Normat e interesit në Amerikë nuk kanë gjasa të bien këtë vit. Kjo do të ndrydhë tregjet financiare dhe ekonominë botërore
Për pjesën më të madhe të vitit, të gjithë, duke filluar nga blerësit e aksioneve dhe blerësit e shtëpive, deri te presidenti Joe Biden kanë shprehur besimin se Rezerva Federale do të ulë normat e interesit së shpejti.
Gjatë javëve të fundit, këto shpresa janë shuar. Inflacioni vjetor i çmimeve të konsumit në muajin mars arriti në nivelin 3.5%, më i larti për të tretin muaj radhazi.
Shitjet me pakicë u rritën me 0.7%, krahasuar me muajin e kaluar.
Më 16 prill, kryetari i Rezervës Federale, Jerome Powell paralajmëroi se beteja kundër inflacionit po zgjaste “më shumë se sa pritej”. Investitorët kishin pritur një ulje prej 1.5 pikë përqindje të normave të interesit gjatë vitit. Sot, ata presin që normat të bien me vetëm 0.5 pikë përqindje.
Zoti Powell ka bërë një lëmsh të madh. Pritshmëritë për uljen e normave të interesit u bënë më të vrullshme pasi Rezerva Federale mori një qëndrim të butë monetar në dhjetor.
Kjo nxiti në mënyrë të panevojshme ekonominë dhe do ta detyrojë bankën qendrore të bëjë disa hapa mbrapa.
Pasojat e normave të interesit më të larta për një kohë më të gjatë do të bëjnë jehonë përtej Amerikës, në tregjet financiare ndërkombëtare dhe ekonominë botërore.
Elasticiteti
Ekonomia e Amerikës ka treguar se mund të përballojë të paktën një periudhë të përkohshme të normave më të larta të interesit.
Më 16 prill, FMN-ja parashikoi se ekonomia amerikane do të rritet me 2.7% në vitin 2024, nga 2.1% që pritej në janar. Megjithatë, qëndrueshmëria e saj ndaj normave të larta afatgjata është më pak e sigurt.
Shumë kompani emetuan borxhe korporatash gjatë pandemisë kur normat e interesit ishin shumë më të ulëta. Kjo i ka ndihmuar ato që deri tani t’i përballojnë normat e larta, por do të vijë koha kur do duhet të rifinancojnë dhe të paguajnë.
Normat e interesit hipotekore prej gati 7% kanë ngrirë pjesën më të madhe të tregut të banesave. Borxhi i lartë qeveritar, që po vazhdon të rritet me shpejtësi, po bëhet gjithashtu shumë më i shtrenjtë për t’u shlyer: yield-i i bonove dhjetëvjeçare të thesarit është rritur në rreth 4.6%, nga 4.2% në fund të marsit.
Sipas parashikimeve më të fundit, të mbështetura në norma më të ulëta, interesi neto do të marrë një pjesë më të madhe të buxhetit federal, sesa mbrojtja.
Edhe tregjet financiare do t’i ndiejnë efektet e normave të larta afatgjata.
Politika e butë monetare e Rezervës Federale në dhjetor nxiti lulëzimin e bursës; edhe pse ky vrull është zbehur në kohët e fundit, treguesi S&P 500 i aksioneve mbetet një e pesta mbi nivelin në fund të tetorit, koha më e fundit kur pritej që normat të qëndronin të larta për më gjatë.
Tani janë rritur pritshmëritë që çmimet e aksioneve do të korrigjohen. Për më tepër, vazhdojnë të ekzistojnë problemet që sollën normat e larta të interesit në sistemin bankar të Amerikës, në vitin 2023.
Në llogaritjen e fundit u konstatua se kishte 478 miliardë dollarë humbje të parealizuara në bilancet bankare, shumica e të cilave rrjedhin nga normat më të larta që zvogëlojnë vlerën e bonove qeveritare dhe kredive hipotekore. Kjo shifër do të jetë rritur tani që yield-et e bonove janë rritur sërish.
Pasojat
Pasojat e normave më të larta në Amerikë do të përhapen edhe në pjesën tjetër të botës.
Edhe pse në disa shtete të tjera ka shenja të inflacionit që është i vështirë për t’u ulur (si në Britani, ku në mars inflacioni i çmimeve të konsumit ishte më i lartë se sa pritej), e vërteta është se asnjë ekonomi e madhe në botë nuk është aq “e mbinxehur” sa ajo e Amerikës.
Për shembull, këtë vit, FMN-ja parashikon se Eurozona do të rritet me vetëm 0.8%. Një nga pasojat e vrullit ekonomik amerikan është forcimi i Dollarit, i cili këtë vit është rritur me rreth 5% kundrejt monedhave të ortakëve të tjerë të mëdhenj tregtarë.
Në mënyrë të habitshme, Jeni japonez ka rënë pothuajse në vlerën 155 jen në raport me monedhën e gjelbër, pavarësisht shtrëngimit të fortë monetar në mars, duke nxitur spekulime se qeveria japoneze mund të ndërhyjë për të mbrojtur drejtpërdrejt monedhën.
Në teori, një dollar më i fortë duhet të ndihmojë pjesën tjetër të botës, duke i bërë eksportet më konkurruese dhe rritja ekonomike e Amerikës, në teori, duhet të përcillet përtej kufijve, ndërsa vendi rrit importet. Por një forcim i monedhës së gjelbër mund të shtrembërojë gjithashtu tregtinë dhe huamarrjen e shprehur në dollarë.
Ekonomitë që mbështeten në importet e mallrave, si ajo e Japonisë, përballen me një shtrëngim të dyfishtë, si nga forcimi i dollarit dhe nga rritja e çmimit të naftës në dollarë.
Ka pasur një rritje me rreth 20% të çmimit të naftës që nga fillimi i dhjetorit dhe mund të rritet edhe më shumë nëse përkeqësohen grindjet në Lindjen e Mesme.
Nëse normat e larta të interesit në Amerikë i japin fund ecurisë së saj të lakmueshme ekonomike, atëherë normat e interesit do të ulen përfundimisht.
Por derisa të vijë ajo kohë, politika monetare e Amerikës do të mbetet një problem për pjesën tjetër të botës.
Dilema
Zoti Powell ka bërë një lëmsh të madh. Pritshmëritë për uljen e normave të interesit u bënë më të vrullshme pasi Rezerva Federale mori një qëndrim të butë monetar në dhjetor. Kjo nxiti në mënyrë të panevojshme ekonominë dhe do ta detyrojë bankën qendrore të bëjë disa hapa mbrapa. Pasojat e normave të interesit më të larta për një kohë më të gjatë do të bëjnë jehonë përtej Amerikës, në tregjet financiare ndërkombëtare dhe ekonominë botërore /Marrë nga Monitor/
