Mercenarë të dyshuar rusë morën pjesë në një operacion me ushtrinë e Malit në mars, në të cilin dyshohet se u ekzekutuan rreth 300 civilë gjatë pesë ditëve, thotë Human Rights Watch (HRW).
Dëshmitarët okularë dhe drejtuesit e komunitetit lokal thanë se qindra burra u mblodhën dhe u vranë në grupe të vogla gjatë operacionit anti-xhihadist më 23 mars në qytetin qendror të Moura. Qyteti rural me rreth 10,000 banorë është në rajonin Mopti, një pikë e nxehtë e aktivitetit xhihadist që është intensifikuar dhe përhapur në vendet fqinje në rajonin e Sahelit.
Burimet lokale të sigurisë i thanë HRW se më shumë se 100 burra rusisht-folës dyshohet se ishin përfshirë në operacion, të cilin HRW e përshkroi si mizorinë më të keqe të raportuar në konfliktin e armatosur dhjetëvjeçar të Malit. Dëshmitarët folën për ushtarët e bardhë që flisnin në një gjuhë të huaj të panjohur që ata besonin se ishte ruse.
Ushtria e Malit është akuzuar prej kohësh për shkelje të të drejtave gjatë operacioneve kundër kryengritjes. Një zëdhënës ushtarak i Malit nuk iu përgjigj menjëherë një kërkese të Reuters për koment mbi raportin e HRW.
“Abuzimet nga grupet e armatosura islamike nuk janë aspak justifikim për masakrën e qëllimshme të njerëzve në paraburgim nga ushtria”, tha Corinne Dufka, drejtoreshë e Sahel në Human Rights Watch. “Qeveria e Malit është përgjegjëse për këtë mizori, më e keqja në Mali në një dekadë, qoftë e kryer nga forcat maliane apo ushtarët e huaj të lidhur.”
Pas raportimeve për mizoritë e supozuara në Moura, ushtria e Malit tha javën e kaluar se nga 23-31 marsi u vranë 203 militantë islamikë dhe arrestuan 51 të tjerë pas raporteve të inteligjencës për një takim midis grupeve rebele. Ai shtoi se do të hetojë çdo pretendim për abuzime të të drejtave.
Rrëfime të tmerrshme të abuzimeve të supozuara nga forcat maliane dhe mercenarët e dyshuar rusë kanë dalë nga qyteti. Më 27 mars, dëshmitarët thanë se ushtarët malianë mbërritën me helikopter pranë tregut të kafshëve në Moura dhe shkëmbyen armë zjarri me xhihadistët. Helikopterët bllokuan daljet nga zona ndërsa tregtarët dhe civilët u përpoqën të arratiseshin.
Dëshmitarët thanë se ushtarët patrulluan qytetin, duke ekzekutuar disa burra të paarmatosur duke u përpjekur të iknin dhe duke arrestuar qindra të tjerë. Dëshmitarët thanë se grupe deri në 10 burra në të njëjtën kohë, shumica nga grupi etnik baritor Fulani (i njohur gjithashtu si Peuhl), u vranë.
Një tregtar tha se ai ishte duke pirë çaj me dy vëllezërit e tij ndërsa priste të fillonte tregu kur dëgjoi të shtënat. “Shtatë rusë u afruan, duke na bërë me shenjë të ngriheshim. Me ta nuk kishte ushtarë nga Mali. Ata na kontrolluan ne dhe shtëpinë, pastaj na morën në lindje të fshatit, afër lumit, ku gjetëm edhe 100 burra të tjerë,” tha ai për HRW. “Një grup tjetër rusësh drejtoi me gisht vëllezërit e mi dhe një burrë tjetër. Mendova se do të shkonin në pyetje. I morën disa metra më tutje dhe i ekzekutuan”.
Mali, një vend i varfër me afro 21 milionë banorë, qeveriset nga një junta që mori pushtetin me një grusht shteti në gusht 2020, duke premtuar se do të rivendoste sundimin civil. Vendi është nën sanksione nga blloku i Afrikës Perëndimore Ecowas për injorimin e një angazhimi të mëparshëm për të mbajtur zgjedhjet në shkurt të këtij viti.
Një pjesë e Malit janë jashtë kontrollit të qeverisë, për shkak të një konflikti brutal xhihadist që filloi në vitin 2012 dhe është përhapur në Burkina Faso dhe Nigeri fqinje.
Ministria e Jashtme e Gjermanisë i kërkoi Malit të zhvillojë një hetim të pavarur mbi raportet e vdekjeve të civilëve. “Shtabi i përgjithshëm i Malit nuk përmendi viktima civile në raportin e tij të operacionit,” tha Ministria e Jashtme gjermane. “Kjo kundërshtohet nga deklaratat e mundshme të dëshmitarëve që përmendin vrasjen e civilëve në shënjestër.”
Ka pasur një rritje të mprehtë të vrasjeve të civilëve dhe të dyshuarve për terrorizëm në Mali që nga fundi i dhjetorit, si nga grupet xhihadiste të lidhura me al-Kaedën dhe Shtetin Islamik, ashtu edhe nga forcat e sigurisë së Malit. HRW tha se të paktën 107 civilë janë vrarë dhe se 71 nga vdekjet mund të lidhen me forcat e lidhura me Malin.
Udhëheqja ushtarake e Malit ka krijuar lidhje më të ngushta me Rusinë pasi marrëdhëniet e saj u përkeqësuan me perëndimin, veçanërisht me Francën, ish-aleatin e saj dhe sundimtarin e epokës koloniale, e cila është zotuar të zvogëlojë forcat e saj në Sahel.
Qeveria e Malit po lufton me kryengritjen me ndihmën e kontraktorëve ushtarakë privatë nga grupi rus Wagner. Mali dhe Rusia kanë thënë më parë se nuk janë mercenarë, por trajnerë që ndihmojnë trupat lokale me pajisjet e blera nga Rusia.
Wagner, i krijuar në vitin 2014 për të mbështetur separatistët pro-rusë në Ukrainën lindore, dyshohet se financohet nga Yevgeny Prigozhin, një biznesmen i fuqishëm i lidhur ngushtë me Vladimir Putinin, i cili është përballur me sanksionet perëndimore. Prigozhin dhe Moska kanë mohuar çdo njohuri për Wagner dhe, zyrtarisht, kompanitë private ushtarake janë të paligjshme në Rusi. Në letër firma nuk ekziston, pa regjistrim kompanish, deklarata tatimore apo organogramë.
