Tenda, ushqime dhe furnizime mjekësore u dërguan në rajonin malor të Afganistanit lindor, ku mijëra njerëz mbetën të pastrehë ose u plagosën nga tërmeti i fuqishëm i kësaj jave, për të cilin media shtetërore tha se vrau 1,150 njerëz. Një pasgoditje e re ditën e premte mori pesë jetë të tjera dhe thelloi mjerimin.

Midis të vdekurve nga tërmeti me magnitudë 5.9 ballë të së mërkurës janë 121 fëmijë, por kjo shifër pritet të rritet, tha Mohamed Ayoya, përfaqësuesi i UNICEF-it në Afganistan. Ai tha se rreth 70 fëmijë u plagosën.

Agjencitë e tepërta të ndihmave thanë se fatkeqësia nënvizoi nevojën që komuniteti ndërkombëtar të rimendojë ndërprerjen financiare të Afganistanit që kur kryengritësit talebanë pushtuan vendin 10 muaj më parë. Kjo politikë, duke ndalur miliarda ndihma për zhvillim dhe duke ngrirë rezervat jetike, ka ndihmuar që ekonomia të jetë në kolaps dhe ta zhytë Afganistanin më thellë në kriza humanitare dhe afër zisë së bukës.

Tërmeti goditi një rajon të largët, thellësisht të varfëruar të qyteteve të vogla dhe fshatrave të zhytur mes maleve të ashpra pranë kufirit me Pakistanin, duke shembur shtëpi prej guri dhe tulla balte dhe në disa raste duke vrarë familje të tëra. Gati 3,000 shtëpi u shkatërruan ose u dëmtuan rëndë në provincat Paktika dhe Khost, raportoi media shtetërore.

Përpjekjet për të ndihmuar viktimat janë ngadalësuar si nga gjeografia ashtu edhe nga gjendja e shkatërruar e Afganistanit.

Rrugët e prishura nëpër male, tashmë të ngadalta për t’u drejtuar, u përkeqësuan nga dëmtimet e tërmetit dhe shiu. Kryqi i Kuq Ndërkombëtar ka pesë spitale në rajon, por dëmtimi i rrugëve e bëri të vështirë për ata në zonat e goditura më keq t’i arrijnë ato, tha Lucien Christen, zëdhënës i KNKK-së në Afganistan.

Disa nga të plagosurit u desh të dërgoheshin në një spital në Ghazni, më shumë se 130 kilometra (80 milje) larg që KNKK ka vazhduar të vrapojë duke paguar rroga stafit gjatë muajve të fundit, tha ai. Shumë objekte shëndetësore në të gjithë vendin janë mbyllur, në pamundësi për të paguar personelin ose për të marrë furnizime.

“Kjo tregon se nëse nuk keni një sistem shëndetësor funksional , njerëzit nuk mund të kenë akses në shërbimet bazë që u nevojiten, veçanërisht në këto lloj kohësh,” tha Christen.

Të premten, Departamenti Meteorologjik i Pakistanit raportoi një tërmet të ri, me magnitudë 4.2 ballë. Agjencia shtetërore afgane e lajmeve Bakhtar tha se pesë persona u vranë dhe 11 u plagosën në Gayan, një qark i provincës Paktika që është një nga zonat më të goditura nga tërmeti i së mërkurës.

Shefi i talebanëve të Bakhtar, Abdul Wahid Rayan, tha të premten se numri i të vdekurve nga e mërkura ishte rritur në 1,150 njerëz, me të paktën 1,600 të plagosur. Zyra e Kombeve të Bashkuara për Koordinimin e Çështjeve Humanitare ka bërë të ditur numrin e viktimave në 770 persona. Nuk është e qartë se si po arrihet numri i të vdekurve, duke pasur parasysh vështirësitë e hyrjes.

Në Urgan, qyteti kryesor në provincën Paktika, furnizimet mjekësore të Organizatës Botërore të Shëndetit të OKB-së u shkarkuan në spitalin kryesor. Në fshatrat e goditura nga tërmeti, UNICEF-i u dorëzoi të pastrehëve batanije dhe pajisje bazë. Grupet e ndihmës thanë se kishin frikë se kolera mund të shpërthente pas dëmtimit të sistemit të ujit dhe higjienës.

Në fshatrat kryesore të distriktit Gayan, banorët u grumbulluan rreth kamionëve që shpërndanin ndihma. Njerëzit që kishin kaluar dy netët e fundit duke fjetur jashtë në shi, ngritën tenda në oborret e shtëpive të tyre të shkatërruara. Për më shumë se 24 orë pas tërmetit, shumë prej tyre kishin qenë vetëm, duke gërmuar nëpër rrënoja me dorë në kërkim të të mbijetuarve.

Megjithatë, ndihma ishte e ngadaltë për të filtruar në të gjithë zonën. Në një fshat të vogël 20 shtëpitë u rrafshuan dhe banorët po strehoheshin ende në pyjet aty pranë.

Kamionë me ushqime dhe gjëra të tjera të nevojshme mbërritën nga Pakistani dhe avionë plot me ndihma humanitare u ulën nga Irani, Katari dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Por nuk ishte e qartë se sa kohë do të duhej për të arritur në fshatrat e shkatërruar. Vendet e tjera që dërgojnë ndihma janë munduar për të bërë të qartë se nuk do të kalonin përmes talebanëve duke reflektuar hezitimin e përhapur për t’u marrë me sundimtarët e rinj të Afganistanit.

Grupet e ndihmës thanë se ndërkohë që ata po nxitojnë për të ndihmuar viktimat e tërmetit, mbajtja e Afganistanit vetëm mbi katastrofën përmes programeve humanitare nuk është e qëndrueshme. Disa i kërkuan botës që t’i japë fund ose të gjejë mënyra për të shmangur ndërprerjen financiare që ka shkatërruar ekonominë.

“Ne në thelb po lejojmë 25 milionë afganë të vdesin nga uria, të vdesin, të mos jenë në gjendje të fitojnë jetesën e tyre nëse vazhdojmë me këtë bllokadë financiare,” tha Rossella Miccio, presidente e organizatës së ndihmës Emergjenca që operon një rrjet të kujdesit shëndetësor objektet dhe qendrat kirurgjikale në të gjithë Afganistanin.

Ekonomia e Afganistanit kishte qenë e mbështetur në mbështetjen e donatorëve ndërkombëtarë edhe para pushtimit të talebanëve gushtin e kaluar, ndërsa SHBA dhe aleatët e saj të NATO-s po tërhiqnin forcat e tyre, duke i dhënë fund një lufte 20-vjeçare.

Qeveritë botërore ndaluan miliarda ndihma zhvillimore dhe ngrinë miliarda të tjera në rezervat valutore të Afganistanit, duke refuzuar të njohin qeverinë talebane dhe duke kërkuar që ata të lejojnë një rregull më gjithëpërfshirës dhe të respektojnë të drejtat e njeriut. Ish kryengritësit i kanë rezistuar presionit, duke vendosur kufizime në liritë e grave dhe vajzave që kujtojnë herën e tyre të parë në pushtet në fund të viteve 1990.

Ndërprerja i nxorri mbështetësit jashtë ekonomisë. Tani gati gjysma e popullsisë prej 38 milionë banorësh nuk mund të plotësojë nevojat e tyre bazë ushqimore për shkak të varfërisë. Shumica e nëpunësve civilë, përfshirë mjekët, infermierët dhe mësuesit, nuk janë paguar prej muajsh dhe pagat mbeten sporadike.

Shumë grupe ndihmash janë larguar nga vendi. Agjencitë e OKB-së dhe organizata të tjera të mbetura e kanë mbajtur Afganistanin larg pragut të urisë me një program humanitar që ka ushqyer miliona dhe ka mbajtur gjallë sistemin mjekësor.

Por me vonesën e donatorëve ndërkombëtarë, agjencitë e OKB-së përballen me një mungesë financimi prej 3 miliardë dollarësh këtë vit.

Sanksionet ndërkombëtare ndaj bankave afgane e bëjnë të vështirë dërgimin e fondeve në vend.

Nënkryetari i Agjencisë Ndërkombëtare të Shpëtimit për Azinë, Adnan Junaid, tha se komuniteti ndërkombëtar duhet të përcaktojë një udhërrëfyes për të rifilluar ndihmën e zhvillimit dhe çlirimin e rezervave të ngrira të Afganistanit.

“Vetëm një strategji e guximshme që trajton shkaqet e kësaj krize do t’i japë fund spirales së mjerimit me të cilën përballet popullsia e saj,” tha Junaid.

Për t’u bërë pjesë e grupit "Balkanweb" mjafton të klikoni: Join Group dhe kërkesa do t’ju aprovohet menjëherë. Grupi Balkanweb