Kryeministri Edi Rama në një intervistë të dhënë për Politico, ka folur mes të tjerash për sulmet kibernetike shënjestër e të cilave ka qenë vendi ynë muajt e fundit.

“Në fillim të këtij viti Shqipëria u godit nga sulem kibernetike, pasoja e të cilave ishin aq të dëmshme sa qeveria mendoi të kërkonte zbatimin e Nenit 5 në NATO që mund të tërhiqte të gjitha vendet anëtare në konfrontim me Iranin”, tha kryeministri Edi Rama.

Kjo do të ishte hera e parë që një shtet anëtar i NATO-s përdori një sulm kibernetik për të thirrur Nenin Pesë – i cili e trajton një sulm kundër një anëtari si një “sulm kundër të gjithëve”, që kërkon mbrojtje kolektive.

“Në fund, Shqipëria vendosi të mos e ndërmerrte atë veprim në vend që rrezikonte përshkallëzimin dhe të antagonizimin e aleatëve të fuqishëm”, tha Rama.

Ai ka treguar se sa seriozisht u konsiderua opsioni për të ndezur Nenin Pesë apo për sa kohë.

“Kam shumë respekt për miqtë dhe aleatët tanë për t’u thënë atyre se çfarë duhet të bëjnë. Ne jemi gjithmonë shumë të kujdesshëm që të jemi shumë të përulur në vlerësimet tona”, tha Rama.

Diskutimi brenda qeverisë shqiptare mbi nxitjen e Nenit 5 nënvizon debatin e vazhdueshëm nëse një sulm kibernetik do të jetë ndonjëherë serioz mjaftueshëm për të shkaktuar me të vërtetë një përgjigje të plotë të mbrojtjes kolektive të NATO-s, e cila mund të përfshijë hakmarrje kibernetike kundër vendit sulmues nga të gjithë anëtarët e NATO-s ose sanksione.

Dispozita është vënë në veprim vetëm një herë, vetëm disa ditë pas sulmeve të 11 shtatorit në Shtetet e Bashkuara, dhe pasojat nuk janë përcaktuar plotësisht për një sulm kibernetik.

Vendet anëtare të NATO-s duhet t’i vijnë në ndihmë kombit që thirret në Nenin 5, por secili vend anëtar mund të përcaktojë masën e përgjigjes së tyre.

Për Ramën, sulmi i korrikut, i cili e detyroi vendin të mbyllte faqet e internetit në të gjithë qeverinë që përdoreshin për gjithçka, nga pagesa e shërbimeve komunale deri te marrja e patentës – ishte i rëndë.

“Është njësoj si të bombardosh një vend. 95 për qind e shërbimeve qeveritare të Shqipërisë ofrohen në internet, që do të thotë se operacionet e përditshme u ndërprienë në zyrat qeveritare në të gjithë vendin. Hakerët gjithashtu u përpoqën të fshinin të dhënat e ndjeshme të qeverisë, por nuk ishin të suksesshëm”, tha Rama për sulmin kibernetik, i cili i atribuohej gjerësisht hakerëve iranianë.

Shqipëria ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me Iranin si kundërpërgjigje, që besohet se është hera e parë që një komb e ndërmerr këtë hap për shkak të një sulmi kibernetik. Por Rama vendosi të mos e çonte incidentin në NATO.

“Ishte e tepërt për ne të mendojmë dhe të arrijmë në vendimin se duhet t’i kërkojmë NATO-s të zbatojë Nenin Pesë”, tha Rama.
Si hakmarrje e mundshme për ndërprerjen e marrëdhënieve, hakerat iranianë sulmuan sërish Shqipërinë në fillim të shtatorit, duke çaktivizuar disa sisteme të përdorura në përpunimin kufitar dhe doganor. Rama paralajmëroi se kombi i tij pret më shumë sulme nga Irani dhe po punon për të forcuar mbrojtjen kibernetike.

Sulmet kibernetike iraniane mund të kenë shkaktuar probleme me spektër të bgjërë, por nuk çuan në ndonjë shoutdoën ose shkatërrim të përhershëm të sistemeve. Këto fakte, të shoqëruara me faktin që Shqipëria është një vend i vogël, e bënë edhe më të pamundur aplikimin e Nenit 5.

Pushtimi rus i Ukrainës i ka intensifikuar këto diskutime, duke pasur parasysh paralajmërimet e fundit se Rusia po përgatitet të intensifikojë sulmet kibernetike kundër Ukrainës me afrimin e muajve të dimrit dhe se një sulm kibernetik kundër Ukrainës mund të përhapet në vendet fqinje që i përkasin NATO-s.

Shumë anëtarë të NATO-s, duke përfshirë Shqipërinë, kanë ofruar mbështetje për sigurinë kibernetike për Ukrainën.

“Ne kemi bërë pjesën tonë, por ajo që ka ndodhur me Iranin imponon një shpejtësi tjetër”, tha Rama për ndihmën e Shqipërisë.

NATO dhe vendet anëtare të saj morën veprime për të mbështetur Shqipërinë pas goditjes së korrikut. NATO lëshoi një deklaratë duke dënuar sulmin dhe duke u zotuar të ofrojë mbështetje për të forcuar mbrojtjen kibernetike të Shqipërisë. Departamenti Amerikan i Thesarit sanksionoi agjencinë e inteligjencës iraniane dhe udhëheqësin e saj, dhe Departamenti i Drejtësisë paditi hakerat e dyshuar iranianë për sulme të përhapura kundër infrastrukturës kritike globale.

FBI dhe Agjencia e Sigurisë Kibernetike dhe Sigurisë së Infrastrukturës lëshuan një deklaratë të përbashkët në shtator, duke detajuar se si hakerët iranianë fituan akses në rrjetet shqiptare 14 muaj përpara se të kryhej sulmi, duke vjedhur periodikisht emailet e lidhura me qeverinë e Shqipërisë.

Qeveria britanike vuri alarmin se emailet e Ramës ishin ndër ato të aksesuara.

Rama vuri në dukje ndihmën e SHBA-së pas sulmit, e cila përfshinte dhënien e ekspertizës për të hetuar incidentin, si një “mbështetje të madhe” dhe vuri në dukje se Shqipëria aktualisht është në pritje të ndihmës financiare të SHBA për përpjekjet e mbrojtjes kibernetike.

“Çdo dollar që do të vijë do të vlerësohet shumë. Unë mendoj se ata duhet dhe do të tregojnë se na mbështesin në këtë situatë”, tha Rama.

Përktheu: BalkanWeb