Zbulimi i zjarrit është një nga përparimet më të rëndësishme të njerëzimit, por origjina e tij mbetet një temë debati. Ndërsa shumë studiues kanë besuar prej kohësh se njerëzit e hershëm e përdornin zjarrin kryesisht për gatim, një teori e re propozon që përdorimi i tij fillestar kishte më shumë të bënte me diçka tjetër.
Studiues nga Universiteti i Tel Avivit publikuan së fundmi një studim në Shoqërinë Mbretërore, duke ofruar një shpjegim të ri bindës pse njerëzit e hershëm mund ta kenë shfrytëzuar për herë të parë zjarrin. Sipas studiuesve, nevoja për të ruajtur mishin – duke e tharë dhe tymosur atë – ishte motivi kryesor pas zbulimit të zjarrit. Këta njerëz të hershëm me shumë gjasa e përdorën zjarrin për të mbrojtur burimet e tyre të vlefshme ushqimore nga grabitqarët dhe bakteret, duke siguruar që “bankat ” e mëdha të mishit të mund të ruheshin dhe konsumoheshin me kalimin e kohës.
Siç vuri në dukje bashkautori Ran Barkai, “Origjina e përdorimit të zjarrit është një temë ‘e nxehtë’ midis studiuesve të parahistorisë në të gjithë botën. Përgjithësisht pranohet që deri 400,000 vjet më parë, përdorimi i zjarrit ishte i zakonshëm në kontekstet shtëpiake – ka shumë të ngjarë për pjekjen e mishit, dhe ndoshta edhe për ndriçim dhe ngrohje”, duke sugjeruar që përdorimi i zjarrit i parapriu gatimit, duke shënuar një ndryshim në mënyrën se si u përdor fillimisht zjarri.
Studiuesit e përqendruan studimin e tyre në nëntë vende prehistorike që shtrihen midis 1.8 milion dhe 800,000 vjet më parë . Të gjitha këto vende përmbanin mbetje të kafshëve të mëdha, siç janë elefantët , hipopotamët dhe rinocerontët. “Nga studimet e mëparshme, ne e dimë se këto kafshë ishin jashtëzakonisht të rëndësishme për dietat e hershme njerëzore dhe siguronin shumicën e kalorive të nevojshme”, shpjegoi bashkautorja Miki Ben-Dor.
Këto kafshë, sipas studimit, ishin thelbësore për dietat e hershme njerëzore, duke siguruar sasi të mëdha kalorish. Një elefant i vetëm, për shembull, mund të ushqente një grup prej 20 deri në 30 personash për një muaj ose më shumë. Por ky burim i pasur ushqimi erdhi me sfidat e veta.
Sasitë e mëdha të mishit kërkonin metoda ruajtjeje për të parandaluar prishjen dhe për t’i mbrojtur ato nga brejtësit. “Një elefant ose hipopotam duhej të mbrohej dhe të ruhej për shumë ditë”, shtoi Ben-Dor. Zjarri, në këtë kontekst, ka të ngjarë të shihej si një mjet thelbësor për të siguruar jetëgjatësinë e këtyre rezervave të vlefshme ushqimore .
Ndezja dhe mirëmbajtja e një zjarri ishte një detyrë që kërkonte shumë punë, që kërkonte një arsye bindëse dhe me efikasitet energjetik. Për njerëzit e hershëm, kjo arsye ka të ngjarë të përqendrohej rreth mbijetesës. Duke analizuar mbetjet e këtyre kafshëve të mëdha, studiuesit llogaritën “avantazhin energjetik” të mundshëm të ruajtjes së mishit. Ata arritën në përfundimin se përpjekja për të mbajtur një zjarr do të kishte qenë e vlefshme, duke pasur parasysh përfitimet e mbrojtjes së burimeve kaq të mëdha ushqimore.
Kjo teori përputhet me kërkime më të gjera që tregojnë se dieta e njerëzve të hershëm luajti një rol qendror në formësimin e zhvillimeve të tyre teknologjike dhe kulturore. Ndërsa kafshët e mëdha si mamuthët dhe rinocerontët filluan të pakësoheshin, njerëzit e hershëm iu drejtuan gjahut më të vogël. Ky ndryshim në praktikat e gjuetisë mund të ketë kontribuar në ndryshimet në përdorimin e zjarrit, duke përfshirë rolin e tij përfundimtar në gatim.
(A.A/BalkanWeb)
