Eutoday.net
Hikmat Hajiyev, Këshilltar i Presidentit të Azerbajxhanit dhe Drejtues i Departamentit të Çështjeve të Politikës së Jashtme në Administratën Presidenciale, në një intervistë ekskluzive për eutoday.net në Bruksel, prezantoi argumentet e Bakusë për një bashkëpunim më të ngushtë me Bashkimin Evropian lidhur me ndërlidhjen, energjinë dhe sigurinë rajonale.Ai e përcaktoi agjendën aktuale të Azerbajxhanit si një lëvizje “nga fitimi i luftës te fitimi i paqes” në Kaukazin e Jugut.
Në thelb të mesazhit të tij ishte Korridori i planifikuar i Zangezur-it (një korridor që lidh Azerbajxhanin kontinental me eksklavën e tij Nakhchivan përmes territorit të Armenisë), të cilin ai e lidhi drejtpërdrejt si me strategjinë pas konfliktit të Azerbajxhanit, ashtu edhe me qëllimet më të gjera të ndërlidhjes së BE-së. Duke e përshkruar atë si pjesë të “Korridorit të Mesëm” midis Kinës, Azisë Qendrore dhe Evropës, ai tha se rruga “do të ketë një ndikim transformues në peizazhin e transportit euroaziatik” dhe se Azerbajxhani e shihte veten duke “luajtur një rol kyç në këtë proçes”.
Sipas zyrtarit azerbajxhanas, korridori në territorin e Azerbajxhanit pritet të përballojë deri në 15 milionë tonë mallra në vit pasi të jetë plotësisht funksional, duke punuar në seksionin e Azerbajxhanit që pritet të përfundojnë në vitin 2026. Hajiyev tha se Baku “do të dëshironte gjithashtu ta shihte Bashkimin Evropian si pjesë të këtij sistemi të ri transporti”, përfshirë këtu edhe në kuadër të nismës Global Gateway të BE-së.
Ai e prezantoi korridorin si një komponent praktik të asaj që ai e quajti strategjia e Azerbajxhanit për “fitimin e paqes”. “Lufta ka mbaruar për Azerbajxhanin dhe konflikti ka mbaruar”, tha ai. “Ne duhet të forcojmë paqen në terren dhe ta bëjmë paqen gjithashtu afatgjatë”. Paqja, argumentoi ai, “nuk duhet të jetë vetëm mungesa e luftës”, por duhet të sjellë “prosperitet dhe zhvillim” dhe të ndërtojë ndërvarësi midis fqinjëve.Në këtë kontekst, ai sugjeroi se Armenia mund të kalojë nga një “hyrje e bllokuar” në një vend tranzit ndërsa lidhjet lindje-perëndim dhe veri-jug zgjerohen.
Hajiyev diskutoi gjithashtu marrëdhëniet me Rusinë pas rrëzimit të fundit të një avioni civil azerbajxhanas.Ai pranoi “një keqkuptim të caktuar” dhe “ndjesi” menjëherë pas ngjarjes, por tha se shqetësimet e Bakut ishin diskutuar në një takim pasues në Dushanbe.Azerbajxhani, tha ai, kishte kërkuar katër elemente nga Moska: një kërkim falje zyrtare, një hetim të plotë, vendosja e drejtësisë për ata që janë përgjegjës dhe dëmshpërblim.”Pasi të jenë adresuar këto çështje”, deklaroi ai, “ne po e kthejmë faqen e keqkuptimit dhe po vazhdojmë me marrëdhënie normale fqinjësore midis dy vendeve”.
Lidhur me luftën në Ukrainë, Hajiyev përsëriti se Azerbajxhani nuk do të përfshihej ushtarakisht. “Azerbajxhani qartazi… nuk është i angazhuar dhe nuk do të angazhohet në asnjë komponent ushtarak të këtij konflikti”, tha ai.Në vend të kësaj, ai theksoi mbështetjen humanitare dhe bashkëpunimin energjetik. Që nga viti 2022, Baku ka ofruar më shumë se 40 milionë dollarë ndihmë për Ukrainën, duke përfshirë furnizime humanitare, mbështetje për rindërtim dhe programe për fëmijët e prekur nga lufta.“Ne po vazhdojmë programin e rehabilitimit të fëmijëve ukrainas”, vuri në dukje ai, duke treguar grupet e rregullta që priten në Azerbajxhan për mbështetje sociale dhe psikologjike.Ai iu referua gjithashtu dërgimit të asaj që ai e quajti “gaz simbolik” në Ukrainë, pavarësisht sulmeve ruse ndaj infrastrukturës energjetike.
Lidhur me sanksionet, ai hodhi poshtë sugjerimet se Azerbajxhani po përdoret për të anashkaluar masat perëndimore kundër Rusisë.Hajiyev tha se Baku është “shumë vigjilent ndaj historisë së sanksioneve” dhe argumentoi se të dhënat tregtare nuk treguan ndonjë rritje të ndjeshme të qarkullimit tregtar me Rusinë pas vitit 2022.Në të kundërt, ai vuri në dukje rritjen e fortë tregtare të Armenisë me Rusinë dhe e karakterizoi atë si rieksport dhe jo si prodhim të ri industrial, duke vërejtur se Armenia “nuk ka kapacitet të prodhojë Mercedes, Apple ose Samsung”.
Bashkëpunimi energjetik me Evropën ishte një tjetër temë madhore. BE-ja importoi rreth 11.7 miliardë metra kub gaz azerbajxhanas në vitin 2024 përmes Korridorit Jugor të Gazit, një rritje nga 8 bcm në 2021, dhe një marrëveshje e vitit 2022 parashikon që vëllimet të rriten në të paktën 16 bcm deri në 2027, nëse infrastruktura dhe kontratat e lejojnë.Komisioni Evropian vëren se SOCAR tani furnizon me gaz 12 vende, duke përfshirë tetë shtete anëtare të BE-së. Hajiyev tha se zgjerimi i mëtejshëm i Gazsjellësit Trans-Adriatik dhe infrastrukturës shoqëruese do të ishte i mundur nëse do të kishte “interes të vërtetë” dhe angazhime kontraktuale afatgjata nga pala evropiane.
Duke parë përpara, ai vendosi theks të veçantë te burimet e rinovueshme. Ministria e Energjisë e Azerbajxhanit vlerëson potencialin teknik të rinovueshëm të vendit në rreth 135 gigavat tokësor dhe 157 gigavat detar, kryesisht në Detin Kaspik.Presidenti Ilham Aliyev ka njoftuar një objektiv prej rreth 6 gigavat kapacitet të rinovueshëm – energjia diellore, e erës dhe hidroelektrike – deri në vitin 2030, me kontrata dhe memorandume të nënshkruara tashmë që mbulojnë afërsisht 10 gigavat projekte të planifikuara.“Deri në vitin 2030, Azerbajxhani do të ketë kapacitet të prodhojë 6 gigavat energji elektrike të rinovueshme”, tha Hajiyev, duke argumentuar se kjo do të lejonte që më shumë gaz të jetë i disponueshëm për eksport në Evropë.
Ai e lidhi këtë kapacitet të parashikuar me objektivat e Evropës për inteligjencën artificiale dhe digjitale, duke argumentuar se furnizimi me energji elektrike do të kufizojë rritjen e qendrave të të dhënave brenda BE-së. “Evropa ka nevojë për partnerë të rinj, ta ‘delegojë’ atë”, tha ai, duke e prezantuar Azerbajxhanin si një qendër të ardhshme rajonale brenda një “Rruge Digjitale të Mëndafshit” që transporton të dhëna nga Azia Qendrore në Evropë.Baku ka promovuar për disa vite nisma të fibrave optike dhe koncepte të korridoreve të të dhënave krahas projekteve të tij të transportit dhe energjisë. Me “energji elektrike relativisht të lirë” dhe kushte të përshtatshme klimatike në rajonet veriore të vendit, Hajiyev tha se Azerbajxhani ka “të gjitha meritat dhe kushtet për t’u bërë qendra e re e të dhënave në konceptin global të digjitalizimit”.
Duke u kthyer tek Irani, Hajiyev tha se, nga këndvështrimi i Bakut, pasojat diplomatike nga sulmi i armatosur në ambasadën e Azerbajxhanit në Teheran tani janë menaxhuar.Sulmuesi, vuri në dukje ai, ishte ndjekur penalisht sipas ligjit iranian dhe Azerbajxhani e kishte “kthyer plotësisht atë faqe”.Marrëdhëniet, tha ai, tani ishin “normale dhe të qëndrueshme” dhe ai iu referua asaj që ai e quajti kimi të mirë personale midis Presidentit Ilham Aliyev dhe Presidentit Masoud Pezeshkian.
Irani figuron në planet më të gjera të ndërlidhjes së Bakut përmes urës rrugore Aghband–Kelaleh mbi lumin Araz, e cila pritet të përfundojë strukturalisht deri në fund të vitit 2025, me infrastrukturën kufitare dhe doganore që pritet në fillim të vitit 2026. “Ne e shohim Iranin si një fqinj, si një partner dhe presim me interes të zhvillojmë më tej marrëdhëniet ekonomike dhe tregtare”, tha ai.
Hajiyev iu referua gjithashtu angazhimit të BE-së në rajon, duke theksuar rolin ndërmjetësues të luajtur nga ish-Presidenti i Këshillit Evropian Charles Michel midis Baku dhe Jerevan.
Hajiyev tha se Azerbajxhani është gati të thellojë bashkëpunimin me BE-në për sigurinë energjetike dhe ndërlidhjen, ndërsa i bëri jehonë thirrjeve publike të Presidentit Aliyev që institucionet financiare evropiane të tregojnë më shumë fleksibilitet për infrastrukturën e lidhur me gazin nëse BE-ja dëshiron të mbajë dhe të zgjerojë importet. Azerbajxhani, përfundoi ai, po “bën punë të vështirë në terren” për të siguruar paqen dhe stabilitetin në Kaukazin e Jugut dhe “ka nevojë gjithashtu për mbështetjen e partnerëve tanë”, duke shtuar se përgjigjja në Bruksel kishte qenë “shumë pozitive… solidaritet unanim”, sepse “nëse po luftoni për paqen, duhet të ketë mbështetje të duhur për këtë.”
