Mr. Tigran Mkrtchyan
Ambasador i Republikës së Armenisë në Shqipëri
Një gjenocid shfaroses po shpaloset ngadalë para syve tanë. Për më shumë se 7 muaj, 120.000 armenë në Artsakh /Nagorno-Karabakh/ vazhdojnë të mbeten nën bllokadë të plotë: pa ushqim, ilaçe, karburant, gaz apo energji elektrike. Linja e vetme e shpëtimit që lidh Artsakh-un me Armeninë u bllokua fillimisht nga “eko-aktivistët” e rremë “mbrojtës të paqes” të sponsorizuar nga qeveria Azere që nga 12 dhjetori 2022. Azerbajxhani institucionalizoi zyrtarisht bllokimin e rrugës me nje postbllok te paligjshem më 23 prill 2023, duke shkelur rëndë detyrimet e tij ndërkombëtare.
Azerbajxhani vazhdon të demonstrojë një shpërfillje të qëllimshme për dispozitat e Deklaratës Trepalëshe të 9 nëntorit 2020, vendimit të GJEDNJ-së të 21 dhjetorit 2023 si dhe urdherave të GJND-së të lëshuara të 22 Shkurtit dhe 6 Korrikut 2023, duke i bërë thirrje Azerbajxhanit që të sigurojë urgjentisht të gjitha masat ne dispozicionin e saj qe te siguroje levizje te pakufizuar te njerezve, automjeteve dhe mallrave pergjate Korridorit te Lachinit ne te dyja drejtimet .” Për më tepër, Baku po i paraqet vendimet e fundit të gjykatave ndërkombëtare ne menyre te tille qe të mashtroje komunitetin ndërkombëtar dhe për të vazhduar politikën e tyre të vdekjes prej urisë për popullsinë e Nagorno Karabakut.
Ai shpërfill haptazi thirrjet e Komisionerit të Lartë të OKB-së për të Drejtat e Njeriut, Amnesty International, Human Rights Watch, Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës, Parlamentit Evropian, si dhe organizatave të tjera ndërkombëtare dhe shteteve të shumta. Veprimet e paligjshme të Azerbajxhanit vazhdojnë pavarësisht këtyre kërkesave dhe apeleve.
Të rrethuar dhe nen sulm nga Azerbajxhani, 120.000 armenë, mes të cilëve 30.000 fëmijë dhe 20.000 të moshuar mbijetojnë vetëm nga prodhimet e pakta vendase. Asnjë ngarkesë e vetme mallrash apo ilaçesh nuk lejohet të hyjë në rajon prej më shumë se një muaji. Shëndetësia, transporti publik dhe zyrat publike dhe biznesi janë paralizuar. Fushat bujqësore nuk mund të korren për shkak të mungesës së karburantit. Gratë shtatzëna dhe fëmijët janë të kequshqyer. Asnjë pemë apo perime nuk mund të importohet në Artsakh. Shkalla e vdekjeve është më e lartë se kurrë.
Evropa po shikon, ndonjëherë bëhen edhe deklarata. Përpiqet shumë për të ruajtur “barazinë”. U bën thirrje “të dyja palëve” të kontribuojnë për paqen. E përshkruan situatën si jo të qëndrueshme dhe në “interesin e askujt”.
Ndërkohë, bllokada totale vazhdon nga një vend, të cilin disa e kanë cilësuar si “partner i besueshëm energjetik”, ndërkohë që organizatat joqeveritare ndërkombëtare kanë një konsensus se ai është një “regjim autoritar i konsoliduar”. Një “bllokadë e qëndrueshme” po e bën jetën e Armenëve që jetojnë atje gjithnjë e më të padurueshme.
Për më tepër, disa po e konsiderojnë “integrimin” e propozuar nga Baku si një zgjidhje për problemin. PROBLEMI që përfshin tre luftëra të imponuara nga “Integruesi”. Tre luftëra që u nisën për të hequr qafe Armenët, të cilat lanë mijëra të vdekur, torturuar dhe shumë të burgosur ende të mbajtur ilegalisht në burgjet e Azerbajxhanit. Shtojini kësaj masakrat dhe shpërnguljet e detyruara të të gjithë Armenëve që jetonin në Azerbajxhan në vitet 1988-1991.
A ka pyetur dikush ndonjëherë pse nuk ka armenë të “integruar” në Azerbajxhan? Sa Armenë të integruar ka takuar dikush në Baku, Sumgait, Kirovabad apo Nakhijevan? Jo vetëm Armenët, por edhe varret e të vdekurve të tyre janë ngacmuar – shembur dhe fshirë. Shkatërrimi i mijëra gurëve të kryqëzuar në varrezat mesjetare të Nakhijevanit është një dëshmi e kësaj. Shkatërrimi i qëllimshëm dhe i planifikuar i varrezave dhe kishave në territoret që aktualisht kontrollon Azerbajxhani flasin vetë. Po fshihet çdo gjurmë Armene. Është pjesë e gjenocidit shfaroses në veprim.
Vërtetë, ne po flasim për sigurimin e të drejtave dhe sigurisë së Armenëve të Nagorno-Karabakut si një nga elementët kryesorë të negociatave në vazhdim. Megjithatë, deri më tani, nuk ka asnjë shenjë se Azerbajxhani është gati të respektojë këto të drejta themelore të njeriut. Konflikti nuk mund të ketë një zgjidhje të qëndrueshme dhe të drejtë me mjete të tilla. Paqja e qëndrueshme është e barabartë me paqen pajtuese dhe jo një paqe ndëshkuese, e cila historikisht është dëshmuar se është afatshkurtër. Poshtërimi, nënshtrimi dhe spastrimi etnik thjesht shtyjnë ciklin vicioz të dhunës. Azerbajxhani ka vënë përballë “kërkesën e tij për dominim” jashtëzakonisht të rrezikshme (fuqinë për të shtrënguar dhe shkatërruar) kundër “misionit te sigurisë” të palës Armene.
Azerbajxhani nuk po siguron interesat e tij të sigurisë duke u përpjekur të pastrojë etnikisht Armenët në Nagorno-Karabakh, duke pushtuar territoret e Republikës së Armenisë dhe duke bërë pretendime të mëtejshme territoriale kundër sovranitetit të Armenisë. Kjo tentativë vetë-lavdërimi dhe vetëzgjerimi në dëm të Armenisë do ta fusë rajonin e Kaukazit në një destabilitet dhe katastrofë afatgjatë me rezultate shumë të paparashikueshme. Kjo nuk është në interesin e asnjë lojtari të madh ndërkombëtar.
Azerbajxhani kundërshton çdo ndihmë humanitare ndërkombëtare që do të dërgohet në Nagorno-Karabakh. Për Azerbajxhanin, deklaratat që kërkojnë hapjen e unazës së Korridorit të Laçinit: zhurma e sfondit ndërsa vazhdon e papenguar, dhe pa u ndëshkuar, për të përdorur masa të turpshme çnjerëzore për të nënshtruar me forcë popullin e Nagorno-Karabakut në Azerbajxhan, për t’i dëbuar nga atdheu i tyre i lindjes ose thjesht për t’i shkatërruar me shumicë.
Provat janë jashtëzakonisht të qarta: bllokada e vazhdueshme e Artsakhut dhe ndërprerja e qëllimshme e infrastrukturës jetike nga Azerbajxhani, si dhe sulmet e rregullta dhe të vazhdueshme të armatosura kundër Armenëve të Artsakhut, janë projektuar posaçërisht për të spastruar etnikisht Nagorno-Karabakun nga armenët e tij indigjenë përmes frikësimit fizik dhe psikologjik, në kushte jetese të padurueshme dhe të padurueshme.
Ju lutemi, mos u mashtroni: retorika e Azerbajxhanit për “integrim” është në të vërtetë ajo e nënshtrimit të poshtër, ose më keq. Në këtë realitet, është absurde të kërkosh që një viktimë e një bllokade të shënjestruar dhe totale – me çizme, një viktimë në fakt e kequshqyer dhe e uritur – të negociojë tete-a-tete me vetë torturuesin e saj pa asnjë mekanizëm ndërkombëtar, prani ndërkombëtare apo garanci ndërkombëtare.
Është e qartë se realpolitik në kontekstin ndërkombëtar ka të bëjë me shtetet që veprojnë në ndjekje të interesave të tyre. Morali dhe të drejtat e njeriut jashtë kombeve të tyre shumicën e kohës shihen në kontekstin e interesave të tyre kombëtare.
Energjia është e rëndësishme. Po përgjegjësia? Përgjegjësia për të mbrojtur – R2P- një normë ndërkombëtare që synon të mbrojë popullsinë nga gjenocidi, krimet e luftës dhe krimet kundër njerëzimit dhe spastrimi etnik. Indiferenca ndaj fatit të të tjerëve, nën pretendimin e rremë të neutralitetit, është një ide e vjetëruar. Për më tepër, është një qasje dritëshkurtër dhe imorale. Kur fitimi dhe fuqia kanë drejtuar politikat me koston e vlerave më themelore dhe të predikuara, rezultati përfundimtar ka qenë gjithmonë më shumë paqëndrueshmëri, më shumë shkatërrim dhe më shumë jetë të humbura.
Duke bere një vesh të shurdhër ndaj gjenocidit shfaroses që shpaloset para syve tuaj, ata që kanë ndikim mbi Azerbajxhanin, por preferojnë neglizhencën në vend të kësaj, mund të bëhen një pjesëmarrës i heshtur dhe mundësues i dritës jeshile për krimet e reja kundër njerëzimit. Duhet të ndërmerren hapa të vendosur dhe të prekshëm sa më shpejt të jetë e mundur. Çdo orë situata po bëhet e paqëndrueshme dhe shpërthyese. Vendimmarrësit globalë kolektivisht dhe individualisht përballen me problemin moral për të zgjedhur së pari vlerën që meriton mbrojtje me të gjitha mjetet – të drejtën për jetë, e cila është garancia që ajo u ofron vlerave si liria, drejtësia dhe paqja. Dashuria e energjisë do të zhduket me kalimin e kohës, njolla morale ka shumë të ngjarë jo. Humanitarizmi liberal ka ende një shans.
Për popullin tonë, çdo shpresë për stabilitet dhe siguri kërkon para së gjithash mbijetesën njerëzore. Qasja e hapur dhe e papenguar përmes Korridorit të Laçinit është garancia e mbijetesës njerëzore.
