Samiti i Bashkimit Evropian përfundoi pa një marrëveshje përfundimtare mbi financimin afatgjatë për Ukrainën, me udhëheqësit evropianë që tani po shqyrtojnë një zgjidhje të përkohshme “financimi urë” për të parandaluar që Kievi të përballet me një mungesë likuiditeti.
Sipas dy zyrtarëve evropianë që folën për Politico, një draft i ri i përfundimeve të samitit parashikon zbatimin e një zgjidhjeje të përkohshme financimi në afat të mesëm, derisa të arrihet një marrëveshje gjithëpërfshirëse për mbështetjen e Ukrainës.
Diskutimi mbi financimin mbetet i hapur, pasi, siç raportoi një zyrtar evropian, Samiti u ndërpre pa një marrëveshje mbi përdorimin e aseteve të ngrira ruse për të mbështetur Ukrainën. Kjo çështje vazhdon të shkaktojë mosmarrëveshje të forta midis shteteve anëtare.
Në këto rrethana, udhëheqësit evropianë tani po kthehen në shqyrtimin e një zgjidhjeje të bazuar në huamarrjen e përbashkët, me qëllim mbulimin e nevojave të menjëhershme financiare të Kievit. Në të njëjtën kohë, diskutimi mbi përdorimin e aseteve ruse është shtyrë për një afat të gjatë, në kontekstin e konsultimeve më të gjera politike dhe ligjore brenda BE-së.
Kjo qasje e përkohshme synon të sigurojë vazhdimin e mbështetjes financiare për Ukrainën, në një kohë kur negociatat për një zgjidhje të përhershme mbeten të vështira dhe politikisht të ndjeshme.
Emetimi i eurobondit për të mbështetur Kievin
Sipas informacioneve, një pikë konvergjence që e afron marrëveshjen e “27” është lëshimi i një eurobondi me të cilin do të mbështetet Kievi.
Sipas informacioneve nga burime të besueshme, pas darkës, ishte bërë përparim i ndjeshëm në të dyja alternativat për furnizimin ekonomik me gjak të Ukrainës.
Është e mundur që deri vonë në pasdite, udhëheqësit e BE-së nuk kishin hyrë në thelbin e diskutimit në lidhje me metodën e mbështetjes, megjithatë, fermentimet dhe kontaktet e njëpasnjëshme që ndodhën në sfond rezultuan vendimtare.
Ky aktivitet, siç tha një zyrtar evropian, kishte rritur indeksin e optimizmit se konsultimet aktuale do të kishin një rezultat pozitiv. Sipas një drafti të përfundimeve, të cituar nga Reuters herët të enjten në mëngjes, plani i mbështetjes ekonomike për Ukrainën mund të zbatohet brenda tremujorit të dytë të vitit 2026.
Tusk: Ose para sot, ose gjak nesër
Më parë, Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen kishte thënë se nuk do të largohej nga ndërtesa e Këshillit Evropian nëse nuk arrihej një marrëveshje për financimin e Kievit, duke nënvizuar rëndësinë politike të vendimit.
Bashkimi Evropian e konsideron luftën e Rusisë një kërcënim të drejtpërdrejtë për sigurinë e vet dhe vlerëson se, pa mbështetjen financiare evropiane, Ukraina do të mbetet pa burime në tremujorin e dytë të vitit të ardhshëm, me një rrezik serioz për t’u mundur ushtarakisht – një zhvillim që, sipas vlerësimeve evropiane, do të rriste kërcënimin e agresionit rus kundër vetë BE-së. Plani kontrovers parashikon përdorimin e aseteve të ngrira të Bankës Qendrore Ruse, që arrijnë në total afërsisht 210 miliardë euro, si kolateral për një kredi për Ukrainën. Nga kjo, 185 miliardë euro mbahen në shtëpinë belge të kliringut Euroclear, duke e bërë Belgjikën një lojtar kyç në negociata. Megjithatë, autoritetet belge po shprehin shqetësime të forta në lidhje me rreziqet ligjore dhe financiare nëse Rusia ndërmerr veprime ligjore. Kryeministri polak Donald Tusk u bëri thirrje udhëheqësve evropianë të marrin vendime menjëherë, duke deklaruar se “tani kemi një zgjedhje të thjeshtë: ose para sot ose gjak nesër”, duke shtuar se “të gjithë udhëheqësit evropianë duhet më në fund të ngrihen në lartësinë e situatës”. Ai tha se kishte një marrëveshje në parim që zgjidhja e kredisë ishte opsioni i preferuar, megjithëse mbetën shumë orë diskutimesh të vështira dhe gjithnjë e më teknike. Sipas një diplomati evropian të cituar nga Politico, delegacioni belg ka paraqitur një dokument dyfaqësh me kërkesa të gjera për të mbështetur planin. Dokumenti përfshin një kërkesë për mbrojtje të plotë në rast se Kremlini ndërmerr veprime ligjore kundër Belgjikës për përdorimin e fondeve ruse të ruajtura në Bruksel – një kërkesë që, megjithatë, është përballur me rezistencë nga shtetet e tjera anëtare. Kryeministri belg Bart de Wever i tha Parlamentit të vendit të tij se ende nuk ka marrë garanci që mbulojnë likuiditetin dhe rreziqet ligjore, duke theksuar se planet e financimit janë ende subjekt i ndryshimeve. Për të zbutur frikën e Belgjikës për hakmarrje të mundshme ruse, vendet e Bashkimit Evropian po shqyrtojnë rritjen e rezervave paraprake të parave të gatshme që do të shoqërojnë kredinë gjigante për Ukrainën, në mënyrë që ato të mund të disbursohen menjëherë, në çdo kohë. Propozimi fillestar i Komisionit parashikonte që një pjesë e kredisë ukrainase mund të disbursohej kur këto rezerva të parave të gatshme të arrinin 50% të shumës së këstit të parë.
Kjo përqindje u konsiderua e pamjaftueshme nga Belgjika, me përfundimet e fundit të draftit që e rritën pragun në 75%. Megjithatë, mbetet e paqartë nëse Belgjika apo shtetet e tjera anëtare të BE-së i mbështesin këto ndryshime të fundit, vëren Politico. Sipas një burimi diplomatik, përqindja përfundimtare mund të jetë një kompromis midis dy propozimeve.
Në të njëjtën kohë, zyrtarët evropianë po punojnë mbi skenarë alternativë në rast se plani dështon. Tre diplomatë të BE-së thanë se po shqyrtohet një mekanizëm ligjor i “bashkëpunimit të zgjeruar”, i cili do t’i lejonte një grupi vendesh, të udhëhequr nga Italia dhe Belgjika , të lëshonin borxh të përbashkët për Ukrainën, duke anashkaluar kërkesën e unanimitetit dhe duke përjashtuar Hungarinë, e cila tashmë ka thënë se do të vërë veton ndaj një zgjidhjeje të bazuar në buxhetin e BE-së. Burime diplomatike theksojnë, megjithatë, se përdorimi i fondeve të ngrira ruse mbetet në praktikë “i vetmi opsion realist”. Drafti i fundit i përfundimeve të Samitit parashikon një vendim politik për të promovuar kredinë dhe për të caktuar zyrtarët kompetentë për të rregulluar urgjentisht detajet teknike, me një dispozitë të qartë për ndarjen e riskut midis shteteve anëtare, në mënyrë që të sigurohet Belgjika dhe vendet e tjera të kujdesshme. Gjatë gjithë ditës, vëren Reuters, këshilltarët dhe zyrtarët e shteteve anëtare zhvilluan konsultime të vazhdueshme, me qëllim që të mbushnin hendekun me Belgjikën, ku mbahen shumica dërrmuese e aseteve të ngrira ruse (p.sh. 185 miliardë në Euroclear, nga një total prej 210 miliardë eurosh).
Shefja e politikës së jashtme evropiane, Kaia Kallas, i vlerësoi shanset për një marrëveshje në 50-50, duke thënë “ne thjesht nuk mund të dështojmë”, ndërsa kancelari gjerman Friedrich Merz ishte optimist i kujdesshëm, duke thënë “përshtypja ime është se mund të arrijmë një marrëveshje”.
Të gjitha çështjet e tjera thelbësore në axhendën e samitit, nga zgjerimi në Lindjen e Mesme dhe migracioni, janë rënë dakord tashmë, duke e lënë financimin e Ukrainës si çështjen e vetme të hapur dhe vendimtare.
Pikat e mbetura të axhendës u miratuan unanimisht.
Mbi Lindjen e Mesme: Bashkimi Evropian mirëpret përpjekjet e fundit për paqe në Gaza dhe riafirmon nevojën për “një paqe gjithëpërfshirëse, të drejtë dhe të qëndrueshme, bazuar në zgjidhjen me dy shtete”.
Mbi kërcënimet hibride: Udhëheqësit dënojnë “të gjitha sulmet e fundit hibride kundër Bashkimit Evropian dhe Shteteve të tij Anëtare”. Në dritën e fushatës së intensifikuar hibride nga Rusia dhe Bjellorusia, BE bën thirrje për përshpejtim të përpjekjeve për të forcuar qëndrueshmërinë, për të mbrojtur infrastrukturën kritike dhe për të parandaluar, penguar dhe për t’iu përgjigjur sulmeve hibride në të gjithë Unionin.
Mbi buxhetin e BE-së: Kryeqytetet evropiane bëjnë thirrje për një marrëveshje mbi kuadrin financiar afatgjatë “para fundit të vitit 2026” për të “lejuar miratimin e akteve të nevojshme legjislative në vitin 2027, gjë që është thelbësore për të siguruar që financimi i BE-së të arrijë tek përfituesit pa ndërprerje nga janari 2028”.
Mbi zgjerimin: Teksti thotë se procesi i pranimit të shteteve të reja anëtare duhet të përshpejtohet dhe se Bashkimi Evropian duhet të “vazhdojë me përgatitjet dhe reformat e nevojshme të brendshme” në funksion të një raundi të ri pranimesh.
