Kur Mahsa Amini u varros fundjavën e kaluar, pas vdekjes së saj në paraburgimin e policisë morale të Iranit, një mesazh i thjeshtë shkruhej nw gurin e varrit të saj: “Nuk do të vdesësh. Emri yt do të bëhet një thirrje tubimi.”

Ditë më vonë, protestat e shkaktuara nga vdekja e Aminit janë përhapur në çdo qytet të madh të Iranit, me punëtorët dhe studentët që u bashkuan me gratë që protestojnë kundër hixhabit të detyrueshëm në një nga shfaqjet më të mëdha të kundërshtimit kundër regjimit islamik që është parë që nga protestat e vitit 2019.

Duke filluar nga Kurdistani i lindjes së Aminit, pasi forcat e sigurisë qëlluan mbi marshuesit në funeralin e saj, protestat kanë përfshirë veriun dhe jugun e Iranit. Në Kermanin juglindor, një grua u ul në një kryqëzim në rrugë përpara një turme të madhe dhe preu bishtin e saj teksa burra dhe gra thërrisnin “vdekje diktatorit!”

Në Teheran, qindra protestues i vunë flakën gomave në rrugë dhe bërtisnin “mullah humbi”. Gratë hodhën shajet e tyre drejt flakës ndërsa studentët u mblodhën në kampuset e tyre duke brohoritur “vrasje pas vrasjesh, të shkojë në ferr policia e moralit!”.

Në shenjë të kërcënimit të paraqitur për regjimin, Irani ndaloi arrejtet sociale Instagram dhe WhatsApp për të parandaluar ndarjen e videove të protestës. Garda Revolucionare, një degë elitë e forcave të armatosura, bëri thirrje për ndjekjen penale të “atyre që përhapën lajme të rreme dhe thashetheme” për vdekjen e Amini. Gardat, të cilët kanë shtypur protestat në të kaluarën, kërkuan gjithashtu që gjyqësori i Iranit të identifikojë ata njerëz “që rrezikojnë sigurinë psikologjike të shoqërisë dhe të trajtojë me vendosmëri”.

Nga mesdita e sotme të paktën 7 protestues, duke përfshirë një djalë 16-vjeçar, u konfirmuan se u vranë nga zjarri i drejtpërdrejtë nga forcat e sigurisë dhe policia e lidhur me regjimin, por aktivistët paralajmërojnë se numri i vërtetë është ndoshta shumë më i lartë.

Protestat vijnë në një moment të rrezikshëm për Iranin, pas të tjerave në fillim të këtij viti mbi gjendjen e rëndë të ekonomisë, e cila po lufton përballë sanksioneve të SHBA-së, ndërkohë që liderët e saj kundërshtojnë kthimin në një marrëveshje bërthamore që do t’i heqë ato.

Ekziston edhe frika për shëndetin e udhëheqësit, Ayatollah Ali Khamenei, duke e kthyer vëmendjen drejt asaj që do të jetë tranzicioni i dytë që nga Revolucioni Islamik i vitit 1979. Protestat janë gjithashtu një mohim i drejtpërdrejtë i përpjekjeve të Presidentit ultra-konservator Raisi për të rritur zbatimin e një kodi moral fetar vitin e kaluar, për pakënaqësinë e një popullsie më të re laicizuese.

Amini, 22 vjeç, është e fundit në një listë të grave të reja iraniane që kanë nxitur lëvizjet protestuese të Iranit, por ndryshe nga paraardhësit e saj, ajo nuk ishte një aktiviste dhe as nuk u përpoq të ngrihej kundër regjimit. Neda Agha-Soltan ishte 26 vjeç kur u qëllua për vdekje në Teheran gjatë protestave të Gjelbërve të vitit 2009, duke vdekur para kamerës me gjakun që i rridhte nëpër fytyrë. Sahar Khodayari, 29 vjeç, i vuri flakën vetes në vitin 2019 pasi u dënua me burg pasi u vesh si burrë për të hyrë në një stadium futbolli.

22-vjeçarja, një kurde iraniane nga një familje tradicionale fetare, ishte duke vizituar familjen në Teheran përpara se të fillonte universitetin kur ajo u kap nga policia e moralit, me sa duket sepse shamia e zezë që ajo mbante tregonte pak si shumë flokë. Imazhet e kamerave tregojnë se ajo doli e padëmtuar nga një furgon policie dhe u fut në një klasë riedukimi mbi domosdoshmërinë e veshjeve modeste islame. Megjithatë prindërit e saj nuk e panë më të gjallë. Ata hedhin poshtë lajmin zyrtar që u është dhënë, se vajza e tyre ka vdekur nga një atak në zemër, duke thënë se nga të tjerë të arrestuar përkrah saj u është thënë se ajo është rrahur brenda furgonit të policisë.

“Disa vajza të tjera që ishin brenda furgonit të patrullës më thirrën pas incidentit dhe më thanë se Mahsa u sulmua fizikisht brenda furgonit,” tha Amjad Amini, babai i saj, për gazetën gjysmë-reformiste Rouydad24. Ai akuzon se ajo u dërgua “shumë vonë” në spital dhe se ai nuk u lejua të shihte kokën dhe trupin e saj “në mënyrë që të mos i shihnim mavijosjet”.

Ai mbajti heshtjen e tij për disa ditë pas funeralit të saj ndërsa protestat përfshiu vendin përpara se të fliste. “Ajo që më bën të trishtuar është se autoritetet po përshpejtojnë gënjeshtrat për vajzën time çdo ditë,” tha ai. “Ata thanë se Mahsa kishte sëmundje zemre dhe epilepsi, por si babai që e rriti për 22 vjet, e dija që Mahsa nuk kishte asnjë sëmundje. Ajo ishte në shëndet të përsosur.”

Asnjë udhëheqës iranian nuk ka kërkuar të mbrojë policinë kundër pretendimeve për vrasje, dhe vetë Raisi u raportua se kishte folur me familjen e Amini të dielën për t’i siguruar ata se vdekja e saj do të hetohej. “Vajza jote është si vajza ime dhe më duket sikur ky incident i ka ndodhur njërit prej njerëzve të mi të dashur”, tha Raisi.

Një përfaqësues i Udhëheqësit Suprem vizitoi gjithashtu shtëpinë e familjes, të martën, për të shprehur ngushëllimet dhe zyrtarët e qeverisë, fillimisht të verbuar nga protestat, filluan të aludonin për reforma të paqarta. “Ligji duhet të respektohet,” tha Mohammad Mehdi Ismaili, ministri i kulturës dhe udhëzimit islamik. Por “shumë nga kritikat dhe problemet ekzistuese do të hiqen në përshtatje me kërkesat e publikut.”

“Ne po shohim se shteti po përgatit bazat për zëvendësimin e Khameneit, duke i përgjuar të gjithë kritikët e mundshëm përmes frikësimit ose burgosjes,” tha Hadi Ghaemi, nga Qendra për të Drejtat e Njeriut me qendër në Nju Jork në Iran. “Kjo qeveri dëshiron një tranzicion të qetë të pushtetit nga një gardë e vjetër në tjetrën, pa asnjë sfidë nga një popullsi e pashërbyer, e shqetësuar dhe pret që të vazhdojë mosndëshkimi për krimet e saj.”

Në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së dje, Raisi dënoi shqyrtimin ndërkombëtar që ka tërhequr vdekja e Amini, duke akuzuar Perëndimin për hipokrizi lidhur me shkeljet e të drejtave të njeriut ndaj njerëzve indigjenë në Kanada dhe nga forcat izraelite të sigurisë kundër palestinezëve. Guvernatori i Teheranit, Mohsen Mansouri, bëri një shënim të njohur kur pretendoi se agjentë të huaj ishin infiltruar në demonstrata për të nxitur dhunën kundër rajonit.

Numri i të vdekurve në trazirat e fundit është ende shumë më i ulët se qindra që besohet se kanë vdekur në protestat e vitit 2019, por situata tashmë po merr shumë nga të njëjtat karakteristika, e nxitur nga pakënaqësia në bazë. “Për të kuptuar këto protesta, duhet të shikoni evolucionin e protestave gjatë pesë viteve të fundit, të cilat kanë rezultuar në një lëvizje bazë në rritje për ndryshime sociale dhe politike,” tha Ghaemi. “Zemërimi në rrugë është i dukshëm dhe po synon majat e pushtetit.”

Nga ana e tij, babai i Aminit thotë se nuk do të pushojë derisa personi që vrau vajzën e tij të dalë në gjyq “në një gjykatë publike, jo në një gjyq të rremë që rezulton në qortime dhe përjashtime”.

Ai u zotua: “Nuk do të lejoj të shkelet gjaku i vajzës sime”.

(BalkanWeb)

Për t’u bërë pjesë e grupit "Balkanweb" mjafton të klikoni: Join Group dhe kërkesa do t’ju aprovohet menjëherë. Grupi Balkanweb
Etiketa: