Kur Lesya Vasylenkos iu dha një armë për të mbrojtur veten dhe vendin e saj kundër ushtrisë ruse, ajo kuptoi se do t’i priste thonjtë e saj të gjatë të bukur. “Kjo ishte një tragjedi për mua,” tha deputetja ukrainase, “sepse kam luftuar për 34 vjet të jetës sime zakonin e kafshimit të thonjve. Isha aq krenare sa më në fund arrita ta heq atë zakon dhe të rritja thonjtë dhe më pas universi të thotë ‘jo’ me anë të Vladimir Putinit, i cili vendos të sulmojë vendin tënd dhe të detyron ty dhe bashkëqytetarët e tu në vetëmbrojtje dhe më pas duhet të marrësh një armë dhe që të mund ta përdorësh duhet të presësh thonjtë.” Janë detajet e vogla që zbulojnë realitetin e përditshëm të luftës. Vasylenko, e cila ka tre fëmijë – një tetë vjeç, një gjashtë vjeç dhe një nëntë muajsh – do të preferonte gjithmonë të bënte një manikyr sesa të mbante një mitraloz. Ajo ende nuk i ka fshirë ndjekësit në telefonin e saj për të rezervuar një klasë joga dhe për të dërguar fëmijët për mësimet e notit. Edhe në strehën e sulmeve ajrore, ajo dëshiron të duket sa më mirë dhe është gjithmonë e në formë për intervistat e saj televizive. “Që nga ajo telefonatë e orës pesë nga kolegët e mi për të ndezur televizorin dhe për të parë njoftimin e Putinit për luftën, unë jam grimuar çdo mëngjes dhe e heq atë çdo natë”, tha ajo.

“Është një domosdoshmëri, ne jemi ende njerëz të civilizuar”. Avokatja e të drejtave të njeriut ka studiuar në University College London dhe është vajza e Volodymyr Vasylenko, ish-ambasadorit të Ukrainës në Mbretërinë e Bashkuar. Ajo është e armatosur dhe e gatshme për të luftuar. Vjehrri i mësoi asaj se si të gjuante me kallashnikov dhe i tregoi se si t’i mbushte plumbat në një pistoletë gjysmë automatike. “Përdorimi i një arme të vërtetë është diçka që erdhi si befasi për shumë prej nesh,” tha ajo. “Duhet të kesh shumë forcë në gishta që të mund ta përdorësh siç duhet. M’u desh pak kohë që të mësohesha me këtë.” Nëse nevojitet, ajo beson se do të jetë në gjendje të qëllojë për të vrarë. “Në pikën ku ka rrezik të afërt, atëherë po – ju nuk mendoni më.” Llogaria e dorës së parë e Vasylenkos për konfliktin në Twitter është sa goditëse dhe zemërthyese. Këtë javë ajo postoi fotografi të fëmijëve të vrarë në luftë: Tanya tetë vjeçare, e cila vdiq nga dehidratimi në Mariupol; Sofiyka gjashtë vjeçare, e qëlluar me të vëllanë e saj në një makinë; dhe trupin e gjakosur të një djali me bluzë. Për liderët globalë, përfshirë Boris Johnson, të cilët kanë refuzuar të mbështesin një zonë të ndaluar fluturimi mbi Ukrainë, ajo kishte mesazhin e ashpër: “Mos guxoni të shikoni larg pasojave.”

Një ditë para se të flisnim, një maternitet ishte bombarduar dhe Rusia kishte pranuar se kishte përdorur armë termobarike me vakum. “Këto janë mizori të luftës, por nuk mendoj se as kjo e përshkruan atë,” më tha ajo në një telefonatë në Skype. “Asnjë fjalë nuk do të bëjë drejtësi për atë që po ndodh këtu në terren dhe kjo është arsyeja pse unë zgjedh të ndaj fotot. Ata po përpiqen të na shfarosin si komb dhe kjo përbën gjenocid. Bota duhet të dijë se çfarë po ndodh realisht në Ukrainë dhe fëmijët që kanë vdekur meritojnë t’u tregohen historitë e tyre. Nuk janë vetëm numra vdekjesh dhe viktimash. Ata janë njerëz të vërtetë, me jetë reale, të cilat nuk ndodhën siç duhet, sepse vdiqën nga duart e Putinit dhe raketave, raketave dhe bombave të tij.” Vasylenko u zgjodh në vitin 2019 për partinë liberale Holos dhe është pjesë e opozitës në parlamentin ukrainas, por të gjithë deputetët tani janë plotësisht në mbështetje të Presidentit Zelensky. Si deputete, Vasylenko ka paralajmëruar se ka të ngjarë të jetë një objektiv i ushtrisë ruse. “Na thanë se nuk rekomandohet të qëndrojmë aty ku jetojmë, kështu që pasi votuam gjendjen ushtarake dhe mblodhëm armët, erdha në shtëpi, mora burrin dhe fëmijët dhe u zhvendosa”, shpjegoi ajo me qetësi. Lufta i ndoqi kudo që shkonin. “Filluan sirenat, filluan bombardimet. Një mëngjes u zgjova me lajmin se ndërtesa ku ndodhet shkolla e kumbarit tim u godit gjatë natës. Ju jetoni orë pas ore, merrni vendime për sigurinë, për hir tuaj dhe për të dashurit tuaj. Por çdo ditë, ju keni dyshime. ishte e drejtë? A nuk ishte e drejtë? Është si të jetosh në një slitë. Ju po mendoni, ‘OK, tani jam i sigurt’ por unë po qëndroj Zoti e di ku, Zoti e di për sa kohë. Dhe unë mendoj se kjo pasiguri në lidhje me kornizën kohore është ajo që është me të vërtetë e vështirë psikologjikisht për shumë ukrainas.” Më në fund Vasylenko vendosi t’i dërgonte fëmijët e saj për të qëndruar me motrën e saj jashtë vendit. “Në ditën e tretë të luftës filluan të bien sirenat. I zbrita fëmijët e mi në bodrum dhe kuptova se kjo nuk është diçka që dua që ata të dëshmojnë ndonjëherë në jetën e tyre. Kjo është lufta e duhur. Nuk ka shkollë, nuk mund të shkosh në park sepse nuk e di se kur do të fillojnë sirenat. Ata të pyesin: “Oh mami është fundjavë, le të shkojmë për drekë”, dhe ju duhet t’u shpjegoni atyre se kur jemi në luftë, do të thotë që të dielën nuk ka çokollata të ngrohta në park”.

Secili nga fëmijët e saj reagoi ndryshe ndaj konfliktit. “Fëmija im nervozohet kur unë nervozohem, kështu që kuptova se me të, thjesht buzëqeshni dhe duhet të luani me të gjatë gjithë kohës. Ajo ka qenë një shpëtimtare sepse të lejon të harrosh se je në luftë për disa minuta. Duhet të sillesh normalisht, duhet të sillesh e lumtur, përndryshe ajo fillon të qajë.” Vajza e saj gjashtë vjeçare ka qenë jashtëzakonisht e ndjeshme për shpërthimet dhe panikun. “Ajo mund të flasë për këtë. Ajo po bën të gjitha këto plane: “Nëse ata hyjnë në shtëpi, atëherë ne do t’i qëllojmë.” Ajo është një luftëtare. Ajo e shikon situatën si shumë emocionuese – të gjithë udhëtimin që i është dashur të bëjë. Ajo ka pozitivitetin.” Djali i saj, i cili është tetë vjeç, është i traumatizuar. “Për të, kjo është shumë stresuese,” tha ajo. “Ai nuk dëshiron të bëjë pyetje, nuk dëshiron t’i flasësh. Ai e di që është luftë. Ai e di se njerëzit vdesin. Ai është fëmija për të cilin jam më e shqetësuar. Tani ai ka pneumoni dhe unë nuk mund të jem me të. Nuk e di nëse është ende në shtëpi apo e kanë çuar në spital. Duhet të jetë e mundimshme të ndahet nga fëmijët e saj, por ajo kurrë nuk mendoi seriozisht të ikte me ta.

“Të jem e sinqertë, nuk mendoj se do të isha një nënë shumë e mirë tani në kuptimin tradicional, sepse të gjitha mendimet e mia janë vazhdimisht me Ukrainën.” A është ajo e frikësuar? “Unë nuk di si t’i përgjigjem kësaj,” u përgjigj ajo.” “Ndonjëherë ankthi hyn, por nuk është kurrë vetëm ankthi që ndjen, është gjithashtu vullneti për të jetuar dhe vullneti për të mbijetuar. Ajo vjen me shumë zemërim, kështu që nuk është kurrë vetëm kjo ndjenjë frike. Sigurisht që është aty. Është e pamundur të mos jesh aty kur dëgjon sirenat gjatë gjithë kohës, kur lexon raportet e asaj që po ndodh, kur e di se qyteti yt do të rrethohet. Kjo shkakton frikë, por gjithashtu nxit vendosmëri.” Qëndrueshmëria është “pjesë e karakterit kombëtar”, tha ajo. “Ukraina është ende e pavarur. Qeveria nuk ka kapitulluar. Ne jemi luftëtarë shumë të fortë, siç dëshmohet të jetë për habinë e të gjithëve. Ne qëndrojmë së bashku në kohë rreziku. Kur ka dikush që përpiqet të na shtypë, ukrainasit gjithmonë bashkohen dhe luftojnë gjithmonë. “Dashuria për lirinë është në gjenet tona, që nga koha e Kozakëve.” Ajo mendon se nuk është rastësi që shumë gra, si ajo, kanë marrë armët për të mbrojtur vendin e tyre. “Në filmat Western ne shpesh na portretizojnë si kokëfortë apo çfarëdo tjetër. Stereotipet janë atje, por ato nuk bëjnë drejtësi për gratë e Ukrainës. Po, atyre u pëlqen të duken bukur, por në të njëjtën kohë, gratë e Ukrainës janë të arsimuara, të zgjuara, të forta.” Këtë javë Vasylenko ndërmori një rrezik të madh. Ajo udhëtoi 23 orë nga Kievi në Strasburg si pjesë e një delegacioni të deputetëve ukrainas në Parlamentin Evropian. Ajo mori rrugët e gjata dhe gjarpëruese të fshatit për të shmangur tanket ruse. “Secili prej nesh ka vetëm një valixhe me një palë xhinse, disa bluza. Nuk kam as ndonjë gjë të përshtatshme për të veshur”, tha ajo. “Është kaq e qetë këtu, por dje e kuptova duke shkuar në shtrat se dëgjoja aeroplanët të fluturojnë sipër dhe vrapova menjëherë te dritarja për të parë nëse është një avion luftarak”.

Ajo e sheh “të dhimbshme dhe të pështirë” të jetë larg shtëpisë ndërsa bombat vazhdojnë të bien, por është e vendosur të bëjë gjithçka që mundet për të bindur Perëndimin për nevojën për një zonë ndalim-fluturimi. “Është sikur bota po e shikon Ukrainën si një film me kokoshka në duar dhe po vendos baste. ‘A do të mbijetojnë apo jo? Edhe sa ditë?’ Dhe mendoj se kjo është një lloj tradhtie që nuk e prisnim. Të gjitha këto jetë të humbura janë gjithashtu përgjegjësi e tyre, sepse është një dështim për të vepruar. Pyetja ime është se si ndodh që liderë globalë kaq të arsimuar mirë dinë kaq pak histori? Dhe pse po lejojnë që viti 1938 të përsëritet?”

Zelensky citoi Winston Churchillin në fjalimin e tij në parlamentin britanik këtë javë, por NATO nuk dëshiron të tërhiqet në një konflikt me Rusinë, duke shkaktuar një luftë të tretë botërore. Vasylenko mendon se frika është e ekzagjeruar. “Rusia nuk ka kapacitet për të luftuar vendet e NATO-s. Rusia gjithmonë do të përqendrohet në Ukrainë. Putini ka folur disa herë për nevojën për të zgjidhur çështjen e Ukrainës. A bie kjo ndonjë zile? Për mua, po. Kishte një sërë pyetjesh të tjera, si çështja hebraike, çështja polake, të cilat u ngritën nga një diktator me emrin Hitler.

A mendon vërtet Vasylenko se Ukraina mund të fitojë? “Po, ne mundemi,” u përgjigj ajo. “Duhet ta bëjmë. Nuk kemi zgjidhje. Dhe këtë e them jo në një mënyrë romantike, por në një mënyrë shumë realiste. Unë dua që fëmijët e mi të jetojnë në një Ukrainë të pavarur dhe për këtë ne luftojmë çdo ditë”./ The Times. Përktheu BalkanWeb