Në një kthesë të çuditshme në botën tashmë të çuditshme të ndotjes së oqeanit, peshkaqenët brazilianë me hundë të mprehtë, Rhizoprionodon lalandii , po notojnë nëpër ujëra të mbushura me drogë, duke thithur më shumë sesa vetëm ujë deti. Ky zbulim, i raportuar për herë të parë në një studim të ri të botuar në Science of The Total Environment, zbulon se këta peshkaqenë të vegjël po konsumojnë kokainë në përqendrime shumë më të larta se ato që gjenden në shumicën e specieve detare. Sado e çuditshme që tingëllon, ky fenomen është një pasojë e drejtpërdrejtë e ndotjes njerëzore dhe ngre pyetje të rëndësishme në lidhje me ndikimin e tij në jetën dhe ekosistemet detare.
Peshkaqenët në fjalë, të cilët rrallë kalojnë 20 inç në gjatësi, mund të mos ngjallin frikë në zemrat e plazhistëve, por tani ata janë në qendër të një zbulimi shkencor shqetësues. Në ujërat pranë Portit të Santos në Brazil, porti më i ngarkuar në Amerikën Latine, peshkaqenët e vegjël u gjetën me gjurmë kokaine në indet e tyre. Studiuesit Gabriel de Farias Araujo dhe Enrico Mendes Saggioro në Institutin Oswaldo Cruz drejtuan studimin që zbuloi kokainën dhe metabolitin e saj, benzoilekgoninën, në nivele të rrezikshme të larta tek peshkaqenët. Prania e kimikateve të tilla tregon ekspozim kronik dhe jo një ngjarje të rrallë dhe të izoluar.
Prania e kokainës tek peshkaqenët sfidon nocionet e mëparshme në lidhje me shtrirjen dhe ndikimin e ndotjes nga droga. Gjithashtu, ajo hedh dritë mbi faktin se këta ndotës janë më të vazhdueshëm dhe më të përhapur nga sa mendohej më parë. Gjetjet e studimit kanë ngjallur shqetësim midis ambientalistëve, biologëve detarë dhe toksikologëve, duke ngritur pyetje të rëndësishme në lidhje me efektet afatgjata të këtyre kimikateve në ekosistemet detare.
Kokaina në oqean nuk është vetëm rezultat i incidenteve që lidhen me kontrabandistët, siç janë balot e drogës që hidhen në det. Pjesa më e madhe e ndotjes nga kokaina në ujërat bregdetare të Brazilit buron nga përdorimi njerëzor. Impiantet e ujërave të zeza, të projektuara për të filtruar ndotësit e zakonshëm, nuk mund të përpunojnë substanca si kokaina, të cilat më pas rrëshqasin në lumenj dhe grykëderdhje. Këto droga, shpesh të pazbërthyera plotësisht në sistemet e kanalizimeve, gjejnë rrugën e tyre në det. Për më tepër, laboratorët klandestinë të drogës që veprojnë pranë lumenjve kontribuojnë në rrjedhjen e mbetjeve të kokainës në rrugët ujore. Këta faktorë, të kombinuar me baticat që lëvizin ngadalë në zonat e mangrovës, sigurojnë që kimikatet si kokaina të qëndrojnë mjaftueshëm gjatë që krijesat detare t’i thithin ato.
Ky proces ndotjeje nuk kufizohet vetëm në disa incidente të izoluara; ai përfaqëson një problem më të gjerë sistemik që prek rajonet bregdetare në të gjithë botën. Ndërsa përdorimi i drogës vazhdon globalisht, veçanërisht në zonat urbane, prania e ndotësve farmaceutikë në rrugët ujore ka të ngjarë të rritet.
Ndërsa efektet e plota të kokainës në speciet detare janë ende duke u studiuar, kimikati dihet se prish funksionet fiziologjike të kafshëve të ndryshme. Në rastin e peshkaqenëve, kokaina që gjendet në sistemet e tyre mund të dëmtojë funksionet e tyre neurologjike. Studimet mbi specie të tjera, të tilla si peshku zebra dhe ngjalat evropiane, tregojnë se ekspozimi ndaj kokainës dëmton vitalitetin e qelizave, ndikon në performancën e muskujve dhe përshpejton lodhjen, duke e bërë më të vështirë migrimin. Për peshkaqenët, këto ndryshime delikate mund të ndërhyjnë në elektroreceptimin e tyre – sistemin shqisor në të cilin mbështeten për të gjuajtur prenë. Me kalimin e kohës, kjo mund të çojë në rritje të ngadaltë, sukses të reduktuar riprodhues dhe norma më të ulëta mbijetese, duke kontribuar më tej në rënien e popullatave të peshkaqenëve që tashmë janë të rrezikuara nga mbipeshkimi.
Për më tepër, efektet e kokainës në jetën detare mund të shtrihen përtej vetë peshkaqenëve. Futja e ndotësve të tillë në ekosistemin e oqeanit mund të krijojë efekte të valëzuara, duke prishur të gjitha rrjetet ushqimore dhe duke ndikuar në specie të tjera që mbështeten në ujëra të pastra për mbijetesë. Pasojat afatgjata të këtyre ndryshimeve mund të jenë shkatërruese, veçanërisht për speciet e rrezikuara që janë tashmë nën presion nga humbja e habitatit dhe streset e tjera mjedisore.
Prania e kokainës në ekosistemet detare nuk ndalet vetëm te peshkaqenët. Droga absorbohet nga krijesa më të vogla detare si planktonet, krustaceve dhe jovertebrorëve, të cilët formojnë bazën e rrjetit ushqimor të oqeanit. Këta organizma më pas ua kalojnë drogën grabitqarëve më lart në zinxhirin ushqimor, duke përfshirë peshkaqenë më të mëdhenj, delfinë dhe zogj deti. Ky proces, i njohur si biomadhësim, rezulton në grumbullimin e përqendrimeve dukshëm më të larta të kokainës nga grabitqarët kryesorë. Një bioakumulim i tillë paraqet një shqetësim serioz, pasi këto kimikate mund të ndryshojnë sjelljen dhe shëndetin e grabitqarëve që konsumojnë këta organizma të kontaminuar.
Kjo tregon se ndotja nga drogat në oqeane nuk ndikon vetëm tek speciet e ekspozuara drejtpërdrejt ndaj kimikateve, por edhe në ekosistemin detar më të gjerë. Ndërsa ndotësit lëvizin lart në zinxhirin ushqimor, përqendrimi i tyre rritet, duke amplifikuar efektet e tyre negative në jetën detare. Kjo në fund të fundit mund të çojë në ndryshime në dinamikën grabitqar-pre, modelet riprodhuese dhe sjelljet e migrimit, me pasoja të gjera për biodiversitetin.
Problemi i kokainës në Brazil është pjesë e një problemi shumë më të madh të kontaminimit farmaceutik në oqeane. Në të gjithë globin, studiuesit kanë identifikuar një larmi të gjerë drogash në speciet ujore. Në Liqenet e Mëdha, antidepresivët janë zbuluar në vatrat e varfra; ilaçet për epilepsinë janë gjetur në vidrat e lumenjve në Mbretërinë e Bashkuar, dhe metamfetaminat janë regjistruar në troftën çeke. Këto kimikate, secila me efekte të dallueshme në organizmat që i gëlltisin ato, po bëhen pjesë e një krize globale mjedisore. Shtimi i kokainës në këtë përzierje vetëm sa e thellon sfidën, pasi prania e drogave të shumta në të njëjtat ekosisteme mund të ketë efekte të ndërlikuara, duke ndryshuar sjelljen, riprodhimin dhe modelet e migrimit në mënyra të paparashikueshme.
Ndikimi i kësaj ndotjeje farmaceutike nuk është vetëm çështje e vetë kimikateve, por edhe e sfidave në rritje me të cilat përballen qeveritë dhe shkencëtarët në kontrollin e kësaj ndotjeje. Ndërsa produktet farmaceutike vazhdojnë të përdoren në sasi të mëdha në të gjithë botën, ka të ngjarë që ky problem të përkeqësohet nëse nuk merren masa kuptimplote.
