Egjipti, Izraeli dhe Bashkimi Evropian nënshkruan të mërkurën një marrëveshje për të rritur shitjet e gazit natyror të lëngshëm për vendet e BE-së, të cilat synojnë të reduktojnë varësinë e tyre nga furnizimet nga Rusia ndërsa lufta në Ukrainë po zvarritet.

Marrëveshja, e vulosur në një hotel luksoz në Kajro, do të bëjë që Izraeli të dërgojë më shumë gaz përmes Egjiptit, i cili ka lehtësira për ta likuiduar atë për eksport nga deti, tha shefja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen.

“Çfarë momenti i veçantë,” tha ajo në një konferencë të përbashkët shtypi së bashku me ministrat e energjisë egjiptian dhe izraelit. “E mirëpres shumë ngrohtësisht nënshkrimin e kësaj marrëveshjeje historike”.

Von der Leyen, e cila vizitoi Izraelin në fillim të kësaj jave, tha se marrëveshja ishte pjesë e përpjekjeve të Evropës për të diversifikuar burimet e energjisë larg Rusisë dhe për të importuar hidrokarbure nga “furnizues të tjerë të besueshëm”. Ajo përmendi Izraelin dhe Egjiptin, të cilët janë shfaqur si eksportues të gazit në vitet e fundit pas zbulimeve të mëdha në det të hapur.

Sipas marrëveshjes, BE do të ndihmojë Egjiptin dhe Izraelin të rrisin prodhimin dhe eksplorimin e gazit në ujërat e tyre territoriale. Nuk ishte menjëherë e qartë se sa gaz do të importojë BE nga secili vend.

“Dihet se lufta ruse kundër Ukrainës ka ekspozuar varësinë tonë evropiane nga karburantet fosile ruse dhe ne duam të heqim qafe këtë varësi,” tha von der Leyen më vonë në një konferencë të përbashkët shtypi me presidentin e Egjiptit Abdel Fattah el-Sissi.

Vitin e kaluar, Bashkimi Evropian importoi afërsisht 40% të gazit të tij nga Rusia dhe ka pasur vështirësi në vendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë për pushtimin e saj të vazhdueshëm të Ukrainës.

Ministrja izraelite e Energjisë Karin Elharrar tha se marrëveshja ishte rezultat i pushtimit rus të Ukrainës, i cili shkaktoi një krizë energjetike evropiane. Ajo tha se kjo gjithashtu thekson bashkëpunimin në rritje midis Egjiptit dhe Izraelit, dy ish-armiqtë.

“Kjo është një deklaratë për ata që shohin në rajonin tonë vetëm forca negative si përçarja dhe konflikti,” tha Elharrar. “Ky (memorandum mirëkuptimi) na tregon se ne po hapim një rrugë të re partneriteti, solidariteti dhe qëndrueshmërie.”

Ministri egjiptian i naftës Tarek el-Molla e përshkroi marrëveshjen si “një moment historik të rëndësishëm” për bashkëpunimin midis Egjiptit, Izraelit dhe BE-së. Ai tha se kjo do të çojë në bashkëpunim të mëtejshëm midis anëtarëve të Forumit të Gazit të Mesdheut Lindor, i cili përfshin Jordaninë, Izraelin, Qipron, Greqinë, Egjiptin, Autoritetin Palestinez, Francën dhe Italinë.

Në vitin 1979, Egjipti u bë vendi i parë arab që bëri paqe me Izraelin. Por marrëveshjet ekonomike kanë qenë të diskutueshme në vendin më të populluar të botës arabe, ku mbështetja popullore për palestinezët është e lartë. Marrëdhëniet mes dy vendeve janë ngrohur vazhdimisht gjatë viteve të fundit.

Sipas marrëveshjes, gazi izraelit do të sillet nëpërmjet tubacionit në terminalin LNG të Egjiptit në Detin Mesdhe përpara se të transportohet me cisternë në brigjet evropiane, tha Ministria e Energjisë e Izraelit.

Izraeli ka dy fusha operative gazi në brigjet e tij mesdhetare që përmbajnë rreth 690 miliardë metra kub gaz natyror të kombinuar dhe një platformë e tretë në det është në punë.

Objektet e gjera të gazit natyror të Egjiptit në Mesdhe kanë qëndruar kryesisht joaktive që nga kryengritja e vendit të vitit 2011 që rrëzoi autokratin e vjetër Hosni Mubarak.

Egjipti, me zbulimet e fundit të mëdha, eksportoi 8.9 miliardë metra kub gaz natyror në vitin 2021 dhe 4.7 miliardë metra kub deri në maj të këtij viti, sipas Refinitiv Eikon, një ofrues global i të dhënave financiare dhe të tregut. Megjithatë, shumica e eksporteve shkojnë në tregjet aziatike.

Në vitet e fundit, qeveria e el-Sissit ka rehabilituar dhe modernizuar objektet. Në vitin 2018, Egjipti nënshkroi një marrëveshje prej 15 miliardë dollarësh me kompaninë izraelite Delek Drilling dhe partnerin e saj amerikan, Noble Energy, për të transportuar gaz natyror në Izrael. Egjipti synon të krijojë një qendër rajonale të energjisë, një qëllim që von der Leyen tha se marrëveshja e së mërkurës do të ndihmojë në arritjen.

Ndërkohë, El-Sissi dhe von der Leyen zhvilluan bisedime që u fokusuan në krizën ushqimore të shkaktuar nga pushtimi rus i Ukrainës. Egjipti, kombi më i populluar i rajonit, është ndikuar keq nga lufta në Evropë, e cila ka tronditur ekonominë globale.

Zyrtari evropian tha se BE-ja do të sigurojë 100 milionë euro (rreth 105 milionë dollarë) për “lehtësim të menjëhershëm” për të ndihmuar Egjiptin, importuesin më të madh në botë të grurit, të trajtojë pasigurinë ushqimore në afat të shkurtër.

“Kjo shpresojmë të ndihmojë në rritjen e kapacitetit të magazinimit të grurit dhe do të sigurojë financa për bizneset rurale dhe fermerët” në Egjipt, tha ajo.

Për t’u bërë pjesë e grupit "Balkanweb" mjafton të klikoni: Join Group dhe kërkesa do t’ju aprovohet menjëherë. Grupi Balkanweb