Më 11 mars, grenlandezët do të shkojnë në kutitë e votimit për të zgjedhur qeverinë e tyre vendore, në atë që mund të jetë shndërruar në fakt objekt i vëmendjes së pazakontë për një territor kaq të izoluar dhe margjinal në politikën ndërkombëtare.

Ishulli, i cili gëzon gjysmë autonomi nga Danimarka, në fakt është përcaktuar nga presidenti amerikan Donald Trump si “i domosdoshëm për sigurinë kombëtare dhe ndërkombëtare”, për shkak të pozicionit të tij strategjik, midis Oqeanit Atlantik dhe Rrethit Arktik, dhe për shkak të pasurisë së madhe të nëntokës së tij.

Për këto arsye, kreu i Shtëpisë së Bardhë ka premtuar se do të bëjë gjithçka që është e mundur për të siguruar që Groenlanda të kalojë nën kontrollin e SHBA, edhe nëse kjo do të thotë përplasje me një aleat të NATO-s, Danimarkën. Toni i përdorur nga Trump në muajt e fundit duket se nuk merr parasysh vullnetin e popullsisë vendase të ishullit, e cila për dekada ka jetuar një dilemë komplekse midis dëshirës për autonomi më të madhe politike nga Kopenhaga, nëse jo pavarësi totale, dhe realitetit të mospasjes së mjeteve ekonomike brenda mundësive për të siguruar qëndrueshmërinë e këtij projekti.

Grenlandezët në fakt varen nga mbështetja financiare që qeveria daneze u jep çdo vit (mbi 500 milionë euro), e nevojshme për të mbuluar kufijtë e një ekonomie të bazuar kryesisht në peshkim dhe turizëm.

Pasuria e madhe e Grenlandës, e përbërë nga burime natyrore dhe minerale, përfaqëson një kapitull të ndarë: frika për të parë territorin e saj të ndryshuar thellësisht nga aktiviteti minerar ka shkaktuar një ndjenjë mosbesimi të mbizotërojë midis votuesve ndaj atyre nismave ekonomike që sigurisht mund të sigurojnë fitime të mëdha dhe për rrjedhojë të favorizojnë procesin e pavarësisë. Kjo qasje “konservatore”, e motivuar nga konsideratat ekologjike dhe politike, i dha fitoren partisë Inuit Ataqatigiit në zgjedhjet e fundit lokale në 2021. Në atë kohë, miniera kishte qenë në qendër të debatit midis formacioneve të ndryshme Grenlandeze, veçanërisht në lidhje me depozitimin e tokës së rrallë Kvanefjeld.

Katër vjet më vonë, aksionet nuk kufizohen më në zgjedhjet ekonomike, por përfshijnë gjithashtu të ardhmen e Groenlandës dhe sovranitetin e territorit, përballë ambicieve të pretenduara nga Trump.

Ishulli aktualisht gëzon një autonomi të madhe nga Danimarka, me përjashtim të çështjeve të jashtme, mbrojtjes dhe politikës monetare, të cilat janë përgjegjësi e Kopenhagen – në parlamentin e së cilës, megjithatë, përfaqësuesit e Groenlandës kanë vende të garantuara. Edhe pse sondazhet konfirmojnë mbizotërimin e ndjenjës pro-pavarësisë në mesin e qytetarëve, nuk ka një uniformitet të opinionit për kohën e ndarjes aktuale nga Danimarka dhe ndikimin e mundshëm të një vendimi të tillë në financat publike dhe standardet e jetesës.

Propozimet e partive kryesore grenlandeze pasqyrojnë këtë dinamikë.

Inuit Ataqatigiit i lartpërmendur, një grup socialist dhe ambientalist aktualisht në qeveri me liderin e tij Mute Bourup Egede, deklarohet zyrtarisht pro-pavarësisë, por nuk ka paraqitur plane konkrete për këtë objektiv, duke nënvizuar kushtet e vështira ekonomike në të cilat mund të gjendet Groenlanda pasi të marrë sovranitetin e plotë.

Një linjë të ngjashme mban edhe partneri i mazhorancës, partia socialdemokrate Siumut, e cila mbështet një shkëputje graduale nga Danimarka dhe e cila në të kaluarën hodhi idenë e një referendumi që do të mbahej në një afat të shkurtër, për ta tërhequr më vonë këtë nismë.

Naleraq, forca kryesore e opozitës, beson se një tranzicion i shpejtë drejt pavarësisë është i mundur dhe se banorët e Groenlandës do të përfitonin ekonomikisht nëpërmjet një ringjalljeje të industrisë së peshkimit dhe eksporteve në përgjithësi. Një tjetër çështje që Naleraq këmbënguli gjatë fushatës zgjedhore ishte një marrëveshje e mbrojtjes me Shtetet e Bashkuara , të cilat tashmë operojnë disa baza në ishull.

Nga ana tjetër, përfaqësuesit e Atassut, një parti konservatore që promovon vazhdimin e marrëdhënieve me kurorën daneze në kuadrin e Komonuelthit me Kopenhagenin, janë kundër pavarësisë.

Dëshirat e Trump duket se nuk përputhen me ato të formacioneve politike të Groenlandës, veçanërisht në lidhje me kontrollin e depozitave minerale dhe burimeve natyrore të territorit të Arktikut në përgjithësi.

Sondazhet e fundit të kryera në Grenlandë për mediat lokale dhe daneze kanë treguar se vetëm 6 për qind e qytetarëve janë në favor të një tranzicioni drejt sovranitetit të SHBA-së, krahasuar me 85 për qind që janë kundër çdo perspektive të tillë.

Votuesit e thirrur nesër për të rinovuar 31 vendet e Inatsisartut, Parlamenti i Nuuk-it, do të duhet të vendosin se në cilin drejtim do të udhëheqin Grenlandën, në një ekuilibër të ndërlikuar midis kërkesave për pavarësi dhe një loje politike të dimensioneve transatlantike.

(BalkanWeb)