Një studim inovativ i botuar në Nature Ecology & Evolution zbulon një aspekt interesant të parahistorisë njerëzore, duke treguar se popullatat e lashta në Papua Guinenë e Re ishin të izoluara në mënyrë të jashtëzakonshme nga njëra-tjetra për shekuj me radhë. Studiuesit analizuan ADN-në e lashtë nga 42 individë që jetuan deri në 2,600 vjet më parë në ishullin e Papua Guinesë së Re dhe në Arkipelagun e Bismarkut. Gjetjet sfidojnë supozimet e mëparshme në lidhje me përzierjen e popullatave njerëzore dhe nxjerrin në pah kompleksitetin e migrimit të hershëm njerëzor nëpër Paqësor.
Ky studim i gjerë gjenetik, i udhëhequr nga ekspertë të Institutit Max Planck për Antropologjinë Evolucionare dhe institucione të tjera, pikturon një pamje unike se si grupet e hershme në ishull jetonin kryesisht në izolim nga fqinjët e tyre. Implikimet e këtyre gjetjeve shtrihen përtej ishullit, duke ndikuar në kuptimin tonë të modeleve të migrimit njerëzor në Paqësor.
Studimi i ADN-së së lashtë njerëzore nuk është një detyrë e vogël, veçanërisht në mjedise tropikale si Papua Guinea e Re. Nxehtësia dhe lagështia e rajoneve të tilla paraqesin sfida të konsiderueshme për ruajtjen e materialit gjenetik, i cili tenton të degradojë me shpejtësi me kalimin e kohës. Kathrin Nägele, një bashkë-udhëheqëse e studimit dhe arkeogjenetike në Institutin Max Planck, vërejti: “Kjo ishte një kohë shumë e gjatë për t’u bërë”, duke iu referuar përpjekjes së konsiderueshme të përfshirë në mbledhjen dhe analizimin e ADN-së nga mjedisi tropikal. Pavarësisht këtyre pengesave, ekipi i hulumtimit arriti me sukses të rikuperonte dhe të sekuenconte ADN-në nga kockat dhe dhëmbët e individëve që jetuan midis viteve 1500 p.e.s. dhe 600 të erës sonë.
Këto gjetje kontribuojnë në një kuptim më të gjerë të peizazhit gjenetik në Oqeani, duke ofruar njohuri të reja mbi popullatat prehistorike që jetonin në rajon. Studimi zbulon se, ndryshe nga ajo që mund të pritej, grupet në ishull nuk u përzien aq shumë sa mendohej më parë, duke sugjeruar se izolimi luajti një rol kyç në zhvillimin e tyre.
Hulumtimi zbuloi një mungesë të papritur të përzierjes gjenetike midis dy grupeve kryesore që banonin në Arkipelagun e Bismarkut dhe në kontinentin aty pranë. Pavarësisht se ishin në afërsi dhe bashkëjetonin në të njëjtat territore, këto grupe nuk ndanin material gjenetik për shekuj me radhë. Një vëzhgim veçanërisht i habitshëm ishte se, edhe pse këto grupe jetuan krah për krah për një periudhë të gjatë, ato mbetën gjenetikisht të dallueshme. Rebecca Kinaston, një tjetër bashkë-autore kryesore dhe antropologe, deklaroi: “Pavarësisht bashkë-banimit, duket se grupet e ndryshme nuk u përzien për një kohë të gjatë, gjë që është mjaft e pazakontë për takimet njerëzore.”
Këto gjetje dallohen në historinë e njerëzimit, pasi shumë popullata të lashta kanë tendencë të martohen me të tjerët ose të ndajnë material gjenetik me kalimin e kohës. Fakti që këto grupe mbetën të ndara ngre pyetje të rëndësishme rreth dinamikës sociale dhe kulturore të këtyre shoqërive të hershme. Çfarë mund t’i ketë mbajtur këto popullata të ndara, veçanërisht kur ato bashkëjetonin në një afërsi kaq të madhe?
Një tjetër përfundim interesant nga studimi është realizimi se banorët e hershëm të Papua Guinesë së Re ishin të aftë për arritje të jashtëzakonshme në det. Provat gjenetike mbështesin idenë se këto popullata nuk ishin vetëm të izoluara në ishull, por më tepër të afta për udhëtime komplekse detare. Siç shpjegon Nägele, “Kjo sugjeron që papuanët ishin veçmas të aftë për det të jashtëzakonshëm”, gjë që sfidon idenë se shoqëritë e gjuetarëve-mbledhësve, veçanërisht ato në ishuj të largët, ishin më pak të përparuara në aftësitë e tyre në det.
Studimi nënvizon se sa të nënvlerësuara kanë qenë aftësitë detare të këtyre popullatave të lashta. Kultura Lapita, e njohur për qeramikën dhe praktikat e saj të hershme bujqësore, mbërriti në Arkipelagun e Bismarkut rreth 3,300 vjet më parë, por ndërveprimet e tyre me grupet indigjene Papuane ishin të kufizuara për shekuj me radhë. Kjo mungesë ndërthurjeje mund të ketë qenë rezultat i barrierave të dallueshme kulturore dhe gjeografike, por gjithashtu nxjerr në pah rrjetet e sofistikuara detare që këto grupe zhvilluan në mënyrë të pavarur nga njëri-tjetri.
Arsyet pas izolimit gjenetik afatgjatë të këtyre komuniteteve mbeten një enigmë interesante. Një mundësi e shqyrtuar nga studiuesit është se një sërë ngjarjesh klimatike, veçanërisht episodet e El Niño-s, mund të kenë luajtur një rol. Këto ngjarje, të cilat shoqërohen me modele ekstreme të motit siç janë thatësirat, mund të kenë bërë që njerëzit të tërhiqen në rajone më të izoluara të ishullit, ku ata mund t’i përballonin më mirë streset mjedisore.
Siç sugjeron Nägele, “Vendbanimet u braktisën — njerëzit mund të jenë tërhequr në vende të panjohura që ishin më të qëndrueshme”. Kjo tërheqje në zona më pak mikpritëse mund të ketë nxitur zhvillimin e identiteteve dhe praktikave të veçanta kulturore. Për shembull, popullatat në vendin Eriama, i cili ndodhej pranë bregdetit, ndërvepruan më shumë me grupet bregdetare, ndërsa ato në Nebira, të vendosura në brendësi të tokës, zhvilluan lidhje më të forta me grupet nga malësitë. Këto diversifikime rajonale ka të ngjarë të kenë kontribuar në identitetet e dallueshme gjenetike dhe kulturore që vazhduan gjatë shumë brezave.
