Sërish protesta në Bullgari: Gjenerata bullgare Z po proteston që nga 1 dhjetori në mënyrë masive kundër korrupsionit dhe një buxheti të diskutueshëm. Mesazhi për qeverinë është i qartë: “Ju zemëruat brezin e gabuar”.

Një buxhet i diskutueshëm, korrupsioni endemik dhe arroganca politike e kapur në kamera, të gjitha së bashku shkaktuan protesta masive.

Më 1 dhjetor, Gjenerata Z e Bullgarisëdoli në rrugë në demonstratat më të mëdha mbarëkombëtare në dekada, duke kërkuar që buxheti i vitit të ardhshëm të revokohej dhe qeveria të jepte dorëheqjen.

Edhe pse qeveria iu përgjigj protestave duke prezantuar një projektbuxhet të ri që shtyn rritjen e taksave dhe kontributeve sociale për dy vjet, nuk ka gjasa të jetë e mjaftueshme për të shuar zhgënjimin e Gjeneratës Z, ndërsa ajo u kthye përsëri në rrugë të mërkurën (10.12.2025).

Në fakt, ngjarjet e dhjetë ditëve të fundit kanë zbuluar një përçarje gjithnjë e më të gjerë midis partive në pushtet dhe të rinjve.

“Buxheti ishte arsyeja për të protestuar, por shkaku rrënjësor është se nuk shohim asnjë perspektivë për të qëndruar në Bullgari, për të filluar një biznes apo për të ndërtuar një familje”, tha nxënësi 18-vjeçar i shkollës së mesme Martin Atanassov, i cili iu bashkua demonstratave.

Interesi në rritje i Gjeneratës Z për politikën
Gjenerata Z është brezi i parë në që nuk ka kujtime personale as të regjimit komunist, i cili sundoi vendin nga viti 1944 deri në vitin 1989, as të krizës së hiperinflacionit të fundit të viteve 1990.

Në një vend ku pjesëmarrja mezi arriti në 39% në zgjedhjet e fundit parlamentare, të rinjtë janë angazhuar gjithnjë e më shumë në politikë që nga fillimi i protestave masive.

Kërkesat e tyre variojnë nga një kujdes shëndetësor më i mirë deri te mundësitë e përmirësuara të punësimit.

Lufta kundër korrupsionit
“Në thelb, kërkesa politike e Gjeneratës Z është t’i jepet fund korrupsionit”, tha Mimi Shishkova, një botuese dhe influencuese e cila është bërë një figurë kyçe për Gjeneratën Z, me shumë njerëz që ndjekin shpjegimet e saj mbi politikën në internet.

Edhe pse ekonomia e Bullgarisë është rritur ndjeshëm që nga anëtarësimi në BE, vendi renditet i parafundit në bllok në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit 2024 të Transparency International – pak përpara Hungarisë.

Shumë protestues besojnë se dy burra në veçanti janë përgjegjës për gjendjen aktuale të vendit: Boyko Borissov, tre herë kryeministër midis viteve 2009 dhe 2021 dhe udhëheqës i partisë në pushtet GERB, dhe oligarku Delyan Peevsky, i cili është sanksionuar si nga SHBA-ja ashtu edhe nga Mbretëria e Bashkuar dhe partia e të cilit DPS Novo Nachalo (Fillimi i Ri) mbështet koalicionin aktual të pakicës në pushtet.

Megjithatë, siç i tha Shishkova DW, largimi i tyre nga pushteti do të ishte vetëm një hap në luftën më të gjerë kundër korrupsionit. “Nuk mund të jetë vetë zgjidhja”, tha ajo.

Dy videot që ndezën motorin e protestave
“Të gjithë bullgarët kanë dëgjuar që nga fëmijëria se sa i korruptuar është ky vend dhe çfarë përfaqëson modeli i Borissovit dhe Peevskit”, tha Martin Atanassov për DW.

Atanassov është një student dhe udhëheqës rinor i cili u bë i njohur për krijimin e një harte interaktive të të gjitha aksidenteve rrugore në Bullgari, në një përpjekje për të zbuluar problemet strukturore që lidhen me sigurinë rrugore. Ai beson se për shumë të rinj si ai, dy video shkaktuan një valë zhgënjimi.

Videoja e parë tregonte politikanët në pushtet duke miratuar një ligj në lidhje me asetet e firmës ruse të naftës Lukoil në Bullgari pas sanksioneve të vendosura nga SHBA-të. Ligji u miratua në vetëm 26 sekonda, duke garuar me kohën, në mungesë të opozitës.

Videoja e dytë tregonte një votim për buxhetin e kontestuar, i cili u mbajt gjatë pushimit të drekës së Asamblesë Kombëtare për të shmangur takimin me protestuesit gjatë daljes së tyre.

Të dyja videot u bënë virale dhe, thotë Atanassov, “u bënë simbol i shtetit të kapur”.

Një zgjim politik
Natën e parë të demonstratave paqësore kundër buxhetit, shumë të rinj dolën në rrugë për herë të parë dhe ndanë përvojën e tyre me miqtë.

Angazhimi online rreth kësaj çështjeje u rrit ndjeshëm. Pas natës së protestës së 1 dhjetorit, numri i përdoruesve që u angazhuan me përmbajtje të lidhur me protestën në TikTok në Bullgari arriti në 488,000 njerëz – 70 herë më shumë se zakonisht – sipas Iniciativës së Medias së Lirë në Ballkan, e cila u citua nga kanali televiziv bullgar bTV.

Mesazhi i të rinjve, i cili u përdor në shumë pankarta proteste, ishte i qartë: “Ju zemëruat brezin e gabuar”.

Influencues, meme dhe himne proteste
“Ne e gjejmë veten në një moment shumë të vështirë kur nuk mund të përballosh të mos flasësh për politikë kur kaq shumë njerëz identifikohen me ty”, tha influencuesja Andrea Banda Banda, e cila punon në fushën e lifestyle dhe argëtimit, por ka ndarë me ndjekësit edhe përmbajtje politike për pesë vitet e fundit.

Midis reklamave për markat e modës, bankat dhe telefonat celularë, ajo ndan edhe mendimet e saj mbi demokracinë dhe sundimin e ligjit me gati 100,000 ndjekësit e saj në Instagram.

Shumë prej tyre i thanë se morën pjesë në një protestë për herë të parë në jetën e tyre për shkak të saj. Ndërsa përdoruesit kërkojnë formate shpjeguese, influencuesit shpesh plotësojnë boshllëkun në konsumin e lajmeve në mediat sociale, ku gjuha universale e Gjeneratës Z është humori i pafiltruar.

Himnet e protestave që synojnë Peevskin, memet e udhëheqësve të opozitës që bërtasin “Kush e urdhëroi këtë zemërim?” gjatë një seance dëgjimore të komisionit të buxhetit dhe pankartat si “Merr të dashurën tënde në takim në protestë” ndihmojnë në përzierjen e politikës me kulturën pop.

“Idealisht, është shumë më mirë të lexosh një analizë të gjatë, por memet janë një mënyrë super e shpejtë për të përçuar një ide”, tha Andrea Banda Banda për DW, duke shtuar se “kjo është hera e parë që kaq shumë influencues janë përfshirë në diskutimin e protestave”.

Realiteti politik pas memeve
Buxheti i ri i propozuar nga qeveria parashikon ende që Bullgaria të marrë hua shuma të konsiderueshme parash dhe të shpenzojë 45% të PBB-së së saj – një rritje nga rreth 40% krahasuar me vitet e mëparshme.

Edhe pse vendi ka një nga raportet më të ulëta të borxhit ndaj PBB-së në BE, protestuesit kanë frikë se huamarrja shtesë do t’i mundësojë qeverisë të rishpërndajë paratë në mënyrë të padrejtë kundrejt administratës, të pengojë rritjen e biznesit dhe të lerë sektorët kryesorë të nënfinancuar – veçanërisht kujdesin shëndetësor, ku mjekët dhe infermierët e rinj kanë protestuar për një rritje të pagave gjatë gjithë vitit.

Sipas Daniel Smilov, politolog dhe profesor i asociuar në Universitetin e Sofjes St. Kliment Ohridski, tensioni tashmë ishte rritur, dhe buxheti ishte shkëndija që ra mbi “materialin shumë shpërthyes”.

Ndërsa qeveria është përpjekur t’i minimizojë protestat, duke i etiketuar ato si anti-euro përpara miratimit të planifikuar të monedhës nga Bullgaria në janar 2026, vetë lëvizja e hedh poshtë këtë narrativë.

Protestat kanë bashkuar njerëz nga i gjithë spektri politik, duke kërkuar dorëheqjen e qeverisë. Kabineti tani përballet me një votë mosbesimi nga koalicioni opozitar PP-DB në fund të kësaj jave. “Pa zgjedhje do të jetë e vështirë të ecim përpara”, tha Smilov për DW, duke shtuar se shkuarja në zgjedhje mund të “mos jetë e menjëhershme, por do të ndodhë në një të ardhme të afërt”.