Një shtetas iranian i akuzuar për kryerje të krimeve të luftës dhe vrasje gjatë fazës përfundimtare të luftës Iran-Irak në vitet 1980 është gjykuar në Suedi.

Hamid Noury ​​ka qenë në paraburgim në Suedi për gati dy vjet dhe akuzohet se ka luajtur një rol kryesor në ekzekutimin e supozuar të urdhëruar nga qeveria e të burgosurve politikë në burgun Gohardasht në Karaj, Iran në 1988.

Gjyqi i tij, i cili filloi në Gjykatën e Rrethit të Stokholmit të martën, është hera e parë që dikush është paraqitur para një gjykate për të dalë në gjyq për spastrimin.

Rreth 5,000 të burgosur politikë thuhet se u ekzekutuan në të gjithë Iranin gjatë një konflikti të përgjakshëm me Irakun fqinj.

Sipas ligjit suedez, gjykatat mund të gjykojnë shtetasit suedezë dhe shtetas të tjerë për krime kundër të drejtës ndërkombëtare të kryera jashtë vendit.

Noury, 60 vjeç, ka mohuar akuzat e ngritura kundër tij. Gjyqi i tij pritet të zgjasë deri në prill 2022.

Sipas autoriteteve suedeze, Noury ​​punoi si zyrtar i akuzës në burgun Gohardasht kur një numër i madh ekzekutimesh u zhvilluan atje midis 30 korrikut dhe 16 gushtit 1988.

Ai dyshohet për përfshirje në ekzekutimin e të burgosurve që i përkisnin ose simpatizonin grupin opozitar të Organizatës Muxhahedine të Iranit të Mërguar (MEK), të nxjerrë jashtë ligjit si një grup “terrorist” nga Irani, si dhe vrasjen e disidentëve të tjerë të burgosur.

Vrasjet në burgun Gohardasht dhe gjetkë në Iran thuhet se janë urdhëruar nga themeluesi i republikës moderne islame, Ayatollah Ruhollah Khomeini, pasi forcat iraniane zbardhën një sulm të papritur të 1988 nga MEK i nisur nga Iraku.

Khomeini vdiq në 1989, një dekadë pasi ai udhëhoqi Revolucionin Iranian që rrëzoi Mohammad Reza Shah Pahlavi dhe lindi Republikën Islamike të Iranit.

Noury ​​dhe të tjerët “u organizuan dhe morën pjesë në ekzekutime duke zgjedhur se cilët të burgosur duhet të paraqiten para një komisioni të ngjashëm me gjykatën, i cili kishte detyrën të vendoste se cilët të burgosur duhet të ekzekutoheshin”, tha prokurorja Kristina Lindhoff Carleson në gjykatë të martën.

Ajo pastaj lexoi emrat e 110 personave, ekzekutimet e të cilëve Noury ​​akuzohet se ndihmuan në orkestrimin.

Rasti i Noury ​​ka të ngjarë të përqendrojë vëmendjen e padëshiruar në Presidentin e ri të ashpër të Iranit, Ebrahim Raisi , i cili javën e kaluar mori detyrën si udhëheqës civil i rangut më të lartë të vendit.

Vetë Raisi është nën sanksionet e Shteteve të Bashkuara për përfshirjen e tij të dyshuar si një nga katër gjyqtarët që mbikëqynë vrasjet e vitit 1988.

Kur u pyet për akuzat pas fitores së tij zgjedhore në qershor, Raisi tha se ai kishte mbrojtur sigurinë kombëtare dhe të drejtat e njeriut.

“Nëse një gjyqtar, një prokuror ka mbrojtur sigurinë e njerëzve, ai duhet të vlerësohet … Unë jam krenar që kam mbrojtur të drejtat e njeriut në çdo pozicion që kam mbajtur deri më tani,” tha ai.

Në një raport të vitit 2018, mbikëqyrësi global i të drejtave Amnesty International vendosi numrin e ekzekutuar si pjesë e vrasjeve të vitit 1998 në 5,000 njerëz, megjithëse tha se “numri real mund të jetë më i lartë”.

Vetë Irani nuk i ka pranuar kurrë vrasjet.