Shkencëtari shqiptar Edor Kabashi është fitues i edicionit të 8-të të Çmimit Ndërkombëtar PG për Mjekësisë. Çmimi u dorëzua dje gjatë një ceremonie të mbajtur në Dublin, në përfundim të një Simpoziumit XXVI Ndërkombëtar mbi ALS/MND, ku 39-vjeçari Kabashi paraqiti një përmbledhje të punimit fitues të këtij edicioni.

Ai është përzgjedhur nga 15 punime shkencore gjithsej dhe materiali i tij është një zbulim i rëndësishëm në zhvillimin e trajtimeve të reja për Sklerozën Laterale Amiotrofike (ALS). Çmimi jepet nga Institutit Gontijo Paulo në Brazil për të nxitur kërkimet e studiuesve të rinj në mbarë botën për të ndihmuar në shërimin e ALS.

Dr. Edor Kabashi nga Durrësi dhe ekipi që ai drejton, punojnë që prej pesë vjetësh në Paris. Shkencëtari shqiptar është nderuar edhe me çmime të tjera në këtë fushë.

Çmimi Ndërkombëtare i Mjekësisë PG është njohur nga komuniteti shkencor ndërkombëtar dhe nga partnerët e saj Aleanca Ndërkombëtare e ALS, Motor Neurone Diasese Association (MNDA) dhe Komuniteti Europian për kërkime për kurimin e ALS (ENCALS).

Diçka rreth “Çmimit PG”
Që nga viti 2007, Gontijo Instituti Paulo (e IPG) inkurajon hulumtimet shkencore lidhur me sklerozë laterale amiotrofike (ALS) përmes Çmimin Ndërkombëtar Paulo Gontijo (PG Aëard) në Medicine.Çmimi analizon studimet e studiuesve të rinj në mbarë botën dhe ka një komision gjyqtarësh të përbërë nga pesë studiues, të vlerësuar nga komuniteti shkencor ndërkombëtar. Ky Çmim I përvitshëm filloi të jepet me 2011, me mbështetjen ndërkombëtare të MNDassociation, të Aleanca Ndërkombëtare e shoqatave MND / ALS dhe ENCALS – Komuniteti Europian që studion kurën e ALS.

Kërkuesi shkencor shqiptar
Edor Kabashi, kërkuesi shkencor nga Durrësi, është bërë i njohur për punimet shkencore në fushën e sklerozës amiotrofike laterale ALS.

Djali i madh i një mësuesi matematike, Kujtimi, dhe një arkitekteje, Irma, që aktualisht banojnë në Toronto (Kanada), Kabashi i ri, u nis nga Durrësi pas shkollës së mesme në vitin 1995. Ai u dallua shpejt për rezultate të larta në universitetin e Rhode Island në SHBA, ku u nderua me diplomë nga ish-presidenti Bill Klinton. Më pas studion mjekësi dhe biologji në Marylend. Studimet e tij vijojnë në Sorbonë (Francë) dhe në Montreal (Kanada), ku në vitin 2006 merr gradën doktor në neurologji dhe biologji.

Pas përfundimit të të gjitha shkallëve të doktoraturës ai ka patur një karrierë brilante në fushën studimore të sëmundjes ALS (skleroza amiotrofike laterale).

Rezultatet e punës kërkimore të Edor Kabashit kanë zënë vend prej disa vitesh në revistat më të mëdha të specializuara të shkencave mjekësore.

Që nga viti 2011 ai drejton një grup kërkimor në Institutin e Neuroshkencave Paris, në të cilin bën pjesë edhe bashkëshortja e tij rumune Sorana Ciura, edhe ajo gjenetiste e formuar në universitetin Mac Gill, njëlloj si Edori.

Rreth Institutit Paulo Gontijo
Instituti Gontijo Paulo është një private, Institucioni jofitimprurëse, i cili vepron për të nxitur kërkime dhe studime shkencore të cilat kontribuojnë në rritjen e nivelit të njohurive në lidhje me sklerozë laterale amiotrofike (ALS). Për më tepër, ky Institut ka për qëllim të zhvillojë vetëdijen dhe veprimet humanitare që ndihmojnë specialistët më të mirë, pacientët dhe familjet e tyre.

Mjeku dhe inxhinier Paulo Gontijo u diagnostikua me ALS në vitin 1999. Si një studiues, ai pa u lodhur bëri kërkime për të gjetur shkakun dhe kurimin e sëmundjes dhe ideoi hapat e parë se si do të jetë institucioni dhe cili do të jetë kontributi i tij për hir të shkenca. Instituti Gontijo Paulo është themeluar nga familja e tij në vitin 2005, tre vjet pas vdekjes së tij.

“Modele të thjeshta për të gjetur rrugët mjekuese të ALS”
-Edor Kabashi dje nga Dublini intervistë për TV brazilian TV Globo-
-Në kërkimet tuaja, ju zhvilloni peshk zebra me mutacione tashmë të lidhura me ALS-në. Është e saktë kjo?
Ç’lloj përgjigjesh këto modele mund të sjellin për sëmundjen?
– Objektivi ynë është që të manipulojmë gjenet që zakonisht ndryshohen në Sklerozën Laterale Amiotrofike (ALS) si edhe të përcaktojmë rëndësinë e tyre në zhvillimin e njësive funksionale motorike.

Meqë gjenomi i peshkut zebra është i lidhur ngushtë me gjenomin njerëzor, pothuajse të gjitha gjenet ALS kanë orthologë të peshkut zebra. Kjo na lejon që të supozojmë secila është rëndësia e këtyre shënuesve gjenetike dhe sesi këto mund të shkaktojë degjenerim të neuroneve motorikenë ALS.

– Pse është peshqit zebra janë një model i mirë?
– Peshqit zebra kanë disa përparësi. Siç e përmenda, ADN-ja jonë gjenomike është e lidhur me të tyren. Gjithashtu, këto kurrizorë zhvillohen kaq shpejt, sa dy ditë pas pllenimit bëjnë njësi funksionale motorike. Së fundi, kur kryqëzohen, një çift peshk zebrash mund të prodhojë qindra vezë,duke përshpejtuar testet tona gjenetike dhe funksionale.

– Mundet që studimi i këtyre modeleve transgjenike shumë shpejt do të ndikojnë drejtpërdrejt tek të sëmurët?

– Ne po testojmë ilaçe në modelet tona gjenetike për të gjetur komponimet neurombrojtëse. Në bashkëpunim me një numër kolegësh kanadezë, një prej këtyre barnave, të quajtur, pimozide, që është gjetur në modelet e peshkut zebra dhe provuar në modelet e miut, po testohet në pacientët me ALS. Ne sigurisht shpresojmë që këto modele të thjeshta do të na ndihmojnë për të gjetur rrugët mjekuese të ALS.

– Sa gjene janë tashmë të lidhura me ALS-në? Përse është e rëndësishme për t’i studiuar këto gjene?
– Më shumë se një duzinë gjenesh janë të njohur që shkaktojnë ALS, në një numër të të sëmurëve. Në përgjithësi, këto shkaqe gjenetike shpjegojnë rreth 5-10% të pacientëve të ALS. Me zhvillimin e modeleve qelizore dhe të kafshëve të përshtatshme ne mund të përcaktojë terapi të përshtatshme për këta pacientë ALS.

Skleroza amiotrofike laterale
ALS (inicialet anglisht për Amyotrophic lateral sclerosis – skleroza amfiotrofike laterale anësore) është një sëmundje terminale, që karakterizohet nga paraliza progresive e muskujve në të gjithë trupin. Nëntëdhjetë për qind e pacientëve me ALS vdesin brenda pesë viteve pas përcaktimit të diagnozës dhe disa të tjerë në më pak se një vit. Rreth 3 000 kanadezët kanë këtë sëmundje, por momentalisht nuk ka asnjë metodë efektive mjekimi-informojnë mediat kanadeze.

ALS-ja shkaktohet nga vdekja e neuroneve motorike, të cilat lidhin trurin me muskujt. Ndonëse shkaku konkret mbetet i panjohur, zbulimet premtuese vitet e fundit sigurojnë të dhëna të rëndësishme që do të hapnin rrugën për terapi të reja dhe një shërim eventual.

(m.k/BalkanWeb)