“Ne jemi qytetarë të botës tani”, thonë rusët e mërguar në Stamboll.

Në një natë të ngrirë të Stambollit, një grup të rinjsh rusë që kishin mbërritur së fundmi në Turqi u ulën në një lokal të mbushur me njerëz duke folur për momentin kur e ardhmja e tyre u zhduk. Një muaj më parë ata ishin pjesë e klasave të larta të mesme urbane të Rusisë: shumëgjuhësh, me arsim të lartë dhe shumë në shtëpi online. Të gjithë ata e përbuznin Putinin dhe kishin marrë pjesë në protesta kundër tij.

Tani ata dhe dhjetëra mijëra si ata janë shtyrë në mërgim nga pushtimi i tij në Ukrainë. Shumë shkuan në Finlandë ose në shtete ish-sovjetike si Armenia dhe Gjeorgjia. Por të paktën 10,000 ndoqën rrugën e rusëve të bardhë që ikën nga bolshevikët përtej Detit të Zi një shekull më parë dhe erdhën në Stamboll.

Aty ku dikur aristokratët rusë pa para shisnin diamantet dhe peliçet e tyre në rrugët e Kostandinopojës, këta emigrantë të rinj janë në radhë në ATM, duke investuar në kriptovaluta dhe duke u përpjekur të tërheqin paratë që fituan duke shitur NFT – tokena të pandryshueshëm, argumente unike kriptografike që ekzistojnë në një blockchain dhe nuk mund të përsëritet.

“Ndjehet sikur perdja po mbyllet”, tha Anastasiia, 20 vjeç, e cila drejtonte një dyqan të përdorurash në Instagram para luftës. Ajo mbërriti një javë më parë nga qyteti lindor i Yekaterinburgut me bashkëshortin e saj prej më pak se një muaji, Oleg, 21 vjeç. “Nuk do të jetë një perde e mbushur dhe e plotë e hekurt. Por po mbyllet.”

Kur filloi lufta, ajo dhe Oleg, një dizajner grafik, u përpoqën të rezervonin fluturimet e shtrenjta që po shiteshin shpejt, të shqetësuar se kufijtë mund të mbylleshin së shpejti dhe se ai mund të rekrutohet. Ata shkuan në aeroport të kapur nga frika, telefonat e tyre të fshirë nga çdo material opozitar. Me ta kishin 800 dollarë cash, 20 lira turke dhe 5 euro që i kishte dhënë gjyshja e Anastasiia-s.

Kur arritën në Stamboll, gjetën një apartament të lirë për një muaj dhe aplikuan për leje qëndrimi. Ashtu si të ardhurit e tjerë të rinj, shumica e ditëve të tyre kalojnë duke gjetur se si të kenë akses në paratë e tyre, të cilat për shkak të sanksioneve janë të paarritshme në llogaritë e tyre bankare ruse. Ata lëvizin nëpër lajme, duke u përballur me ndjenjat e fajit, trishtimit dhe zemërimit ndaj një presidenti që nuk e kanë mbështetur kurrë. “Unë sapo kam filluar të përpunoj se kjo po ndodh me të vërtetë,” tha Anastasiia.

Ndërsa nisin një jetë të re, shumë nga të rinjtë më të zgjuar të Rusisë po përballen me një përfundim të ngjashëm. Të gjithë e dinë se nuk mund të kthehen kurrë në vendin e tyre.

Në një rrugë të errët jashtë lagjes së barit në Kadikoy, në anën aziatike të Stambollit, qindra të sapoardhur ishin në radhë, me telefona në duar, për një koncert kundër luftës nga Oxxxymiron, një nga reperët më të njohur të Rusisë. Të ardhurat shkuan për refugjatët që po largoheshin nga Ukraina.

“Ne jemi një lloj i ri emigrantësh, ne jemi qytetarë të botës,” tha Ruslan, 34 vjeç, i cili mbërriti këtë muaj nga Moska. “Pothuajse të gjithë ne flasim anglisht, mund të gjejmë punë…por ka një efekt të madh për Rusinë, sepse janë njerëzit më të mirë që largohen.”

Alex, 25 vjeç dhe kolegia e tij Lena, 23 vjeç, u transferuan në Stamboll këtë muaj nga punëdhënësi i tyre, një kompani IT me bazë në SHBA. Të dy nuk e donin qeverinë ruse, por ishin të frustruar që sanksionet bankare nënkuptonin se ata nuk mund të hynin në paratë e tyre nga jashtë, ndërsa ata që qëndruan në Rusi ishin në gjendje.

“Fatkeqësisht kompanitë e investimeve vendosën të ndëshkojnë qeverinë, por në vend të kësaj janë qytetarët e thjeshtë ata që u larguan nga vendi,” tha Alex, duke shtuar se ai kishte të afërm në Ukrainë që i kishin thënë se çfarë po ndodhte realisht në terren.

Disa nga pjesëmarrësit e koncertit dukeshin të përkushtuar ndaj lëvizjes kundër luftës. Për të tjerët, kjo dukej më shumë si një nxitim i fundit për një skenë feste në Moskë. Një vajzë me flokë të purpurta dhe me shkëlqim nëpër mollëza qeshi me shakanë e një shoku teksa pinin birrë në radhë. Një grup burrash të veshur me veshje sportive të shtrenjta folën sesi kartat e tyre të kreditit nuk po funksiononin më.
“Unë nuk jam politik,” tha një i ri. “Nuk dua të flas me gazetarët”.

Rreth dhjetë metra larg tij, në shiun e lehtë që binte, një burrë qëndronte i vetëm, duke mbajtur një pikturë të një fëmije që bërtiste. Në anën e pasme shkruhej në rusisht: “Ne lejuam të ndodhte lufta”. Brenda vendit të ngjarjes ishte një skenë e katarsisit masiv, me dhjetëra njerëz që bërtisnin në rusisht: “Putini është një kokë***!”

Në fillim të viteve 1920, rreth 200,000 rusë të bardhë – të emëruar sipas Ushtrisë së Bardhë cariste – ikën në Stamboll me anije me avull pas humbjes së tyre në Luftën Civile Ruse. Midis tyre ishin romancieri Vladimir Nabokov dhe familja Smirnov, të cilët për pak kohë ngritën një distileri vodkash në qytet.

Shumë nga rusët e bardhë u zhvendosën në Evropë. Të tjerët qëndruan dhe trashëgimia e tyre jeton në restorantet e nderuara ruse dhe kishat ortodokse të shkatërruara.

Për pjesën më të madhe të periudhës sovjetike, ata dhe qytetarët e tjerë që u larguan jashtë vendit shaheshin brenda BRSS, nëse flitej fare për ta. Në të kundërt, të mërguarit e rinj rusë u rritën duke menduar për Perëndimin si një vend mundësie.

Në barin e verës, Anastasiia tha: “Po flisja me mamanë time dhe ajo tha që nëse do të ishe një person mesatar në kohët sovjetike, ndiheshe relativisht i sigurt. Por atëherë nuk kishte internet dhe njerëzit nuk kishin asnjë ide për mënyra të tjera të jetesës, se jeta mund të ishte ndryshe.”

Miqtë e saj, të tjerë të gjeneratës ruse Z dhe mijëvjeçarë, kanë parë të vërtetën e luftës të shpalosur në mediat sociale dhe faqet globale të lajmeve. Ata nuk shikojnë TV shtetëror, i cili përshkruan pushtimin e përgjakshëm të Ukrainës si një operacion të kufizuar ushtarak.

Ata i dinë problemet e tyre të zbehta në krahasim me shkatërrimin e shtëpive të tyre. Megjithatë rezistenca ndihej e pashpresë.

Anastasiia ka lindur në vitin 2001, kur Putin ishte tashmë president. Gjatë adoleshencës së saj, ajo dhe Oleg morën pjesë në protesta pas proteste. Ata kurrë nuk e kishin menduar se do të ndryshonte vërtet diçka. Një ligj i miratuar këtë muaj do të thotë se kushdo që përhap lajme “të rreme” për ushtrinë mund të përballet me 15 vjet burg. Ata ishin të frikësuar. Edhe ndërsa ata ikën, duke lënë pas jetën, kursimet, miqtë dhe gjërat e tyre, ata pyetën veten: a mund të kishin bërë më shumë për ta ndaluar këtë?

“Rusia është një shtet policor dhe ne nuk kemi fuqi mbi të,” tha Oleg. “Nuk mendoj se jemi ne në veçanti ata që nuk kemi bërë mjaftueshëm. Është e vështirë të thuash: ndoshta janë gjeneratat para nesh. Ne kemi propagandë shumë të fortë në këtë vend dhe shumë njerëz thjesht vazhdojnë jetën e tyre dhe nuk janë të interesuar për politikën. Ne bëmë atë që mundëm.”

Anastasiia ndërhyri: “Shumë të huaj thjesht nuk e kuptojnë se si është të jetosh në Rusi, sepse në shumë vende mund të protestosh për çdo lloj kauze. Ndoshta autoritetet nuk do t’ju rrahin ose nuk do t’ju futnin në burg. Por në Rusi mund të torturoheni, të burgoseni. Është një diktaturë e vërtetë, një shtet policor. Kështu që unë mund të kuptoj pse njerëzit janë të frikësuar dhe pse jo shumë njerëz po protestojnë.”

Përtej tryezës, Aleksandar, një dizajner grafik në fund të të tridhjetave, u ul thellë në mendime, duke reflektuar se përse u largua nga Moska. Ai e kishte vizituar Kievin disa herë dhe kishte miq atje. Kur Putini nisi pushtimin, ai fillimisht u përpoq të kuptonte se çfarë po ndodhte në të vërtetë. “Lajmet ishin vetëm fjalë derisa pashë një foto të dy kolonave tymi mbi Obolon [një lagje e Kievit]. Atëherë kuptova se gjithçka ishte e vërtetë, nuk po ëndërroja. U ula në dysheme dhe shpërtheva në lot”, tha ai.

Ai hipi në një avion për në Stamboll. Partneri i tij afatgjatë qëndroi pas me qenin e tyre, Tricky. “E ardhmja ka ikur dhe jeta jonë e kaluar është zhdukur gjithashtu”, tha ai. “Mendoj se është e kotë të pyesim veten nëse kemi bërë mjaft. Ia vlen të mendojmë se çfarë mund të bëjmë.”