Pasi Fred Woods dhe dy bashkëpunëtorë rrëmbyen dhjetëra fëmijë në Kaliforni nga një autobus shkolle në 1976 dhe i bllokuan nën tokë, ata u dënuan deri në 27 burgime të përjetshme pa mundësinë e lirimit me kusht.

46 vjet ikën dhe ëoods tani është në prag të lirimit me kusht.

Në varësi të kë pyesni, atij epilog i rrëmbimit më të madh në historinë e SHBA-së ose i ka kaluar afati për një njeri të penduar tashmë ose një burim i ri traumave për viktimat që u varrosën të gjallë.

Një makth i pafund

Nuk duhet shumë për të shkaktuar sulme paniku për Lynda Carrejo Labendeira: pamja e një furgoni të bardhë në lëvizje; një dhomë e vogël që i kujton asaj të qenit në kurth.

Si nxënëse e klasës së katërt në shkollën fillore Dairyland në Choëchilla, ajo, 25 fëmijë të tjerë dhe shoferi i tyre u rrëmbyen nga autobusi i tyre i shkollës nga tre burra të armatosur në një komplot për të marrë 5 milionë dollarë si shpërblim.

Fëmijët, të moshës 5 deri në 14 vjeç, dhe shoferi i tyre i autobusit u çuan rreth 100 milje në një gurore të largët pranë Livermore, Kaliforni. Me vetëm disa drita të kantiereve të ndërtimit që ndriçonin guroren e errët, rrëmbyesit urdhëruan 27 viktimat e tyre të futeshin në atë që dukej si një varr masiv — një furgon i bardhë i varrosur 6 metra nën tokë.

Një nga një, fëmijët zbritën nga një shkallë dhe hynë në furgon, i cili ishte i mbuluar me dhe. Pasi hyri studenti i fundit, rrëmbyesit kanë hequr shkallën.

Për 16 orë, fëmijët prisnin shpëtimin ose vdekjen. Të rinjtë qanin të pafuqishëm. Të moshuarit u përpoqën t’i ngushëllonin. Të gjithë të varrosur në një “arkivol”, tha Labendeira, me erën e keqe të të vjellave dhe papastërtive të intensifikuara nga nxehtësia e zjarrtë e Kalifornisë.

Labendeira kujton çdo detaj të tmerrit. 

“Nuk do ta lejoja veten të bija në një gjumë më të thellë, sepse nuk doja ta kisha atë ëndërr”, tha Labendeira, tashmë në mesin e të 50-ave.

“Pra shumë nga jeta ime, njerëzit pyesin veten se si fle ndonjëherë — nëse fle ndonjëherë. Epo, gjithmonë jam përpjekur të mos hyj në gjumin më të thellë. Sigurisht, ka raste që kam. Dhe gjithmonë  që e kam bërë, jam përpjekur të zgjoj veten sa herë që filloj një ëndërr të keqe.”

Makthi i jetës reale përfundoi falë zgjuarsisë së shoferit të autobusit, Edëard Ray, dhe disa prej studentëve që planifikuan një arratisje të guximshme ndërsa rrëmbyesit ishin jashtë.

Pengjet grumbulluan dyshekë që ishin në kamionin në lëvizje mjaftueshëm lart për t’i ndihmuar ata të arrinin një pllakë metalike në çati. Por pllaka ishte e mbuluar me një bateri masive kamioni dhe një grumbull dheu.

Ray dhe disa nga djemtë më të mëdhenj luftuan për të hapur pjesën e sipërme.

“Eduardi po gërmonte dhe po dilte, Majk po gërmonte, Jeff po gërmonte, Roberti po gërmonte,” kujton Labendeira.

Përfundimisht, ata patën hapësirë ​​të mjaftueshme për të shpëtuar. Fëmijët — disa duke u ngjitur mbi supet e njëri-tjetrit — ikën ndërsa rrëmbyesit flinin. Të dyshuarit u dërguan të gjithë në paraburgim brenda disa ditësh pas rrëmbimit.

Për pjesën tjetër të fëmijërisë së saj, Labendeira mori pak ngushëllim duke menduar se tre rrëmbyesit – vëllezërit Richard dhe James Schoenfeld dhe Fred ëoods – ka të ngjarë të kalonin pjesën tjetër të jetës së tyre pas hekurave.

Secilit iu dha 27 dënime nga shtatë vjet deri në burgim të përjetshëm — pa mundësinë e lirimit me kusht.

Por në vitin 1980, një panel apeli përmbysi dënimet origjinale, duke thënë se burrat nuk kishin shkaktuar lëndime të rënda trupore dhe për këtë arsye duhet të kishin mundësinë për lirim me kusht.

Richard Schoenfeld u lirua me kusht në 2012. Vëllai i tij James u lirua në 2015.

Dhe më 25 mars, dy komisionerë të lirimit me kusht rekomanduan lirimin me kusht për ëoods. Vendimi i panelit është ende subjekt i shqyrtimit nga këshilltari kryesor i Bordit të Seancave të Lirimit me Kusht, i cili mund ta referojë çështjen për shqyrtim dhe votim nga bordi. Një anëtar i panelit dëgjimor gjithashtu mund ta referojë çështjen në bord.

Nëse asnjëra nuk ndodh brenda katër muajve, vendimi bëhet i formës së prerë dhe guvernatori ka 30 ditë për ta shqyrtuar atë. Në rastet e vrasjeve, guvernatori mund të anulojë ose modifikojë një grant për lirim me kusht. 

Kur Labendeira mësoi se ëoods së shpejti mund të ecte i lirë, tha “Isha në një gjendje shoku,”. “Nuk e prisja këtë”.

Labendeira tha se ajo ka marrë pjesë në çdo seancë të lirimit me kusht që kur Richard Schoenfeld u lirua – duke përfshirë seancat për James Schoenfeld dhe Fred ëoods.

Në seancën më të fundit të ëoods, 70-vjeçari tha se ishte thellësisht i penduar për terrorin dhe traumën që shkaktoi si 24-vjeçar.

Por këto fjalë nuk e shfajësojnë atë nga tmerri me të cilin ende përballen viktimat dekada më vonë, tha Labendeira.

“Nuk e ndryshoi aktin. Nuk ndryshoi rezultatin. Nuk ndryshoi vitet e mëparshme,” tha ajo. “Kjo nuk i ndryshoi të gjitha kujtimet e asaj që ndodhi. Kujtimet nuk ikin kurrë.”

“Ai nuk është një përbindësh”

Frederick Neëhall ëoods ka qenë pas hekurave që kur ishte 24 vjeç. Tani 70 vjeç, ai ka humbur shumicën e mundësive të jetës dhe ka humbur të dy prindërit e tij ndërsa ishte i burgosur.

Askush nuk e mohon se krimi i tij ishte i urryer. Por “ai nuk është një përbindësh,” tha avokati i ëoods, Dominique Banos.

“Ai nuk është i njëjti person. Ai nuk mendon njësoj si kur ishte 24 vjeç,” tha ajo.

Gjatë disa dekadave të fundit, ëoods ka reflektuar mbi krimin e tij, ka punuar si i burgosur dhe ka marrë mësime, duke përfshirë kurse mbi ndjeshmërinë dhe ndikimin e viktimës, tha avokati i tij.

“Ai është ndjerë gjithmonë i penduar për atë që ka bërë”, tha Banos.

Ka disa arsye të mundshme që ëoods ka qëndruar në burg vite më shumë se bashkëpunëtorët e tij.

ëoods është perceptuar si drejtuesi i skemës së rrëmbimit, tha Banos, i cili mori përsipër çështjen e tij në 2017. Ai gjithashtu ka pasur disa shkelje gjatë kohës që ishte në burg, si p.sh. kishte telefona celularë të paautorizuar.

Por ëoods nuk është më një kërcënim për shoqërinë, tha avokati i tij, dhe viktimat e rrëmbimit nuk duhet të kenë frikë për sigurinë e tyre.

“Rick Schoenfeld ishte i pari që u lirua (në 2012) dhe ai ka bërë një jetë shumë të qetë,” tha Banos. “Ai nuk i ka bërë asnjë të keqe askujt. James Schoenfeld u lirua në vitin 2015, dhe është e njëjta gjë.”

Sa për klientin e saj, “nuk mund të bëni shumë më tepër për të treguar se ai është një person i ndryshuar,” tha Banos.

“Ai ka kaluar 46 vjet në burg … dhe nuk ka lënduar asnjë mizë,” tha ajo. “Nuk ka kuptim që ai të jetë më atje.”

Labendeira nuk është dakord. Ajo po vuan një dënim të përjetshëm me kujtime traumatike që kur ishte 10 vjeç dhe beson se rrëmbyesit duhet të plotësojnë dënimin e përjetshëm.

“Nëse fëmija juaj është rrëmbyer dhe varrosur i gjallë, sa kohë është e mjaftueshme?” ajo tha. “Sa kohë është e mjaftueshme që 26 fëmijë në një autobus shkollor të rrëmbehen dhe të varrosen të gjallë?”

Përkthyer nga CNN