Plani i paqes i SHBA-së për Ukrainën po pëson ndryshime të mëdha , pasi Kievi, evropianët dhe Moska kanë reaguar ndaj pikave kyçe në tekstin origjinal prej 28 pikash. Plani i ri – tani i kufizuar në 19 pika – ndryshon dispozitat për sigurinë, sovranitetin dhe anëtarësimin e ardhshëm të Ukrainës në NATO.
SHBA – të flasin për “progres të rëndësishëm”, BE-ja për “modifikim të konsiderueshëm”, ndërsa Rusia flet për një plan që duhet të marrë parasysh realitetin. Në të njëjtën kohë, luftimet në front vazhduan për një natë tjetër me sulme të reja ruse ndaj Kievit dhe Kharkivit dhe sulme ukrainase ndaj Krasnodarit.
Bisedimet filluan me tensione, pasi Kievi e kuptoi se teksti fillestar i promovuar nga SHBA-të përmbante terma që i ngjanin pranimit të humbjeve territoriale dhe kufizimeve në mbrojtjen e vendit. Për këtë arsye, qeveria ukrainase dërgoi menjëherë zyrtarë të lartë në Gjenevë, ku morën pjesë edhe këshilltarë të sigurisë kombëtare nga Gjermania, Franca dhe Mbretëria e Bashkuar.
Atmosfera ishte veçanërisht e ngarkuar – është karakteristike që kreu i ekipit negociator ukrainas, Andriy Yermak , u shfaq “ekspresiv” dhe Sekretari i Shtetit i SHBA-së, Marco Rubio, u detyrua të mohonte se teksti ishte “shkruar nga Kremlini”.
Pavarësisht kundërshtimeve, Kievi mori pjesë në bisedime nën presionin e SHBA-së, pasi Donald Trump kishte paralajmëruar se Ukraina do të përballej me “pasoja” nëse nuk vepronte shpejt.
Deklarata e përbashkët ukrainaso-amerikane të dielën në mbrëmje iu referua një “kornize të përditësuar dhe të rishikuar”. Sipas zyrtarëve ukrainas, teksti i ri ka 19 pika të mbetura – pothuajse krejtësisht të ndryshme nga origjinali.
Pjesa më e madhe e ndryshimit është për shkak të kundërshtimeve të forta nga pala ukrainase, ndërhyrjeve të evropianëve dhe gatishmërisë së Uashingtonit për të shmangur pamjen e imponimit të një zgjidhjeje në favor të Rusisë.
Teksti i ri, sipas burimeve evropiane, “është shumë më afër asaj që Kievi mund të pranojë”.
Thelbi i ndryshimeve ka të bëjë me katër boshte:
1. Anëtarësimi i ardhshëm i Ukrainës në NATO
Vetoja automatike mbi anëtarësimin e ardhshëm të Ukrainës hiqet. Kievi nuk do të pranojë një zgjidhje që përjashton përgjithmonë marrëdhënien e saj me Aleancën.
2. Kufizime mbi forcat e armatosura ukrainase.
Dispozita për një “kufizim” të numrit të ushtarëve tërhiqet. Ukraina këmbëngul se nuk mund të kufizojë aftësitë e saj mbrojtëse për sa kohë që ekziston një kërcënim rus.
3. Çështja territoriale – Donbasi dhe territoret e pushtuara.
Dispozita kontraverse që parashikonte cedimin e pjesës tjetër të Donbasit Rusisë është fshirë. Dispozita e re thotë se Ukraina do të kërkojë të rivendosë sovranitetin e saj vetëm përmes mjeteve diplomatike, diçka që Volodymyr Zelensky e kishte deklaruar herë pas here që mund të diskutohej.
4. Garancitë e sigurisë
Pika më e rëndësishme për Kievin. Po diskutohet një sistem garancish “në stilin e Nenit 5”, me një angazhim për ndihmë të menjëhershme amerikane në rast të një sulmi të ri rus. Ky është një kusht që Zelensky e ka bërë të panegociueshëm. Amnistia e plotë për krimet e luftës është hequr gjithashtu nga teksti.
Reagimet nga SHBA-të, Evropa dhe Rusia
Në Shtetet e Bashkuara , Marco Rubio foli për “progres të jashtëzakonshëm”, pa zbuluar detaje, duke e përshkruar çështjen si “të ndjeshme”. Donald Trump, i cili disa ditë më parë akuzoi Kievin për “mungesë mirënjohjeje”, tani deklaron se “diçka e mirë po vjen”.
Bashkimi Evropian – dhe veçanërisht Gjermania – e konsideron tekstin e ri si “të modifikuar ndjeshëm në drejtimin e duhur”.
Parisi dhe Berlini po bëjnë thirrje për një kornizë që siguron sovranitetin e Ukrainës dhe sigurinë evropiane. Rusia paralajmëron se do të pranojë vetëm një plan që “pasqyron situatën në terren”. Analistët theksojnë se Vladimir Putin duket më i sigurt ushtarakisht për shkak të krizës politike në Kiev,vështirësive të rekrutimit në Ukrainë dhe përparimeve të fundit ruse në sektorë të veçantë të frontit.
Pavarësisht përparimit në negociata, situata në terren mbetet e tensionuar. Raketat dhe dronët rusë po godasin përsëri Kievin dhe Kharkivin, duke shkaktuar vdekje, dëme të mëdha dhe ndërprerje të energjisë elektrike. Këto sulme shihen si “mesazhe force” nga Moska në prag të negociatave.
Në të njëjtën kohë, Ukraina po rrit sulmet në territorin rus. Rajoni i Kubanit (Krasnodar) u godit nga dhjetëra dronë ukrainas, duke shkaktuar lëndime dhe dëme të mëdha në shtëpi dhe infrastrukturë.
