FSB-së mund të përdorë Magistral për të gjurmuar një objektiv me këtë shkallë saktësie, sipas z. Grozev.

“Nëse jeni një oficer i FSB-së, thjesht do të mund të hyni në atë bazë të dhënash dhe të shihni, për një person të caktuar, të gjitha biletat që ata po blejnë, i kanë blerë ose po blejnë pikërisht në këtë moment,” ai. tha për BBC.

Skuadra e helmeve

Nuk është e pazakontë në Rusi që agjencitë e sigurisë të mbajnë nën kontroll liderët e shquar të opozitës.

Por zoti Sukharev nuk ishte thjesht një rekrut i nivelit të ulët të FSB-së në punët rutinë. Bellingcat, në një hetim të mëparshëm, e lidhi atë me dy tentativa të dukshme për vrasje, që të dyja synonin kritikët e shquar të Putinit.

Objektivi i parë ishte miku dhe mbrojtësi i z. Nemtsov, Vladimir Kara-Murza, një politikan opozitar i cili, në javët pas të shtënave, tashmë po drejtonte gishtin e fajit nga Kremlini.

Në maj 2015, Sukharev ishte pjesë e një ekipi që shkoi në qytetin rus të Kazanit në të njëjtën kohë me z. Kara-Murza. Dy ditë pasi z. Kara-Murza u kthye në Moskë ai u rrëzua pa mundur të merrte frymë. Ai ra në koma dhe pësoi dështim të shumëfishtë të organeve, por u shërua.

Ai u helmua për herë të dytë në vitin 2017 dhe mbijetoi sërish. Qeveria ruse hedh poshtë pretendimin se operativët e tyre ishin të përfshirë në helmimet.

Objektivi i dytë ishte Alexei Navalny, lideri tashmë i burgosur i opozitës, videot e të cilit kundër korrupsionit kanë arritur tek miliona rusë.

Në vitin 2020, Navalny u helmua duke përdorur Novichok, një agjent nervor i zhvilluar në Bashkimin Sovjetik dhe i ndaluar sipas ligjit ndërkombëtar. Bellingcat zbuloi se një ekip i FSB-së gjurmoi zotin Navalny në qytetin lindor të Tomsk menjëherë përpara helmimit.

Ai zbuloi se z. Sukharev nuk ishte pjesë e ekipit tokësor që ndoqi fizikisht z. Navalny. Por regjistrat e telefonave zbulojnë se, në muajt menjëherë përpara helmimit, Z. Sukharev shkëmbeu 145 telefonata ose mesazhe me të paktën katër anëtarë të atij ekipi, si dhe me një oficer të FSB-së më tej në zinxhirin komandues.

Katër nga këta njerëz ishin ndër shtatë agjentët e FSB-së të sanksionuar më vonë nga qeveritë e SHBA dhe Mbretëria e Bashkuar për përfshirjen e tyre në tentativën për vrasje.

Qeveria ruse gjithmonë ka mohuar çdo përfshirje në helmimin e zotit Navalny.

BBC i kërkoi qeverisë ruse dhe FSB-së që të komentojnë provat se zoti Nemtsov ishte nën hije nga një agjent i lidhur me një skuadër vrasjesh.

Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, tha: “E gjithë kjo nuk ka të bëjë fare me qeverinë ruse. Duket si një trillim tjetër”. FSB nuk u përgjigj.

BBC/ Christo Grozev, Yordan Tsalov, Roman Dobrokhotov

Përktheu: Balkanweb