Viti 2025 solli pengesa të mëdha në veprimin klimatik: emetimet që ngrohin planetin vazhduan të rriten dhe angazhimet e vendeve janë ende larg nivelit të nevojshëm për të shmangur ndryshimet katastrofike të klimës.
Megjithatë, përkundër këtij realiteti, pati edhe zhvillime pozitive që tregojnë se tranzicioni energjetik po ecën më shpejt nga sa pritej një dekadë më parë.
Sipas Energy and Climate Intelligence Unit (ECIU), investimet globale në tranzicionin drejt energjisë së pastër pritet të kenë arritur një rekord të ri prej rreth 2.2 trilionë dollarësh në vitin 2025, duke përfshirë energjinë diellore, erën, bateritë dhe rrjetet.
“A është kjo e mjaftueshme për të na mbajtur të sigurt? Jo. Por krahasuar me drejtimin ku po shkonim, është përparim i dukshëm,” tha Gareth Redmond-King nga ECIU.
Një nga zhvillimet më domethënëse ishte bumi i energjisë së pastër.
Investimet në teknologjitë e pastra tejkaluan ndjeshëm ato në industritë ndotëse: për çdo 1 dollar të investuar në lëndë fosile, 2 dollarë shkuan për energji të pastër.
Energjia diellore dhe ajo e erës u rritën aq shpejt sa për të mbuluar të gjithë rritjen e kërkesës globale për energji elektrike në tre tremujorët e parë të vitit 2025.
Kjo e afron botën me objektivin e vendosur në COP28 për trefishimin e kapaciteteve të energjisë së pastër deri në vitin 2030.
Kina udhëhoqi rritjen, duke kontribuar me rreth dy të tretat e kapaciteteve të reja diellore dhe të erës.
Edhe inteligjenca artificiale luajti rol pozitiv.
Ndërsa kërkesa e saj për energji është rritur, ajo ka nxitur investime të reja në energji të gjelbra dhe rrjete elektrike.
IA po përdoret gjithashtu për kërkime klimatike më të shpejta, parashikime më të sakta të motit, optimizim të transportit elektrik dhe mbrojtje të infrastrukturës kritike nga nxehtësia ekstreme.
Një tjetër lajm i mirë ishte rënia e mëtejshme e çmimeve të baterive.
Kostoja për kilovat-orë ra në rreth 108 dollarë, niveli më i ulët ndonjëherë, duke përmirësuar ndjeshëm ekonominë e automjeteve elektrike, magazinimit të energjisë dhe pajisjeve të tjera elektrike.
Sistemet e magazinimit në shkallë të gjerë po shndërrohen në një nga opsionet më të lira për prodhimin e energjisë.
Në planin ndërkombëtar, Traktati për Detet e Hapura (High Seas Treaty) mori ratifikimet e nevojshme dhe do të hyjë në fuqi në vitin 2026, duke mundësuar për herë të parë mbrojtjen e 60% të oqeaneve që nuk i përkasin asnjë shteti.
Gjithashtu, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë dha një opinion historik që forcon përgjegjësinë ligjore të shteteve për veprimin klimatik.
Edhe pse SHBA-ja tërhoqi disa politika mjedisore, vende të tjera si Australia, Danimarka dhe Mbretëria e Bashkuar rritën ambiciet e tyre, ndërsa qytete të mëdha po ndërmarrin masa për të ulur ndotjen dhe trafikun.
Paralelisht, financimi për përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike u rrit, përfshirë fonde për bujqësinë rezistente dhe instrumente financiare për përballimin e fatkeqësive natyrore.
Në përmbledhje, viti 2025 tregoi se, edhe pse bota është ende larg objektivave klimatike, tranzicioni drejt energjisë së pastër, inovacioni teknologjik dhe politikat e reja po krijojnë baza reale për përparim. / Monitor
