Azerbajxhani është një nga vendet më të lashta të naftës në botë dhe ka kaluar një rrugë të gjatë zhvillimi në periudhën historike 150-vjeçare. Rafinimi komercial i naftës ka filluar që nga shekulli XIX në Azerbajxhan. Burimi i naftës në Bibiheybat, në Baku, në vitin 1848 themeloi prodhimin komercial të “arit të zi”.

Në 1899, Azerbajxhani ishte i pari në botë në prodhimin dhe rafinimin e naftës, duke prodhuar gjysmën e vëllimeve të naftës në botë. Azerbajxhani ishte gjithashtu i pari në prodhimin e naftës në det të hapur.

Populli i Azerbajxhanit fitoi një shans për ta përdorur këtë naftë për përfitimet e tij, kryesisht pasi rivendosi pavarësinë në vitin 1991. Por në fillim të viteve 1990, Azerbajxhani u përball me një numër problemesh.

Prishja e lidhjeve ekonomike brenda ish-Bashkimit Sovjetik, paqëndrueshmëria e brendshme politike dhe ekonomike, pushtimi ushtarak nga Armenia, mungesa e burimeve financiare dhe teknike shkaktuan gjithashtu një krizë të thellë në industrinë e naftës dhe gazit.

Në kushte kaq të vështira, z.Heydar Aliyev, si President i sapozgjedhur i Azerbajxhanit, u angazhua gjithashtu në zhvillimin dhe restaurimin e industrisë së naftës dhe gazit të vendit. Ishte thelbësore të zgjidhej midis dy opsioneve për të kapërcyer një rënie të thepisur të kohës në sektorin e energjisë: ose të pritej për përmirësimin e gjendjes financiare dhe ekonomike të vendit për 15-20 vjet, ose të tërhiqeshin kompani të huaja të naftës në vend.

Presidenti vendosi për tërheqjen e kompanive të mëdha të naftës në Azerbajxhan dhe një strategji e re e naftës u zhvillua brenda një periudhe të shkurtër kohe. Marrja parasysh e interesave të brezave të tanishëm dhe të ardhshëm në zhvillimin e strategjisë së tij të naftës ishte e rëndësishme për Azerbajxhanin.

Z. Heydar Aliyev shprehu këtë parim: “… nafta është pasuria më e madhe e Azerbajxhanit dhe i përket jo vetëm të tashmes së Azerbajxhanit, por edhe brezave të ardhshëm …”. Strategjia e naftës është një program afatgjatë kombëtar i zhvillimit që synon tërheqjen e burimeve energjetike të vendit në qarkullimin ekonomik, duke bashkëpunuar me kompanitë e mëdha të huaja mbi parimin e përfitimit reciprok. Negociatat me kompanitë e huaja për zhvillimin e fushave të para gjigante Azeri-Chirag-Guneshli (ACG) u drejtuan nga z. Ilham Aliyev, nënkryetari i Kompanisë Shtetërore të Naftës së Azerbajxhanit (SOCAR).

Pavarësisht nga realitetet komplekse gjeostrategjike, presionit të madh nga jashtë, më 20 shtator 1994 u nënshkrua Marrëveshja e Ndarjes së Prodhimit – “Kontrata e Shekullit”- për zhvillimin e fushave ACG me 11 kompani të huaja të naftës nga 7 vende të botës. Kjo u bë e mundur falë vullnetit, vendosmërisë dhe politikës vendimtare dhe të qëndrueshme të udhëheqjes së Azerbajxhanit. Strategjia e naftës dhe gazit të Heydar Aliyev është zbatuar me sukses që nga nënshkrimi i “Kontratës së Shekullit” dhe mund të veçohen drejtimet kryesore të saj:

1. Rivitalizimi i sektorit të energjisë përmes tërheqjes së investimeve nga ndërmarrjet ndërkombëtare të naftës dhe qarqet e huaja të biznesit; Me nënshkrimin e “Kontratës së Shekullit”, kompanitë e huaja janë bindur se Azerbajxhani është një partner i besueshëm që vlerëson dhe mbron investimet. Si rezultat i bashkëpunimit dhe besimit reciprokisht të dobishëm, pas “Kontratës”, janë nënshkruar dhjetëra kontrata të reja dhe gati 40 marrëveshje të ndarjes së prodhimit. Në total, më shumë se 100 miliardë dollarë nga investimet e përgjithshme prej 270 miliardë dollarësh janë kanalizuar në sektorin e naftës në Azerbajxhan.

2. Vendosja e një sistemi të larmishëm të tubacionit të eksportit për të garantuar hyrjen e lirë dhe të shpejtë të burimeve hidrokarbure të Azerbajxhanit në tregun botëror; Aktualisht, burimet e naftës dhe gazit të Azerbajxhanit eksportohen në tregjet botërore përmes disa rrugëve. Këto janë tubacionet: Baku-Novorossiysk, Baku-Supsa, Baku-Tbilisi-Ceyhan, Baku-Tbilisi-Erzurum dhe ai më i fundit – Korridori Jugor i Gazit (TAP është një segment i tij). Fillimisht vetëm tubacionet e naftës Baku-Novorossiysk (1998) dhe Baku-Supsa (1999) u përdorën për shpërndarjen e naftës në tregjet europiane dhe botërore.

Kapacitetet e shpërndarjes së këtyre tubacioneve së bashku ishin 20 milionë tonë në vit. Ishte përsëri iniciativa e Heydar Aliyev për të ndërtuar një tubacion të ri të naftës, Baku-Tbilisi-Ceyhan përmes Turqisë, i cili u bë një rrugë më e favorshme dhe e larmishme. Në qershor 2006, ky tubacion kryesor i eksportit të naftës u bë funksional. Në të njëjtin vit, tubacioni i gazit Baku-Tbilisi-Erzurum u vu gjithashtu në veprim.

Sa i përket Korridorit Jugor të Gazit, i cili është një projekt i sigurimit të energjisë, i diversifikimit të energjisë në Europë, u mandatua në ditën e fundit të vitit të kaluar. Ky projekt u bë jo vetëm një lidhje fizike midis Azerbajxhanit dhe Shqipërisë, por gjithashtu hapi një themel të fortë për ndërveprim të mëtejshëm të ngushtë midis vendeve tona. TAP mundëson gjithashtu zbatimin e Gazsjellësit Adriatik-Jon.

Ne tashmë kemi nënshkruar memorandume mirëkuptimi me vendet e Ballkanit Perëndimor. Gazsjellësi Adriatiko-Jonian, kur të zbatohet, do të na lejojë të diversifikojmë rrënjët tona të furnizimit dhe në të njëjtën kohë, mund të sigurojë mundësi shtesë për vendet e Ballkanit Perëndimor, përfshirë Shqipërinë. Sot kemi perspektiva shumë premtuese nga fushat, të cilat tani janë në proces kërkimi dhe prodhimi. Shpresojmë të shohim zbulime të reja në vitet e ardhshme.

Rezervat tona të provuara të gazit u konsideruan të ishin në nivelin e 2.6 trilionë metrave kub, por tani informacioni i ri tregon se do të jenë shumë më tepër. Korridori Jugor i Gazit forcon sigurinë e energjisë së Azerbajxhanit si prodhues duke diversifikuar tregjet, dhe të vendeve të konsumit duke diversifikuar burimet dhe rrugët e furnizimit. Përveçse është investimi më i madh i drejtpërdrejtë i huaj deri më tani në vend, TAP gjithashtu e vendosi Shqipërinë në hartën energjetike europiane. Për më tepër, me përparësinë e BE-së për neutralitetin e karbonit, TAP krijon mundësi për furnizim me karburante me ndikim jashtëzakonisht të ulët në klimë. Për shembull, TAP është i aftë të transportojë gjithashtu hidrogjen.

3. Akumulimi i të ardhurave nga sektori i naftës dhe gazit për gjeneratat e ardhshme, shfrytëzimi i tyre për gjeneratën aktuale, duke marrë parasysh zhvillimin ekonomik dhe nevojat sociale të vendit; Të ardhurat e fituara nga nafta grumbullohen në Fondin Shtetëror të Naftës së Republikës së Azerbajxhanit (SOFAZ) që u krijua në dhjetor 1999 me iniciativën e Presidentit Heydar Aliyev. Fondi Shtetëror i Naftës, i cili u krijua për akumulimin dhe administrimin transparent të të ardhurave të naftës, deri më tani ka marrë rreth 200 miliardë dollarë nga projektet e naftës dhe gazit. Të ardhurat nga shitja e naftës dhe gazit janë orientuar drejt zgjidhjes së problemeve të mëdha sociale-ekonomike, programit arsimor përmes të cilit 3500 studentë kanë studiuar jashtë vendit, projekteve strategjike të infrastrukturës dhe zhvillimit të sektorit jo-naftë-me pak fjalë, drejt çështjeve sociale dhe zhvillimit afatgjatë e të qëndrueshëm të vendit.

4. Modernizimi i sektorit; Teknologjia dhe pajisjet e reja të përdorura në zhvillimin, shpimin dhe funksionimin e fushave kanë një ndikim pozitiv në industrinë e naftës dhe gazit. Strategjia e naftës dhe gazit jo vetëm që ka gjallëruar ekonominë kombëtare, por gjithashtu ka luajtur një rol të rëndësishëm në politikën e jashtme të Azerbajxhanit. Pra, në përputhje me arritjet shoqëroreekonomike Azerbajxhani siguroi stabilitetin e brendshëm politik dhe integritetin e tij territorial. Për shkak të politikave largpamëse, mjerimi u shndërrua në mundësi, varfëria në prosperitet, papunësia në punësim dhe varësia në vetëbesim.

Diplomacia e energjisë sjell jo vetëm avantazh të gjithanshëm ekonomik, prosperitet, stabilitet social dhe politik, por gjithashtu krijon një themel të fortë dhe të qëndrueshëm për besim më të madh, besueshmëri dhe mirëkuptim, lidhje gjithëpërfshirëse midis popujve dhe lidhje komunikimi, të cilat shpresojnë të çojnë në marrëdhënie të qëndrueshme dhe afatgjata politike dhe strategjike të reja midis vendeve të interesuara, përfshirë Azerbajxhanin dhe Shqipërinë.

Për t’u bërë pjesë e grupit "Balkanweb" mjafton të klikoni: Join Group dhe kërkesa do t’ju aprovohet menjëherë. Grupi Balkanweb