Raportuesi i posaçëm i Kombeve të Bashkuara për të drejtat e njeriut në Afganistan të enjten shprehu shqetësimin për përkeqësimin e të drejtave të njeriut në vend dhe u bëri thirrje talebanëve në pushtet të anulojnë kufizimet e reja ndaj grave.

Richard Bennet foli me gazetarët në fund të një vizite 11-ditore në Afganistan, e para e tij që kur u emërua muajin e kaluar.

Vizita e tij erdhi pasi talebanët, të cilët morën pushtetin kur pushtuan kryeqytetin e Kabulit në mes të gushtit, ndërsa Shtetet e Bashkuara dhe NATO ishin në javët e fundit të tërheqjes së tyre nga Afganistani, kanë filluar të zbatojnë një linjë shumë më të ashpër.

Në javët e fundit, ata nxorën dekrete që u kërkonin grave të mbulonin fytyrat e tyre përveç syve, duke përfshirë gra prezantuese në TV dhe ndaluan vajzat të ndiqnin shkollën pas klasës së gjashtë.

Në të njëjtën kohë, Afganistani ka parë bombardime të vazhdueshme dhe sulme të tjera ndaj civilëve, shpesh duke synuar pakicën etnike myslimane shiite Hazara. Shumica e sulmeve janë marrë përsipër nga dega e grupit të Shtetit Islamik në vend, i cili është një rival i ashpër i talebanëve.

Bennett tha se autoritetet de fakto të Afganistanit – duke iu referuar talebanëve – nuk kanë arritur të pranojnë madhësinë dhe peshën e abuzimeve që po kryhen, shumë prej tyre në emrin e tyre, dhe përgjegjësinë e tyre për t’i trajtuar ato dhe për të mbrojtur të gjithë popullsinë.

“Unë shpreha shqetësim serioz për përkeqësimin e të drejtave të njeriut në të gjithë vendin dhe fshirja e grave nga jeta publike është veçanërisht shqetësuese,” u tha Bennett gazetarëve. Në një deklaratë të lëshuar në të njëjtën kohë, ai u bëri thirrje talebanëve që “të ndryshojnë menjëherë politikat dhe direktivat që ndikojnë negativisht tek gratë”.

Komentet e tij pasojnë një deklaratë të martën nga Këshilli i Sigurimit i OKB-së, që u bëri thirrje talebanëve të “ndryshojnë me shpejtësi” kufizimet që kufizojnë aksesin e vajzave në arsim dhe punësimin e grave, lirinë e lëvizjes dhe “pjesëmarrjen e plotë, të barabartë dhe kuptimplotë në jetën publike”.

Dekretet e reja e kanë sjellë vendin më afër masave të ashpra të vendosura nga talebanët kur ata sunduan për herë të parë Afganistanin nga viti 1996 deri në vitin 2001. Në atë kohë, ata i nënshtruan gratë ndaj kufizimeve dërrmuese, duke i ndaluar ato nga arsimimi dhe pjesëmarrja në jetën publike dhe duke u kërkuar atyre që të vishni burkën gjithëpërfshirëse.

Gjatë vizitës së tij, Bennett zhvilloi bisedime me udhëheqësit talebanë, si dhe vizitoi vendin, duke takuar grupe të shoqërisë civile, aktivistë të të drejtave dhe komunitete pakicë, duke përfshirë Hazarasit.

Duke folur për shtypin, ai bëri thirrje për hetime mbi bombardimet e militantëve që synonin Hazarët, shiitët e tjerë si dhe sufitë, një prirje mistike e islamit sunit dhe shiit që militantët e shajnë si heretike.

Sulme të tilla “po bëhen gjithnjë e më sistematike në natyrë dhe pasqyrojnë elemente të një politike organizative”, tha ai, duke shtuar se ato tregojnë “shenjat dalluese të krimeve kundër njerëzimit”.

Të mërkurën, të paktën 14 persona u vranë në një seri shpërthimesh. Në njërën, një bombë shpërtheu në një xhami në Kabul ku njerëzit po luteshin, duke vrarë pesë dhe plagosur 22. Në qytetin verior të Mazar-e Sharif, tre furgona u goditën nga bomba, duke vrarë nëntë dhe plagosur 15, të gjithë shiitë. Grupi i Shtetit Islamik mori përgjegjësinë për shpërthimet në furgona.

Bennett vuri në dukje gjithashtu “një numër të lartë” raportimesh për frikësime, ngacmime, sulme, arrestime dhe në disa raste vrasje ose zhdukje nga autoritetet që synojnë gazetarët, prokurorët dhe gjyqtarët, si dhe shoqërinë civile për ushtrimin e të drejtës së tyre për tubim dhe shoqërim paqësor.

Bennet tha se talebanët qëndrojnë në një udhëkryq, ku ose shoqëria do të bëhej më e qëndrueshme dhe një vend ku “çdo afgan gëzon lirinë dhe të drejtat e njeriut – ose do të kufizohet gjithnjë e më shumë”.

Nëse talebanët mund të përmbushin standardet, duke përfshirë hapjen e shkollave plotësisht për vajzat, krijimin e një administrate më përfaqësuese dhe lejimin e dialogut, tha ai, “rreziqet e paqëndrueshmërisë dhe vuajtjeve të mëtejshme në Afganistan mund të zbuten”.