Këtë vit, më 9 maj, Azerbajxhani kremton 80-vjetorin e Ditës së Fitores ndaj fashizmit. Mbi 600,000 ushtarë azerbajxhanas, përfshirë më shumë se 10 mijë gra ose afërsisht një e pesta e të gjithë popullsisë së Azerbajxhanit Sovjetik, luftuan në Luftën e Dytë Botërore. Festa publike është një shans për azerbajxhanasit që të nderojnë veteranët e mbijetuar dhe kujtimin e shumë ushtarëve që humbën jetën në betejë.
Meqenëse më shumë se 80% e ndërmarrjeve të naftës të Bashkimit Sovjetik ndodheshin pranë Bakut, Azerbajxhani ishte një nga frontet e para të synuara që u sulmua nga forcat gjermane në Luftën e Dytë Botërore. Nëse nafta e Azerbajxhanit nuk do të ishte dërguar në front, atëherë kontributi i Bashkimit Sovjetik në këtë luftë nuk do të ishte aq i dukshëm. Pasi u urdhëruan të kapnin Bakun, nazistët filluan Operacionin “Edelëeiss” më 25 shtator 1942 në një përpjekje për të fituar kontrollin mbi naftën e Azerbajxhanit për të parandaluar furnizimin me karburant për trupat sovjetike. Pavarësisht se humbën mbi 100,000 ushtarë në luftë, nazistët nuk mundën kurrë të merrnin kontrollin e rajonit.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore, partitë partizane të Azerbajxhanit po luftonin gjithashtu në Francë, Itali, Ukrainë dhe Bjellorusi, dhe sot mund të gjenden përmendore kushtuar ushtarakëve të Azerbajxhanit në një numër vendesh.
Presidenti i ndjerë, Heydar Aliyev, tha në ngjarjen solemne kushtuar 50 vjetorit të Fitores në 1995: “Roli i veçantë i Azerbajxhanit në arritjen e kësaj fitoreje është se nafta e Republikës së Azerbajxhanit ishte një nga faktorët më të rëndësishëm për suksesin e asaj lufte. Në atë kohë, 75 për qind e naftës dhe mbi 80 për qind e karburantit të prodhuar në Bashkimin Sovjetik gjatë luftës prodhohej në Azerbajxhan. Shumë naftë u prodhua falë punës vetëmohuese të naftëtarëve të Azerbajxhanit. Pa dyshim, nuk është e vështirë të konkludohet se pa karburantin azerbajxhanas, lufta e motorëve dhe teknologjisë nuk do të kishte qenë aq e suksesshme. Në atë kohë, benzina me cilësi të lartë, vajguri dhe produkte të tjera të naftës u shpikën nga shkencëtarët azerbajxhanas dhe prodhoheshin dhe furnizoheshin nga Azerbajxhani.
Gjatë gjithë periudhës së Luftës së Dytë Botërore, përveç furnizimeve me karburant, mbi 300,000 azerbajxhanas humbën jetën në fushat e betejës, më shumë se 130 lloje armësh dhe municionesh u prodhuan në Azerbajxhan. Kontributet për fondin e mbrojtjes përfshinë 15 kilogramë ar, 952 kilogramë argjend dhe 320 milionë rubla u dërguan në frontin e mbrojtjes. Më shumë se 1.6 milionë njësi mallrash të domosdoshme dhe 125 vagonë me veshje kundër të ftohtit u dërguan në vijën e frontit. Mjekët nga Azerbajxhani rikthyen në shërbim gjithsej 1.5 milionë personel ushtarak.
Azerbajxhani dhe populli ynë kanë qenë gjithmonë kundër luftës, dhunës, pretendimeve territoriale dhe, kështu, gjithmonë kanë qëndruar në mbrojtje të atdheut të tyre. Fatkeqësisht, pas rivendosjes së pavarësisë në vitin 1991, Azerbajxhani u përball me një luftë të re me fqinjin e tij, këtë herë brenda kufijve të ish-Bashkimit Sovjetik. Sot, në kalenderarin tonë, shënohen dy ditë të fitores – 9 maj 1945 dhe 8 nëntor 2020. Jam i bindur se fitoret tona të përbashkëta të radhës nuk duhet të jenë në fushën e betejës, por në arenën e ndërtimit të paqes dhe bashkëpunimit rajonal.
