Dina Boluarte u bë presidentja e parë femër e Perusë të mërkurën, duke mbyllur një ditë dramatike ku paraardhësi i saj u arrestua për krimin e supozuar të rebelimit dhe u fajësua nga ligjvënësit.

Boluarte, ish-zëvendëspresidente e vendit, u betua në detyrën kryesore në Kongres për t’u bërë presidenti i gjashtë i Perusë në më pak se pesë vjet.

Ceremonia u zhvillua disa orë pasi një shumicë prej 101 anëtarësh në organin legjislativ prej 130 personash votuan për shkarkimin e ish-liderit Pedro Castillo.

Dita e trazuar filloi kur presidenti Castillo njoftoi planet për të shpërndarë Kongresin dhe për të vendosur një qeveri emergjente, përpara një votimi të afërt për shkarkim nga ligjvënësit, të cilin Ombudsmani i Perusë e përshkroi si një “tentativë për grusht shteti”.

Ai gjithashtu bëri thirrje për zgjedhje parlamentare për të punuar për një kushtetutë të re.

Masa shkaktoi një sërë dorëheqjesh të kabinetit, reagime të zjarrta nga zyrtarët e lartë dhe dënime nga fqinjët rajonalë – dhe përfundimisht dështoi në parandalimin e shkarkimit të tij në Kongres.

Forcat e armatosura peruane hodhën poshtë përpjekjen e Castillo-s për të mënjanuar ligjvënësit, duke e quajtur atë një “shkelje të kushtetutës”.

Dhe vetë Boluarte kritikoi planin e shpërbërjes së Castillo-s, duke e përshkruar atë në Twitter si “një grusht shteti që përkeqëson krizën politike dhe institucionale që shoqëria peruane do të duhet të kapërcejë me respektim të rreptë të ligjit”.

Zyrtarët ndërkombëtarë iu bashkuan korit të dënimeve të Castillo-s, me Shtetet e Bashkuara që i kërkuan liderit të “përmbysë” masën dhe “të lejojë institucionet demokratike të Perusë të funksionojnë sipas Kushtetutës”, tha ambasadorja e SHBA në Peru, Lisa Kenna në Twitter.

“Ne do të vazhdojmë të qëndrojmë kundër dhe të refuzojmë kategorikisht çdo akt që bie ndesh me kushtetutën e Perusë, çdo akt që minon demokracinë në atë vend”, tha në një deklaratë zëdhënësi i Departamentit të Shtetit të SHBA-së, Ned Price.

Ministria e Punëve të Jashtme të Argjentinës shprehu “shqetësim të thellë” për krizën politike të Perusë në një deklaratë në Twitter, dhe Ministria e Punëve të Jashtme e Brazilit tha në një deklaratë se veprimet e Castillo ishin “të papajtueshme me kuadrin kushtetues të atij vendi, [dhe] përfaqësojnë një shkelje të demokracisë dhe shtetit të së drejtës”.

Në një kthesë mahnitëse të ngjarjeve, Castillo u arrestua nga policia në kryeqytetin Lima pasi ligjvënësit e akuzuan atë në Kongres.

Imazhet e shpërndara nga prefektura tregojnë se ish-presidenti, i veshur me një xhaketë blu, ishte ulur rreth një tavoline ndërsa zyrtarët firmosnin dokumentet.

Në një deklaratë, zyra e Prokurorit të Përgjithshëm të Perusë tha se Castillo ishte arrestuar për krimin e supozuar të rebelimit, “për shkelje të rendit kushtetues”.

“Ne dënojmë shkeljen e rendit kushtetues”, tha në një deklaratë Prokurorja e Përgjithshme e Perusë, Patricia Benavides. “Kushtetuta Politike e Perusë parashikon ndarjen e pushteteve dhe përcakton se Peruja është një republikë demokratike dhe sovrane … Asnjë autoritet nuk mund ta vendosë veten mbi Kushtetutën dhe duhet të përmbushë mandatet e saj kushtetuese.”

Është një fund poshtërues i kohës së shkurtër të Castillo-s në detyrë. Ish-mësuesi dhe lideri i sindikatave u ngrit nga errësira për t’u zgjedhur në korrik 2021 me një diferencë të ngushtë në balotazh dhe u pa si pjesë e një “batice rozë” të liderëve të rinj të krahut të majtë në Amerikën Latine.

Ai kandidoi në një platformë që premtonte të rishkruante kushtetutën dhe të rriste rishpërndarjen e pasurisë duke u dhënë shteteve kontroll më të madh mbi tregjet dhe burimet natyrore, premtime që ai ka luftuar për t’i përmbushur mes inflacionit në rritje në Peru, mungesës së përvojës së tij politike dhe opozitës së fortë konservatore në Kongres.

Qeveria e liderit të majtë ishte zhytur në kaos që nga inaugurimi, me dhjetëra ministra të emëruar, zëvendësuar, shkarkuar ose lënë postet e tyre brenda pak më shumë se një viti – duke grumbulluar presione të mëtejshme mbi të.

Castillo ka kritikuar opozitën për përpjekjen për ta hequr atë që në ditën e parë që ai ishte në detyrë. Ai e ka akuzuar Benavides për orkestrimin e asaj që ai e quajti një formë të re të “grushtit të shtetit” kundër tij përmes hetimeve të zyrës së saj.

Në tetor, Benavides paraqiti një ankesë kushtetuese kundër Castillo-s bazuar në tre nga gjashtë hetimet që kishte hapur zyra e saj. Ankesa lejon Kongresin të kryejë hetimin e tij kundër ish-presidentit.

Një kaskadë hetimesh
Castillo është përballur me një kaskadë hetimesh nëse ai e përdori pozicionin e tij për të përfituar veten, familjen dhe aleatët më të afërt duke shpërndarë ndikim për të fituar favore ose trajtim preferencial, ndër pretendimet e tjera.

Castillo ka mohuar vazhdimisht të gjitha akuzat dhe ka përsëritur gatishmërinë e tij për të bashkëpunuar me çdo hetim. Ai argumenton se akuzat janë rezultat i një gjuetie shtrigash kundër tij dhe familjes së tij nga grupet që nuk pranuan fitoren e tij në zgjedhje.

Ish-Presidenti përballet me pesë hetime paraprake penale mbi akuzat për organizimin e skemave të korrupsionit gjatë kohës që ishte në detyrë. Këto përfshijnë pretendimet e prokurorëve se ai drejtonte një “rrjet kriminal” që ndërhynte në institucione publike si Ministria e Transportit dhe Komunikacioneve, Ministria e Strehimit dhe kompania shtetërore e naftës në Peru për të kontrolluar proceset e tenderit publik dhe për të përfituar kompani specifike dhe aleatë të ngushtë.

Prokurorët po hetojnë gjithashtu nëse ish-Presidenti udhëhoqi përpjekjet për të ulur ndikimin në procesin e promovimit të oficerëve si në forcat e armatosura ashtu edhe në policinë kombëtare.

Këto hetime shqyrtojnë gjithashtu familjen e Castillo-s, duke përfshirë gruan dhe kunatën e tij. Ish-zonja e parë Lilia Paredes po hetohet pasi dyshohet se ka koordinuar rrjetin kriminal. Avokati i saj, Benji Espinoza, ka theksuar pafajësinë e saj dhe argumenton se hetimi kundër ish-zonjës së parë përfshin “një numër të metash dhe lëshimesh”.