“Credit Suisse” ka qenë në prag falimenti para shumë kohësh. Por çfarë mund të shkojë keq në një bankë gati 167-vjeçare?
Media greke ka sjellë një analizë të gjatë lidhur me historikun e skandaleve të kësaj banke.
Skandalet pasuan njëri-tjetrin dhe investitorët, të trembur nisën të largoheshin. Problemet ekzistonin por vitet e fundit po rriteshin edhe më shumë. Paratë nga familja Saudite Olayan u investuan në bankë kur gjërat u errësuan shumë, injektimi i likuiditetit shpëtimtar erdhi nga Princi i Kurorës së Arabisë Saudite, Mohammed bin Salman.
Tetorin e kaluar, pas shpalljes së humbjeve prej 4 miliardë eurosh nga banka, theBanka Kombëtare Saudite i dha 1.5 miliardë euro shtesë Credit Suisse (ajo kishte vënë tashmë 4 miliardë), duke rritur aksionet e saj në 9.9%.
Kështu sauditët u bënë aksionerët kryesorë të bankës zvicerane duke dhënë para. Ata nuk donin një përqindje të mëtejshme për të mos u përfshirë në probleme rregullatore dhe kontabiliteti, por nuk futën anëtarë në bord dhe nuk kërkuan asgjë, thjesht mendonin se po bënin një investim fitimprurës.
Rrënimi i Bankës së Silicon Valley dhe pasiguria rreth politikës së normave të interesit të bankave qendrore përkeqësoi frikën e investitorëve dhe lidhja e dobët u bë menjëherë e dukshme.
Aksionet e Credit Suisse ranë në nivelin më të ulët historik dhe kapitalizimi i saj i tregut u tkurr në pak më shumë se 7 miliardë euro.
Në këtë mënyrë pasoi paniku dhe zgjidhja e parë u dha, nga SNB, pra Banka Kombëtare e Zvicrës, e cila u zotua të vendosë më shumë se 50 miliardë euro në Credit Suisse .
Por një ndërhyrje e dytë ishte e nevojshme në formën e marrjes së Credit Suisse prej 3.2 miliardë dollarësh nga UBS dhe dhënien e një linje kredie deri në 100 miliardë franga zvicerane (më shumë se 100 miliardë dollarë) për UBS dhe Credit Suisse nga banka qendrore zvicerane për të qetësuar tregjet dhe për të zvogëluar shqetësimet.
Blerja e Credit Suisse nga UBS ishte masa e dytë e shpëtimit për bankën zvicerane.
Drejtuesit e Credit Suisse ishin kujdesur për këtë situatë, që implikoi në skandale korrupsioni, evazioni fiskal e deri në spiunazh, e ktheu në “lavanderi” dhe e përfshiu në lloj-lloj transaksionesh të errëta.
Problemi i likuiditetit do të ishte disi më i vogël nëse nuk do të ishte detyruar të paguante 114 miliardë euro gjoba gjatë 22 viteve të fundit.
Jo se skandalet përfunduan, por deri më sot ka rreth dhjetë çështje të hapura pranë Drejtësisë.
Bankieri amerikan Brady Duggan , i cili u emërua në këtë pozicion në vitin 2007 dhe e kishte drejtuar bankën drejt ujërave të sigurta gjatë viteve të krizës, mendoi se pozicioni i tij ishte i siguruar. Në vitin 2015, kur ai u detyrua të jepte dorëheqjen pasi banka u gjobit me 2.8 miliardë dollarë në SHBA për evazion fiskal, ai rishikoi parashikimet e tij vjetore në dorë dhe humbi terren në bankingun e investimeve ndaj UBS.
Vendin e tij e zuri Tizan Thiam, i cili mund të pendohej që nuk pranoi ofertën për të marrë postin e kryeministrit të Bregut të Fildishtë.Por nuk do të kalonte shumë edhe Thiam do të detyrohej të jepte dorëheqjen, si pasojë e një skandali spiunazhi që trondit bankën.
As dhjetë muaj më vonë, pasardhësi i tij zviceran Thomas Gottsteinai do të përballej me një stuhi të re që trondit bankën: një skandal pastrimi parash nga karteli i drogës, në të njëjtën kohë me shpalljen e humbjeve gjigante. Në këtë mënyrë edhe ai do të largohej.
Megjithatë, pasardhësi i tij gjermano-zviceriani Urlich Kerner, u tregua i rreptë.
Vetëm tre muaj pasi ai mori drejtimin, në tetor 2022, banka ishte në prag të kolapsit dhe u shpëtua nga ndërhyrja e Kombëtares, Banka e Arabisë Saudite.
Por e njëjta lojë u përsërit tani,. A do të mbizotërojë?
Brady Duggan: Bankieri amerikan mori postin e CEO në vitin 2007.
Ai u detyrua të jepte dorëheqjen në 2015 pasi banka u gjobit me 2.8 miliardë dollarë në SHBA për evazion fiskal
Urlich Kerner: Gjermano-zviceran mori përsipër në korrik 2022 dhe në tetor 2022 kur banka ishte në prag të kolapsit dhe e shpëtoi falë ndërhyrjes së Bankës Kombëtare të Arabisë Saudite.
Skandalet
Ndoshta skandali i profilit të lartë që përfshin bankën në vitet e fundit është ai i Archegos dheGreensill Capital.
Ishte mars i vitit 2021 dhe vetëm disa ditë përpara se fondi i Billy Huang, Archegos Capital Management, të dështonte për shkak të mospagimit të marrëdhënies së tij të huasë me bankën, Credit Suisse po likuidonte dhe mbyllte 10 miliardë dollarë pozicione investimi të ofruara për firmën britanike të shërbimeve financiare Greensill Capital.
Jo shumë kohë më vonë, Greensill gjithashtu do të shkatërrohej. Humbjet neto të Credit Suisse nga kolapsi Archegos-Greensill kaluan 5.5 miliardë dollarë.
Mënyra se si është bërë ky dëm masiv është përtej edhe skenarëve më ekstremë.
Archegos Capital Management kishte marrë miliarda hua nga Credit Suisse Group AG për të vënë bast në një pjesë të vogël të aksioneve, duke përfshirë kompanitë argëtuese. Në praktikën e saj të zakonshme, Archegosi kishte dorëzuar para të gatshme Credit Suisse për të mbrojtur bastet e saj.
Me më shumë se dyfishimin e aksioneve që nga fillimi i atij viti, Archegos kërkoi mbrapsht disa nga ato para dhe i mori.
Ndërkohë, disa nga rivalët e Credit Suisse lëvizën në drejtim të kundërt. Ata panë një rrezik në rritje në përqendrimin e pozicioneve të kompanisë dhe kërkuan që ajo të mbështeste investimet e saj me para shtesë, kjo sipas zyrtarëve të bankës.
Më pas u pasua nga rënia e ViacomCBS e cila solli rënien e Archegos si një kullë letre. Banka zvicerane mbeti me një humbje kolosale.
Skandali i Mozambikut
Në vitin 2013, Credit Suisse organizoi dhënien e kredive prej rreth 1 miliard dollarësh për dy kompani shtetërore mozambike.
Paratë, sipas kushteve të kredive, ishin të destinuara për blerjen e anijeve që do të përdoreshin në rojet bregdetare të vendit.
Megjithatë, në vend të kësaj, diku gjatë rrugës paratë humbën dhe përfunduan në xhepat e disa individëve privatë, një tjetër skandal korrupsioni në labirint. Banka humbi, por edhe shteti i Mozambikut gjithashtu.
Vlerësohet se 1 miliard dollarë që humbi nga vendi afrikan ishte i barabartë me GDP-në e tij atë vit dhe vlerësohet të ketë shtyrë rreth 2 milionë qytetarë të tij nën kufirin e varfërisë.
Skandali shkatërroi jetën e njerëzve, por nuk mbaroi me kaq.
Credit Suisse u detyrua të shlyente dhe të paguante një gjobë prej 475 milionë dollarësh, ndërkohë që ra dakord të shlyente 200 milionë dollarë borxhe që Mozambiku i detyrohej bankës. Çështja është shumë më e thellë, pasi banka e ristrukturoi kredinë në vitin 2016, pavarësisht se e dinte për keqmenaxhimin, por nuk bëri vetëm kaq: mori një kredi shtesë prej 1.4 miliardë dollarësh, të cilën ia fshehu Fondit Monetar Ndërkombëtar.
Kur FMN-ja e zbuloi këtë, ajo tërhoqi mbështetjen e saj për vendin duke e çuar ekonominë në krizë dhe duke e zhytur atë në një krizë tjetër financiare, këtë herë me vulën e Credit Suisse mbi të.
***
Credit Suisseu ul në bankën e akuzuar për dështimin në përgjegjësitë themelore për të respektuar direktivat dhe detyrimet kundër pastrimit të parave, duke përfshirë dështimin për të zotuar 35 milionë franga që i nënshtrohen një urdhri konfiskimi në 2007, sipas padisë.
“Credit Suisse ishte në dijeni të këtyre mangësive të paktën që nga viti 2004,” thanë prokurorët në aktakuzë.
“Fakti që i lejoi të vazhdonin deri në vitin 2008, apo edhe më vonë, pengoi zbulimin e veprimtarive të pastrimit të parave.
Punëdhënësi u dënua në vitin 2017 për pastrim parash, pasi ai u kap duke kontrabanduar më shumë se 4.5 milionë dollarë në kartëmonedha të vogla nga Barcelona në Zvicër.
Por ish-punonjësi i bankës akuzohej edhe për lidhje me një organizatë kriminale në Bullgari.
Banka jo vetëm që i mohoi akuzat, por tha gjithashtu se ishte “e habitur” nga vendimi i Prokurorit të Përgjithshëm zviceran, duke shtuar se “synon të mbrohet fuqishëm”.
Çështja u referua në Gjykatën Penale Federale të Zvicrës, me vendim që detyron bankën të paguajë shumën e fitimeve që ka realizuar nga veprimtaria kriminale e pastrimit të parave si dhe të paguajë një gjobë prej afërsisht 5 milionë dollarësh.
Shuma totale e parave të organizatës kriminale me të cilën ka bashkëpunuar mundësi bullgar, e cila është pastruar nga banka, sipas prokurorëve zviceranë, nga tetori 2004 deri në janar 2009 kalon 146 milionë dollarë.
Pastrim për Yakuza
Në vitin 2004 një bankier i Credit Suisse u arrestua me akuzën se kishte ndihmuar një rrjet ndërkombëtar të pastrimit të parave të lidhur me mafian japoneze Yakuza.
Bankieri 41-vjeçar Atsushi Doden kishte dhënë dorëheqjen nga banka vetëm një javë para se të arrestohej në Tokio, kur anëtarët e tjerë të Yakuza tashmë po arrestoheshin.
Midis të arrestuarve ishte edhe Susumu Kajiyama.
Hetimet nga autoritetet në Japoni, Zvicër dhe Hong Kong zbuluan më shumë se 40 milionë dollarë në pastrim parash nga bandat e huazuara Yamaguchi-Gumi, sindikata më e madhe e krimit në Japoni.
Sipas hetimeve të policisë, paratë u transferuan nga Standard Chartered Banktë Tokios në degën e Credit Suisse në Hong Kong, më pas në një degë Credit Suisse në Singapor dhe më në fund në selinë qendrore të bankës në Zvicër, ku ata u kanalizuan “thjesht” në Japoni, ku u shpenguan përmes një kompanie bonosh japoneze.
Diktatori Marcos
Vetëm vitin e kaluar u zbulua se Credit Suisse ndihmoi diktatorin filipinas Ferdinando Marcos dhe gruan e tij Imelda të fshehin midis 5 dhe 10 miliardë dollarë që vodhën nga vendi.
Paratë u sekuestruan nga vendi aziatik gjatë tre mandateve të Marcos si president i vendit dhe u transferuan në Zvicër.
“Credit Suisse” jo vetëm që nuk lehtësoi hetimet e autoriteteve, por kishte hapur edhe llogari me emra të rremë për çiftin, duke mbrojtur fondet e tyre nga kontrolli.
Pra, askush nuk do të mendonte të hetonte Ëilliam Saunders dhe Jane Ryan, siç e kishte quajtur banka çiftin Marcos.
Në vitin 1995, një gjykatë e Cyrihut urdhëroi bankat, përfshirë Credit Suisse, të kthenin 500 milionë dollarë fonde të vjedhura në Filipine.
Megjithatë, dëmi për popullin filipinas ishte shumë më i madh dhe tashmë ishte bërë.
100 miliardë dollarë “të pista”
Në shkurt të vitit 2022, gazetarët e gazetës gjermane “S ueddeutsche Zeitung ” bënë një zbulim tronditës; ata publikuan dosjet e zbuluara të Credit Suisse në lidhje me 18,000 llogari bankare dhe 30,000 mbajtës të llogarive, që arrijnë në më shumë se 100 miliardë dollarë.
Rasti u quajt “Sëiss Leaks” ose “Sëiss Secrets”, i njohur ndryshe si “Panama Papers”, pasi ato treguan se banka punonte me biznesmenë në listat e sanksioneve, njerëz të ndjekur penalisht për shkelje të të drejtave të njeriut, kriminelë, organizata mafioze, diktatorë dhe korporata – fantazma të cilët trafikonin dhe pastronin para të zeza.
Credit Suisse u zbulua se kishte pranuar fonde prej rreth 214 milionë dollarë, të cilat ishin të lidhura me korrupsionin e diktatorit ushtarak të Nigerisë Sani Abachanë vitet ’90.
Banka, megjithatë ja hodhi vetëm me një qortim nga Komisioni Federal i Bankës Zvicerane.
Por Credit Suisse dhe evazioni fiskal duket se kanë një marrëdhënie të veçantë.
Ajo është gjobitur më së shumti në SHBA, duke u paguar autoriteteve amerikane 2.6 miliardë dollarë kur u deklarua fajtore për ndihmën e amerikanëve për t’iu shmangur taksave për dekada.
Çështja u hap kur ish-bankieri i UBS, Bradley Birkenfeld në 2007 zbuloi se “Credit Suisse” organizonte ngjarje luksoze për të tërhequr klientët të cilëve u kërkoi t’i shmangeshin taksave me ndihmën e saj.
Në fakt, ai joshi klientët me bonus ari falas për çdo klient të ri dhe e përdori për të fshehur sekretet e ndjeshme bankare midis faqeve të revistave sportive.
Në vitin 2017, në një operacion të koordinuar në Holandë, Francë, Mbretërinë e Bashkuar, Gjermani dhe Australi, policia bastisi shtëpitë dhe zyrat e punonjësve të Credit Suisse.
Hetimi kishte të bënte me 55,000 llogari bankare, të cilat ishin të lidhura me evazion fiskal.
Megjithatë, një vit më parë, Credit Suisse arriti një marrëveshje prej 109.5 milionë eurosh me qeverinë italiane pasi banka u akuzua se ndihmonte klientët të fshihnin fondet dhe të shmangnin taksat përmes një rrjeti labirint sigurimesh që kalonte përmes filialeve në principatën e Lihtenshtajnit dhe Bermudës.
Disa vite më parë, në vitin 2011, Credit Suisse kishte pranuar sërish të paguante një gjobë, këtë herë prej 150 milionë eurosh, në Gjermani për të mbyllur një hetim për rolin e saj në evazionin fiskal të 1100 klientëve të saj gjermanë.
Skandali i spiunazhit
Në Mars 2020, CEO i Credit Suisse, Tizan Thiam detyrohet të japë dorëheqjen.
Kjo pasi ishte hapur lajmi se banka ishte e përfshirë në një skandal spiunazhi të korporatës, duke punësuar detektivë privatë për të ndjekur drejtuesit që largoheshin.
Ryshfetet
Në një tjetër skandal korrupsioni, “Credit Suisse” ra dakord të paguante një gjobë prej 47 milionë dollarësh autoriteteve amerikane për atë që bëri në Kinë midis 2007-2013.
Në vitin 2016, Komisioni Amerikan i Letrave me Vlerë dhe Shkëmbim (SEC) gjobiti Credit Suisse me 16.5 milionë dollarë, pasi gjeti “gabime të rëndësishme” në programin e tij kundër pastrimit të parave.
Për qeverinë amerikane, një nga shkeljet më të rënda që mund të kryejë është shkelja e sanksioneve të vendosura ndaj individëve, organizatave dhe shteteve, siç është mjedisi i presidentit rus Vladimir Putin sot.
U zbulua se Credit Suisse kishte anashkaluar sanksionet e SHBA kundër vendeve si Irani dhe Sudani nga viti 1995 deri në 2007.
(BalkanWeb)
