Qendra e Djathtë fitoi shumicën e votave, e dominuar nga “Vëllezërit e Italisë”, udhëheqësja e të cilëve mund të bëhet kryeministrja e parë femër në historinë italiane. Megjithatë, do të duhet ende pak kohë për të arritur deri te formimi i ekzekutivit të ri dhe këto janë 14 hapat
Italia shikon djathtas. Nga votimi për zgjedhjet e përgjithshme parlamentare del fitues koalicioni i qendrës së djathtë, me forcën e parë politike “Vëllezërit e Italisë”, me mbi 26% të votave. Liderja Giorgia Meloni mund të bëhet kështu kryeministrja e parë femër në historinë italiane.
Megjithatë, do të duhen disa javë përpara se të arrihet në një qeveri të re dhe hapat janë të tillë si më poshtë.
SHPALLJA E TË ZGJEDHURVE – Pas zgjedhjeve priten pak ditë për shpalljen e të zgjedhurve nga zyrat elektorale në Gjykatat e Apelit. Këtë vit ky kalim mund të jetë më i komplikuar për shkak të ligjit që ka ulur numrin e deputetëve nga 945 në 600.
SEANCA E PARË E DHOMAVE – Mbledhja e deputetëve dhe senatorëve të rinj tashmë është caktuar për në datën 13 tetor, ndonëse koha mbetet ende për t’u vendosur. Në këtë seancë të parë shpallen përfaqësuesit e zgjedhur dhe zgjidhen kryetarët e Dhomës së Deputetëve dhe Senatit.
ZGJEDHJA E KRYETARIT TË SENATIT – Sistemet janë rrënjësisht të ndryshme për të dy degët. Në Palazzo Madama gjithçka përcaktohet domosdoshmërisht nga votimi i katërt.
Votimi i parë dhe i dyti janë nga shumica absolute e anëtarëve, votimi i tretë është nga shumica absolute e senatorëve të pranishëm. Nëse askush nuk arrin as këtë shumicë, votimi bëhet për herë të pestë.
SI FUNKSIONON DHOMA? – “Loja” në Montecitorio është pak më e gjatë. Në dhomë nevojiten dy të tretat e anëtarëve në votimin e parë, në votimin e dytë dhe të tretë ulet kuorumi në dy të tretat e votuesve dhe nga votimi i katërt mjafton shumica absolute e votave. Votimi i pestë nuk është kaluar kurrë që nga viti 1948. Prandaj, zgjedhja e dy presidentëve nuk duhet të shkojë përtej 15 tetorit, ditën e shtunë.
KONSULTIMET – Pasi të jenë zgjedhur kryetarët e Dhomës dhe Senatit, zakonisht Presidenti i Republikës thërret konsultimet. Në mungesë të pengesave, dritarja e konsultimeve mund të hapet që në datat 17-18 tetor. Të parët që do të ngjiten janë ish-presidentët e Republikës (në këtë rast ka të ngjarë një telefonatë me presidentin emeritus Giorgio Napolitano), më pas dy presidentët e sapozgjedhur dhe përfaqësuesit e partive të pranishme në Parlament. Zakonisht dëgjohen drejtuesit e grupeve, të cilëve zakonisht u bashkohen edhe drejtuesit e partive.
FORMIMI I QEVERISË – Nëse rezultati është i qartë, konsultimet janë të shpejta, ato përfundojnë me emërimin e kryeministrit, zakonisht brenda pak orësh nga përfundimi. Nëse rezultati është i pasigurt dhe asnjë koalicion nuk fiton plotësisht, ka të ngjarë të ketë më shumë “raunde” konsultimesh, me dhënien e detyrave eksploruese, zakonisht kryetarëve të Dhomave, ose paracaktimeve për eksponentë të shquar institucional.
REKORDET – Mos harroni punën më të gjatë në historinë republikane për formimin e qeverisë, 88 ditë për lindjen e qeverisë “Conte 1”. Formimi i qeverisë rregullohet nga neni 92 i Kushtetutës që thotë: “Presidenti i Republika emëron Presidentin e Këshillit të Ministrave dhe me propozimin e tij ministrat”.
DETYRIMI I KRYETARIT TË KËSHILLIT – Pasi Presidenti i Republikës i jep detyrën Presidentit të Këshillit, ky i fundit zakonisht pranon me kusht dhe kryen ‘konsultimet’ me palët e gatshme për të mbështetur ekzekutivin e tij. Fillohet me formimin e një programi dhe hartimin e një liste të ministrave. Nëse rezultati është i qartë, këto ‘konsultime’ zakonisht përfundojnë brenda një ose dy ditësh.
SHPËRBËRJA E REZERVËS – Nëse konsultimet e kryeministrit në krye kanë sukses, ai kthehet në Quirinale, shpërndan rezervën dhe emërohet kryeministër. Me daljen nga studio në Vetrata, ku sapo ka folur me kreun e shtetit, kryetari i ri i Këshillit lexon listën e ministrave. Kujtojmë se ministrat emërohen nga Presidenti i Republikës me propozimin e Kryeministrit, në zbatim të nenit 92.
BETIMI I QEVERISË – Një ditë pas apo edhe pak orë pas shpërbërjes së rezervës, kryeministri dhe ministrat betohen në Kuirinale në duart e Presidentit të Republikës. Si rrjedhim, nëse rezultati do të ishte i qartë dhe nuk do të dilte asnjë pengesë politike, qeveria mund të betohej deri në ditët e fundit të tetorit.
CEREMONIA E KËMBANËS – Pasi zbret nga kodra Quirinale, kryeministri shkon në Palazzo Chigi, selia e qeverisë, ku mirëpritet nga kryeministri në largim. Në katin e parë, në sallën Galer, kryeministri në largim i dorëzon zilen të riut, tringëllima e së cilës nis mbledhjen e Këshillit të Ministrave.
SESIONI I PARË – Kryeministri në largim largohet nga Palazzo Chigi dhe kryeministri i ri mbledh për herë të parë Këshillin e Ministrave gjatë të cilit emërohet nënsekretari pranë Kryeministrisë dhe sekretari i Këshillit dhe prokurat u caktohen ministrave pa portofol. Qeveria merr zyrtarisht detyrën dhe mund të fillojë të miratojë dekret-ligje dhe projektligje, mjetet kryesore të veprimtarisë së saj.
BESIMI – Pasi të ketë bërë betimin zyrtar, kryeministrit i duhen një ose dy ditë për të shkruar fjalimin programor me të cilin do të paraqitet në Dhoma (këtë herë e nisim nga Montecitorio) për të kërkuar besim. Me numrat e rinj të parlamentarëve, tani do të nevojiten 201 po në Dhomë dhe 104 po në Senat. Megjithatë, edhe pa besim, qeveria është tashmë zyrtarisht funksionale: kjo do të thotë se kryeministri tashmë mund të marrë pjesë në samite ndërkombëtare. Pasi të fitohet besimi, qeveria është plotësisht funksionale.
