Nëse ka një përbërës që të gjithë kuzhinierët, profesionistë apo fillestarë, duhet të zgjedhin me kujdes është vaji i gatimit. Disa mund të mendojnë se mund të marrin çdo vaj dhe të gatuajnë në mënyrë të shëndetshme, kur në fakt lloji i vajit që zgjidhni përcakton se me sa nxehtësi mund të gatuani dhe ndikon në aromën dhe rezultatin e vakteve tuaja.
Mënyra se si të zgjidhni vajin më të mirë për gatim do të varet nga disa faktorë të ndryshëm. Ekspertë të ndryshëm kanë ndarë gjithçka që nevojitet të dini për këtë përbërës thelbësor. Vajrat më të mirë për gatim janë ato që janë të pangopur dhe kanë pika të larta tymi që mund të përballojnë nxehtësinë e lartë. Pikat e tymit, për ata që nuk e dinë, janë temperatura në të cilat vajrat nuk konsiderohen më të qëndrueshme. Ata rekomandojnë përdorimin e vajit të ullirit, avokados dhe susamit, të cilët u jepin shumë shije pjatave, për të gatuar ushqimet tuaja. Por, cilat janë disa arsye pse këto tre konsiderohen standardi i artë i gatimit:
Vaji i ullirit
Një nga arsyet kryesore pse preferohet gatimi me vaj ulliri është pika e tij e tymosjes. Ka një pikë tymi prej afërsisht 350 gradë Fahrenheit, e cila është një temperaturë e zakonshme gatimi, duke e bërë atë një zgjedhje të sigurt dhe ideale për shumicën e vakteve dhe produkteve të pjekura. Vaji i ullirit është gjithashtu një nga vajrat më të shëndetshëm të gatimit. Ai është i pasur me antioksidantë, si fenole dhe vitaminë E, të cilat janë të dobishme për shëndetin. Gjithashtu vaji i ullirit përmban acid yndyror acid oleik, i cili tregohet se është mbrojtës kundër kancerit dhe inflamacionit. Ai gjithashtu përmban komponime të shëndetshme që mund të luftojnë kushtet shëndetësore si sindroma metabolike dhe diabeti i tipit 2.
Vaj avokado
Me një pikë tymi afërsisht 520 gradë Fahrenheit, vaji i avokados duhet të jetë i preferuari juaj nëse jeni duke kërkuar për diçka të shëndetshme që mund të përballojë edhe temperatura shumë të larta gjatë gatimit. Ai ka edhe përfitime të shumta shëndetësore. Përmban acid oleik dhe studimet kanë treguar se mund të jetë mbrojtës kundër sindromës metabolike dhe të ulë nivelet e kolesterolit, gjë që mund të zvogëlojë rrezikun e sëmundjeve të zemrës. Vaji avokados është gjithashtu i pasur me antioksidantë, vitaminë E dhe yndyrna të pangopura.
Vaji i susamit
Vaji i susamit ka një pikë tymi mesatare deri në të lartë prej rreth 410 gradë Fahrenheit dhe gjithashtu përmban antioksidantë të pasur. Këta antioksidantë, si sesamoli dhe sesaminoli, mund të ndihmojnë në stabilizimin e sheqerit në gjak dhe të përmbajnë përfitime neuroprotektive.
Por, përsa u përket vajrave më të këqinj për gatim?
Çfarë e bën një vaj gatimi të keq? Së pari është një pikë e ulët tymi, pasi nuk do të jeni në gjendje të gatuani shumë me të. Vajrat e farave të lirit dhe vajrat e arrave, si vajrat e arrës, të cilat kanë një pikë tymi prej rreth 217 gradë Fahrenheit, rekomandohen të përdoren në ushqime më të ftohta, siç janë salcat e sallatave.
Vajrat e tjerë nuk mund të nxehen dhe janë menduar të merren të ftohtë. Vaji i algave dhe peshkut përdoren zakonisht si suplemente dietike në mënyrë që të merren acidet yndyrore omega-3 në doza shumë të vogla. Këto vajra nuk duhen të përdoren kurrë për gatim apo ndonjë përgatitje të nxehtë. Rekomandohet të shmangni vajin e sojës dhe vajin e misrit, sepse ato janë shumë të përpunuara, u mungojnë vlerat ushqyese dhe janë shumë të larta në acide yndyrore omega-6, të cilat mund të shkaktojnë inflamacion dhe mund të çojnë në një rrezik të shtuar të sëmundjeve kronike.
Si të zgjidhni vajin e duhur për vaktet tuaja
E gjitha varet nga llojet e gatimit që po bëni. Vajrat mund të ndryshojnë shijen e gjellës dhe të përcaktojnë temperaturën dhe mënyrën se si i gatuani ushqimet tuaja. Për diçka, si një skuqje aziatike, përdoret shpesh vaji i susamit, për shembull, sepse vaji i susamit ka një pikë tymi më të lartë dhe shton aromë unike, veçanërisht kur ka aromatik si hudhra ose qepë, theksojnë ekspertët.
Ju gjithashtu do të dëshironi të jeni të vetëdijshëm për ndryshimin midis vajrave të rafinuar dhe të parafinuar. Vajrat e rafinuar, kanë një pikë të lartë tymi. Vajrat e parafinuar përpunohen minimalisht, ato mund të përmbajnë grimca sedimenti dhe të kenë një pamje më të re. Megjithëse mund të jenë më ushqyese, ato do të jenë më të ndjeshme ndaj nxehtësisë.
Aq vaj sa përdorni mund të ndihmojë gjithashtu në arritjen e objektivave tuaja të peshës. Vaji është shumë i dendur në kalori (një lugë gjelle ka mbi 100 kalori), kështu që nëse synoni të ruani peshën, ose jeni në një udhëtim për humbje peshe, do të dëshironi të kontrolloni sa vaj përdorni në pjatat tuaja. Nëse po kërkoni të shtoni peshë, mund të shtoni vaj për të rritur numrin e kalorive, si p.sh. hidhni një lugë shtesë vaj mbi brokolin e zier në avull.
Ju mund të përdorni spraj gatimi nëse po kërkoni të reduktoni marrjen e kalorive, por rekomandohet të kërkohet një spraj gatimi ku i vetmi përbërës është vaji pa përbërës shtesë.
