Jeta e vështirë në arrati, endjet nëpër male, luftimet dhe përpjekjet e shumta e kishin trajnuar atë aq mirë, mirpo rrëfimi ekskluziv i pasardhësve të tij, krijoi një tjetër histori, pikërisht këtu nis rrugëtimi i tij. Stërgjyshërit e Hamit Matjanit e kanë prejardhjen nga krahina e Matit, prej nga ku janë shpërngulur rreth 300 vite më parë. Ata u vendosën në kodrat midis Lushnjes dhe Peqinit. Fillimisht ishin dy vëllezër që themeluan fshatin të cilin e quajtën ‘’Matjan’’. Ky fshat kishte një natyrë të mrekullueshme. Pas shumë vitesh erdhi në jetë katragjyshi i tyre, Shaban Matjani, pas tij vjen Hasan Matjani, i cili u martua me Zylfijen, me të cilën nga kjo martesë sollën në jetë 6 fëmijë, tre djem dhe tre vajza. Djali i madh u quajt Asllan, i dyti Ibrahim dhe i treti ishte pikërisht Hamiti.
Kush ishte Hamit Matjani
Hamit Matjani lindi më 16 korrik të vitit 1909, nga prindër me gjak të pastër shqiptar. Hamiti u rrit në një familje ku frymonte dashuria për atdheun.
Ai vijoi mësimet e shkollës fillore në vendlindjen e tij! Më pas erdhi momenti kur u thirr për të kryer shërbimin ushtarak në repartin e xhandarmërisë në Vlorë.
Hamiti aty mori një përgatitje fizike dhe njohuri shumë të mira ushtarake, të cilat jepeshin nga ushtarakë të huaj shumë të përgatitur, siç ishte edhe një prej njerëzve më të afërt të Enver Hoxhës, Sulo Gradeci që shërbeu truproja i tij për 30 vjet.
Jeta Martesore
Hamiti pati dy martesa me dy gra, ku nga njëra martesë erdhi në jetë djali i cili u quajt Xhevit dhe nga martesa e dytë erdhi në jetë Hedija, vajza e vetme e Hamit Matjanit, historia e të cilës mori ‘dhenë’ asokohe.
Rrëfimi i mbesës së Hamit Matjanit, së bashku me historitë dhe ngjarjet e përjetuara nga vetë ajo, edhe pse në një moshë fare të vogël.
‘’Ishin vitet 1929-1930, Hamiti ishte cituar për sjellje të mirë. Në kuadër të riorganizimit dhe ristrukturimit të armës së xhandarmërisë sipas karabinierisë italiane, u dērguan për specializim në Itali një numër xhandarësh, ku midis tyre ishte edhe Hamiti. Ky kurs u zhvillua në Napoli dhe zgjati 5 muaj, deri në 1939. Por ndërkohë në Shqipëri ishte përgatitur një dosje kundrejt tij dhe sapo ai kthehet në atdhe burgoset dhe dërgohet në burgun e Lushnjës.
Vrasja e vëllait të tij, ishte zanafilla e gjithë ndryshimit të rrjedhës së historisë së tij. Kjo vrasje i kishte gozhduar shpirtin Hamitit. Brenda burgut ai mendonte sesi ta merrte hakun për gjakun e të vëllait. Hamiti mori hak duke vrarë një nga familjarët e fisit që i vrau të vëllain.’’- tha Lije Matjani.
Aktiviteti i Hamit Matjanit në vitet 1943!
Ishin vitet 1943 kur Hamit Matjani ishte Komandant i Forcave Nacionaliste të Ballit Kombëtar për Peqinin.
Në Lushnje Hamiti kishte pasur një mik për besë, Qazim Dervishin, i cili me ushqimet që i çonte ne burg e ndihmoi atë të arratisej nga aty!
Ishte ditë e paqtë. Dielli kishte nisur të depërtonte mes dritareve të “ferrit”, vendi ku gjendej Hamiti, Qazimi i kishte thënë të bijës që të çonte ushqimin brenda burgut. Kishte gatuar dhe në fund të gjellës kishte futur edhe një sharrë hekuri.
Hamiti kishte planifikuar planin e arratisjes.Mirpo kjo ndodhi për shkak se burgu i Lushnjës nuk ishte burg i sigurisë së lartë, kjo ishte arratisja e tij që i shpëtoi pushkatimit, apo varjes.
Vëllavrasja ‘’tmerri’’ i shqiptarëve!
Hamit Matjani nuk mundi të duronte skllavërinë, ai shpesh përmendte se “fashizmi është një farë e keqe që duhet zhdukur”. Kishte dëgjuar në xhandarmëri për të! Shumë atdhetarë të nderuar të kulturës si Musine Kokalari, Mit’hat Frashëri e shumë të tjerë, pērpiqeshin ta bënin të qartë se çfarë të këqijash do t’i vinin vendit. Hamiti i besoi dhe i mori seriozisht , prandaj u bashkua me ata shqiptarë që e kundërshtuan me force. Hamiti u emërua komandant i Forcave të Ballit Kombëtar për rrethin e Peqinit. Veprimtaria e tij e bëri që ai të hynte në listat e komunistëve si person me rrezikshmëri të lartë. Në akt pretencën e mbajtur në Fier më 3 korrik të 1945 në gjyqin kundër Tefik Sfirit, ish-komandant i Forcave të Ballit në Mallakastër, prokurori përmendi Hamit Matjanin, si bashkëpuntor .
Jeta familjare e Hamit Matjanit!
Që nga viti 1939 Hamiti nuk kishte pasur kurrë qetësi dhe nuk kishte shijuar asnjë çast ngrohtësi familjare edhe pse në shtëpi pritej nga bashkëshortja dhe djali i tij. Mirpo ajo që përmbys “Legjendën e masakrimit të së bijës’’ nga Hamiti është vajza e tij, Edije Matjani.
Vajza e tij e vetme jam unë dhe këtë gjë e ka konfirmuar edhe i ndjeri vëllai im dhe se kjo legjendë nuk është e vërtetë, pasi Hamiti pas interrnimit të djalit te tij dhe bashkëshortes, bashkëjetoi me një grua tjetër të cilën e kishte bashkëluftëtare,dhe kjo ishte nëna ime! Me nënën time solli në jetë mua , dhe nëna ime pasi u zbulua nga sigurimi bashkë me mua qē isha një foshnje e sapolindur na morën nga fshati “Dëshiraj” dhe fillimisht mua më çojnë në jetimoren e Elbasanit. Më vonë më trasferojnë në jetimorèn e Shkodrës.Jeta ime ishte jashtëzakonisht e , po ashtu eshe kud unë u largova nga jetimorja.’’- rrëfen Edije Matjani.
Përballja e Hamit Matjanit me Kadri Hazbiun!
Ka qënë diçka e jashtëzakonshme! U prit te vendi i caktuar ku do të zbriste me parashutë! Disa nga bisedat e zbardhura mes Mehmet Shehut, Enver Hoxhës, Beqir Ballukut dhe Hysni Kapos janë emblematike!
Beqir Balluku e Hysni Kapo deklaronin se “Ne jemi dakord që Hamit Matjani të varet në litar se kështu do të kënaqet populli, ta shohë nja tre-katër orë”
Ndërkohë Enver Hoxha dha urdhërin ‘’Unë kam hall se krijohet një farë frikë e padeklaruar në popull kur sheh një njeri në atë gjendje me gjihën jashtë, prandaj më mirë pushkatim si të tjerët.’’
(BalkanWeb)
