Udhëheqësit e Armenisë dhe Azerbajxhanit, Nikol Pashinyan dhe Ilham Aliyev, nënshkruan një marrëveshje paqeje të premten në prani të Presidentit të SHBA-së Donald Trump në Uashington, pas pothuajse katër dekadash konflikti të përgjakshëm në Karabak.
“Sot po vendosim paqen në Kaukazin e Jugut”, tha Presidenti i Azerbajxhanit, Aliyev. “Sot po shkruajmë një histori të re të madhe.”
Kryeministri armen Pashinyan shtoi se kjo marrëveshje përfaqësonte “hapjen e një kapitulli paqeje”. “Ne po hedhim themelet për një histori më të mirë se ajo që kishim në të kaluarën”, shtoi ai.
“Vendet e Armenisë dhe Azerbajxhanit po angazhohen t’i japin fund të gjitha luftimeve përgjithmonë”, tha Trump në një konferencë të përbashkët për shtyp me të dy udhëheqësit.
“Ata vuajtën shumë për kaq shumë vite, shumë u përpoqën të gjenin zgjidhje, Bashkimi Evropian, rusët, nuk u krijuan kurrë”, shtoi ai. “Por me këtë marrëveshje më në fund ia dolëm të bënim paqe.”
Në shtator 2023, Azerbajxhani rimorri kontrollin e plotë të rajonit të Karabakut pas një fushate ushtarake të shpejtë, dhe gjatë vitit të kaluar, Baku dhe Jerevani kanë bërë përparim në normalizimin e marrëdhënieve të tyre.
Edhe pse ceremonia e nënshkrimit të së premtes përfshinte jo vetëm Pashinyanin dhe Aliyevin, por edhe Trumpin, ish-kundërshtarët arritën të riparonin marrëdhëniet vetëm kur nuk kishte më palë të tretë të përfshirë, përfshirë Uashingtonin dhe Moskën. Por ndryshe nga Rusia, SHBA-të do të përfitojnë nga marrëveshja e paqes.
Armenia dhe Azerbajxhani ranë dakord të krijojnë një korridor të madh tranziti që do të quhet Rruga Trump për Paqe dhe Prosperitet Ndërkombëtar.
Ajo do të lidhë Azerbajxhanin kontinental dhe rajonin e tij Nakhçivan, i cili kufizohet me aleatin e Bakusë, Turqinë, nëpërmjet territorit armen.
Zëdhënësja e Shtëpisë së Bardhë, Anna Kelly, tha se korridori i ri i tranzitit do të “lejojë lidhje të papenguar midis dy vendeve, duke respektuar sovranitetin dhe integritetin territorial të Armenisë dhe popullin e saj”.
Azerbajxhani dhe Nakhçivani ndahen nga një copë territori armenian prej 32 kilometrash.
Për Bakun, korridori ofron një lidhje të drejtpërdrejtë tokësore me Nakhçivanin, forcon lidhjet me Turqinë dhe konsolidon fitimet e pasluftës përmes diplomacisë së infrastrukturës.
Gjithashtu, kjo forcon pozicionin e Azerbajxhanit si një qendër e rëndësishme transporti dhe logjistike në shkallë globale. Fillimisht, Azerbajxhani nuk donte të kishte të përfshirë ndonjë palë të tretë dhe preferonte ta kishte atë nën kontrollin e Bakusë, pa përfshirjen e SHBA-së, Evropës apo Rusisë.
Për Jerevanin, rruga e transportit ofron një mundësi për t’u integruar më tej në rrjetet më të gjera tregtare, për të diversifikuar ekonominë e saj të dëmtuar dhe për të tërhequr investime të huaja. Gjeopolitikisht, kjo do ta ndihmonte gjithashtu Armeninë të normalizonte marrëdhëniet me fqinjët e saj.
Jerevani ishte i shqetësuar se kjo mund të kërcënonte sovranitetin armen dhe donte që ai të mbetej nën kontrollin armen.
