Një nga strukturat më masive rrotulluese të vëzhguara ndonjëherë në Univers është zbuluar nga astronomët, një filament kozmik me gjatësi 5.5 milionë vite dritë dhe i vendosur rreth 140 milionë vite dritë nga Toka. Struktura përfshin më shumë se 280 galaktika dhe përbëhet nga një zinxhir tepër i hollë prej 14 galaktikash të pasura me hidrogjen, të rreshtuara me një saktësi të pazakontë. Duke analizuar lëvizjen e tyre, ekipi shkencor ka konfirmuar se e gjithë struktura rrotullohet, një fenomen tepër i rrallë në kozmos.
Sipas ekipit të Universitetit të Oksfordit, që udhëhoqi studimin, ky zbulim mund të ndryshojë mënyrën se si shkenca e kupton formimin e galaktikave. Lëvizja e sinkronizuar e filamentit dhe e galaktikave brenda tij sugjeron se rrjeta kozmike, struktura gjigante e përbërë nga materia e errët, gazi dhe galaktikat ka një rol shumë më aktiv në krijimin e momentit këndor dhe të vetë galaktikave se sa besohej deri më sot. Filamentet kozmike konsiderohen “shtylla kurrizore” e Universit, pasi veprojnë si korridore përmes të cilave gazi dhe materia lëvizin dhe furnizojnë galaktikat me material të nevojshëm për formimin e yjeve. Në këtë rast, zinxhiri prej 14 galaktikash shtrihet në mënyrë perfekte përgjatë boshtit të filamentit, duke u shndërruar në një kanal që transporton gaz drejt galaktikave dhe nxit ritme të larta të formimit të yjeve. Studiuesit thonë se galaktikat brenda strukturës janë ende në fazën e rritjes dhe mund të ndihmojnë në rindërtimin e fazave më të hershme të evolucionit kozmik.
Ajo që i ka habitur më shumë shkencëtarët është fenomeni i “rrotullimit të dyfishtë”. Çdo galaktikë në zinxhir rrotullohet rreth boshtit të saj, ndërkohë që e gjithë struktura rrotullohet si një njësi e vetme, njësoj si kupat në një park zbavitjeje që sillen rreth vetes ndërsa platforma nën to rrotullohet. Matjet tregojnë se galaktikat në anët e kundërta të filamentit lëvizin në drejtime të kundërta, duke konfirmuar rrotullimin me një shpejtësi rreth 110 kilometrash në sekondë.
Shkencëtarët e përshkruajnë këtë filament si një “fosil të gjallë” të historisë së hershme të Universit. Për shkak të përmbajtjes së lartë të hidrogjenit, struktura ofron një dritare të rrallë për të studiuar drejtpërdrejt proceset që kanë formësuar galaktikat miliarda vjet më parë. Filamenti duket të jetë ende në një gjendje të re dhe të qëndrueshme, e cila i lejon astronomët të vëzhgojnë skeletin e Universit në fazat e tij të para të ndërtimit.
Zbulimi u bë i mundur falë radioteleskopit MeerKAT në Afrikën e Jugut dhe vëzhgimeve optike të Sloan Digital Sky Survey, të cilat kanë prodhuar imazhe ndër më të detajuarat të një filamenti kozmik. Rezultatet u publikuan në revistën shkencore Njoftimet Mujore të Shoqërisë Mbretërore Astronomike, duke hapur një kapitull të ri në kërkimin e origjinës së strukturave më të mëdha të Universit.
