Më 2 qershor 2025, shpërthimi i malit Etna — vullkani më i madh aktiv i Evropës — dërgoi një re masive dioksidi të squfurit dhe hirit vullkanik në atmosferë, duke magjepsur botën me intensitetin e saj. Misioni Copernicus Sentinel-5P i Agjencisë Hapësinore Evropiane (ESA) kapi një imazh të jashtëzakonshëm të shpërthimit, duke ofruar një pamje unike të kësaj katastrofe natyrore nga hapësira.
Shpërthimi i malit Etna më 2 qershor 2025 shënoi një moment dramatik në historinë e njërit prej vullkaneve më aktivë në botë. I njohur për shpërthimet e tij të shpeshta, kjo ngjarje e fundit ishte veçanërisht mbresëlënëse për shkak të shkallës së emetimeve të dioksidit të squfurit dhe vëllimit të hirit, gazit dhe shkëmbinjve që u dëbuan në qiell. Shpërthimi rezultoi në krijimin e një reje masive që mund të shihej nga hapësira, dhe efektet e saj u monitoruan nga misione të ndryshme satelitore, përfshirë Copernicus Sentinel-5P të ESA-s .
Për popullsinë vendase, shpërthimi solli një përzierje habie dhe shqetësimi, pasi këto ngjarje vullkanike, ndonëse spektakolare, mund të kenë pasoja serioze për komunitetet përreth. Instituti Kombëtar i Gjeofizikës dhe Vullkanologjisë në Itali konfirmoi se madhësia e këtij shpërthimi ishte më e madhja që nga viti 2014. Shkencëtarët po monitorojnë nga afër aktivitetin e Etnës, ndërsa shpërthimet e saj të paparashikueshme vazhdojnë të formësojnë peizazhin.
Misioni Copernicus Sentinel-5P, pjesë e programit të vëzhgimit të Tokës të Agjencisë Hapësinore Evropiane, luajti një rol të rëndësishëm në kapjen e emetimeve të dioksidit të squfurit nga shpërthimi. Ky satelit është projektuar posaçërisht për të monitoruar përbërjen e atmosferës së Tokës dhe aftësitë e tij i lejuan atij të gjurmonte gazrat vullkanikë të lëshuar nga mali Etna. Dioksidi i squfurit, një tregues kyç i aktivitetit vullkanik, nuk është vetëm një gaz serrë i fuqishëm, por kontribuon edhe në formimin e shiut acid.
Aftësia e satelitit për të kapur këto emetime nga hapësira ofron të dhëna të vlefshme për studiuesit që studiojnë përbërjen atmosferike dhe ndryshimet klimatike. Imazhet e Sentinel-5P, së bashku me të dhënat nga misionet e tjera satelitore, po përdoren për të kuptuar ndikimin më të gjerë mjedisor të shpërthimeve të tilla, veçanërisht në lidhje me cilësinë e ajrit dhe ngrohjen globale.
Përveç Sentinel-5P , misioni Sentinel-2 ofroi një imazh optik të shpërthimit, duke ofruar një perspektivë të ndryshme. Satelitët Sentinel-2 janë të pajisur me instrumente imazherie me rezolucion të lartë, duke u lejuar atyre të kapin pamje të detajuara të sipërfaqes së Tokës. Këto të dhëna optike janë të paçmueshme për monitorimin e ndryshimeve në peizazh për shkak të aktivitetit vullkanik, siç është zhvendosja e terrenit dhe përhapja e materialeve vullkanike si hiri dhe shkëmbinjtë.
Duke kombinuar të dhënat nga Sentinel-5P dhe Sentinel-2 , shkencëtarët kanë qenë në gjendje të fitojnë një kuptim më gjithëpërfshirës të shpërthimit të malit Etna, si nga niveli atmosferik ashtu edhe nga ai sipërfaqësor. Këto perspektiva të dyfishta ofrojnë njohuri thelbësore mbi ndikimin e përgjithshëm të shpërthimit, duke ndihmuar në parashikimin e rreziqeve të ardhshme vullkanike dhe përmirësimin e strategjive të reagimit ndaj katastrofave.
Shpërthimi i malit Etna në vitin 2025 është vetëm një kapitull tjetër në historinë e gjatë dhe të trazuar të shpërthimeve të vullkanit. Si një nga vullkanet më aktivë në botë, Etna përjeton rregullisht shpërthime me madhësi të ndryshme. Me kalimin e viteve, shpërthimet e saj kanë ndikuar ndjeshëm si në popullatat lokale ashtu edhe në mjedis. Retë e hirit nga shpërthimet e Etnës shpesh ndërpresin udhëtimin ajror në të gjithë Evropën, dhe hiri gjithashtu përbën një rrezik shëndetësor për komunitetet aty pranë, veçanërisht për ata me probleme të frymëmarrjes.
Për më tepër, emetimet e dioksidit të squfurit dhe gazrave të tjerë nga shpërthimi kanë një ndikim më të gjerë mjedisor. Këto gazra kontribuojnë në ndotjen e ajrit dhe mund të ndikojnë në modelet globale të klimës. Ndërsa emetimet nga një shpërthim i vetëm mund të duken të vogla, ngjarjet e shpeshta vullkanike si kjo mund të grumbullohen me kalimin e kohës, duke ndikuar si në ekosistemet lokale ashtu edhe në ato globale.
