Shkencëtarët kanë bërë një zbulim të habitshëm, pothuajse 40 vjet pas katastrofës bërthamore të Çernobilit në Ukrainë, duke ngjallur interesin e NASA-s.

Format e jetës lulëzojnë në zonë falë rrezatimit të mbetur.

Është një kërpudhë e çuditshme e zezë e quajtur Cladosporium sphaerospermum , e cila është gjetur duke u rritur në muret e reaktorëve të braktisur. Jo vetëm që ka mësuar të mbijetojë ndaj radioaktivitetit vdekjeprurës, por gjithashtu rritet më shpejt kur ushqehet me të, duke lëvizur në drejtim të tij.

Studimet e fundit mbi kërpudhat në Çernobil treguan se nëntë nga 47 llojet e testuara shfaqën këtë sjellje “gjuetie rrezatimi” .

U zbulua se këto lloje rrezatimi shndërrojnë rrezet gama, llojin më të fuqishëm dhe të rrezikshëm të rrezatimit nga shpërthimet bërthamore, në energji kimike, ashtu si bimët normale shndërrojnë rrezet e diellit gjatë fotosintezës.

Besohet se C. sphaerospermum e ka fuqinë e saj mbinatyrore për të thithur rrezatimin nga melanina, pigmenti që u jep njerëzve ngjyrën e lëkurës, megjithëse studiuesit kanë deklaruar se kjo është ende vetëm një teori që ata e kanë quajtur radiosintezë.

Interesi i NASA-s për “superheroin hapësinor”

Tani, shkencëtarët e NASA-s po eksplorojnë se si të krijojnë “tulla kërpudhore” duke përdorur kërpudhat si material ndërtimi për të mbrojtur bazat në Hënë ose Mars nga rrezatimi kozmik, në vend të mburojave të rënda prej plumbi.

Në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor (ISS), kjo kërpudhë u rrit 21 herë më shpejt kur u ekspozua ndaj rrezatimit hapësinor dhe parandaloi që një sasi e madhe e saj të depërtonte në sipërfaqe të tjera, duke e bërë atë një kandidat serioz për mbrojtjen e astronautëve.

Kjo aftësi bllokuese e rrezatimit mund të jetë një ndryshim rrënjësor për shkencëtarët, pasi testet kanë treguar se C. sphaerospermum bllokon dhe neutralizon grimcat radioaktive, sipas një studimi të botuar në PLOS One.

Për këtë arsye, kërpudha konsiderohet radiotrofe. Në lëkurën e njeriut dhe në atë të shumë organizmave të tjerë, melanina vepron si një mburojë mbrojtëse kundër rrezatimit të dëmshëm ultravjollcë të diellit.

Megjithatë, kur një rreze gama godet melaninën e kërpudhës së Çernobilit, ajo i shkëput elektronet e saj dhe krijon energji kimike në nivel atomik, të cilën kërpudha mund ta përdorë më pas për t’u rritur dhe riparuar, zbuluan shkencëtarët në revistën Current Opinion in Microbiology.

Kjo aftësi “ushqyese” e kërpudhës mund ta bëjë atë një substancë thelbësore për pastrimin e vendeve të magazinimit të mbetjeve bërthamore në Tokë, si dhe për mbrojtjen e astronautëve nga rrezatimi i dëmshëm që mund të hasin gjatë misioneve të NASA-s në Hënë, të cilat do të fillojnë në vitin 2026.

Katastrofa e Çernobilit më 26 prill çoi në lirimin më të madh të materialit radioaktiv në mjedis në historinë e njerëzimit.

Zona u evakuua dhe u bë e njohur si Zona e Përjashtimit të Çernobilit.

Zona prej 30 miljesh u krijua nga ushtria e Bashkimit Sovjetik, e cila në atë kohë kontrollonte Ukrainën. Ajo u rimor për një kohë të shkurtër nga forcat ruse gjatë pushtimit të vendit në vitin 2022.

Aksesi publik ishte e ndaluar për shkak të kontaminimit radioaktiv dhe zona mbetet kryesisht e shkretë edhe sot e kësaj dite.