Komisioni i Venecias publikoi sot raportin për çështjen e mandatit të deputetes socialiste, Olta Xhaçka. Në dokumentin prej 15 faqesh, Venecia rekomandon disa rrugë për t’i dhënë zgjidhje mandatit të socialistes. Duke iu përgjigjur pyetjeve 2 dhe 4 të Kuvendit të Shqipërisë, lidhur me standardet dhe praktikën shtetërore për papajtueshmërinë, rolin e Parlamentit në këtë rast raportin e organit legjislativ me këtë procedurë me kompetencën e Gjykatës, Venecia tregon rrugët e zgjidhjes.
Në rastet e papajtueshmërisë, Komisioni i Venecias sugjeron se “vetë personi i konstatuar në dy funksione, mund të zgjedhë njërin ose tjetrin”. Dhe në rastet kur kjo nuk rikuperohet nga vetë ai/ajo, pasoja është humbja e mandatit.
Ndërsa në pikën 59 të raportit, sa i takon aktiviteteve fitimprurëse të deputetit, Komisioni i Venecias sqaron: “Në disa vende, aktivitetet (siç janë aktivitetet fitimprurëse) të deputetit mund të konsiderohen të papajtueshme me detyrën e një deputeti (edhe pse kjo nuk rregullohet gjithmonë në nivel kushtetues). Në shumicën e shteteve, subjektet që kanë të drejtë t’i referojnë një çështje një organi gjyqësor janë organe politike ose persona pjesë e një organi politik; dhe më së shpeshti shqyrtimi bëhet nga një gjykatë kushtetuese ose një gjykatë e zakonshme”.
Pjesë nga raporti i Komisionit të Venecias
Pyetjet 2 dhe 4 në lidhje me standardet dhe praktikën shtetërore për papajtueshmërinë dispozitat dhe roli i organeve legjislative dhe gjyqësore
Pyetja 2: Cilat janë standardet për konstatimin e papajtueshmërisë së mandatit të deputetit nga organet legjislative të shteteve të ndryshme dhe cili është roli i organit legjislativ përkatës në konstatimin e papajtueshmërisë së mandatit të deputetit?
Pyetja 4: Cili është roli i organit legjislativ në konstatimin e papajtueshmërisë në mandati i deputetit në shtetet e tjera dhe a ka kontroll gjyqësor mbi vendimmarrjen e tyre? Nëse po, në çfarë raporti/raporti krahasohet kompetenca që ka organi ligjvënës në këtë procedurë në kompetencë të Gjykatës përkatëse? Cili nga këto organe ushtron mbikëqyrje thelbësore të mocionit për konstatimin e papajtueshmërisë së mandatit të deputetit? Çfarë lënde është legjitimuar për të paraqitur çështjen në gjykatën e caktuar?
Venecia: Për çështjet në lidhje me standardet për dispozitat e papajtueshmërisë dhe rolin e organeve legjislative dhe gjyqësore (pyetjet 2 dhe 4, pjesa 1) mund të konkludohet në vijim. Në përgjithësi, parimi i ndarjes së pushteteve shtetërore imponon që poste të caktuara nuk mund të mbahen nga një person në të njëjtën kohë, duke siguruar kështu integritetin dhe funksionimin e duhur të çdo pushteti (legjislativ, ekzekutiv ose gjyqësor). Në disa nga këto raste, standardet ndërkombëtare parashikojnë për një papajtueshmëri absolute (për shembull të jesh deputet ndërsa të jesh gjyqtar). Në raste të tjera, lejohen përjashtime (për shembull një deputet që është pjesë e Qeverisë). Normalisht, kur personi konstatohet se ka dy funksione të cilat janë të papajtueshme me njëri-tjetrin, kjo situatë mund të riparohet nga personi – zakonisht duke zgjedhur njërën dhe dorëzon funksionin tjetër. Megjithatë, në rastet kur situata nuk riparohet, pasoja e zakonshme është se personi në fjalë humbet mandatin e saj ose të tij. Lidhur me procedurën e vendosjes për papajtueshmërisë, nuk ka standarde të qarta.
Pika 59
Venecia: Lidhur me praktikën shtetërore për dispozitat e papajtueshmërisë dhe rolin e organeve legjislative dhe gjyqësore (pyetjet 2 dhe 4, pjesa 2), Komisioni i Venecias ka mbledhur informacion mbi dispozitat kushtetuese për papajtueshmërinë në 12 shtete anëtare të tij dhe në Bashkimin Evropian (BE).
Në nivel kushtetues – në shumicën e rasteve bëhet në bazë të funksioneve të tjera që mban deputeti. Në disa vende, aktivitetet (siç janë aktivitetet fitimprurëse) të deputetit mund të konsiderohen të papajtueshme me detyrën e një deputeti (edhe pse kjo nuk rregullohet gjithmonë në nivel kushtetues). Në shumicën e shteteve, subjektet që kanë të drejtë t’i referojnë një çështje një organi gjyqësor janë organe politike ose persona pjesë e një organi politik; dhe më së shpeshti shqyrtimi bëhet nga një gjykatë kushtetuese ose një gjykatë e zakonshme. Vetëm në disa vende, çështja e papajtueshmërisë vendoset nga organi legjislativ.
(BalkanWeb)
