Muzeu Britanik, i cili po përballet me një skandal të paprecedentë të vjedhjes së thesareve historike, ka hyrë në një seri zhvillimesh. Në fakt, teksa ka nisur një hetim, zbulohet se veprimi i autorit, apo autorëve, vazhdon prej vitesh nën hundën e autoriteteve. Është tipike, se edhe pse autori akuzohet për shitjen e sendeve të çmuara në internet, megjithatë askush nuk e kishte vënë re.
Në të njëjtën kohë, boshllëqet e sigurisë po shkaktojnë shumë pikëpyetje, pavarësisht se është një çështje që kishte pushtuar mediat e huaja, kryesisht ato britanike. Megjithatë, u deshën vite që përmasat e problemit të bëheshin të dukshme – dhe në një kohë kur Muzeu kishte refuzuar prej vitesh kërkesën për t’i kthyer Skulpturat e Partenonit në Greqi duke përmendur “çështjet e sigurisë”.
Është tregues se në vitin 2002 “Sunday Times” kishte dërguar një reporter i cili kishte shkuar i pangacmuar në të njëjtin repart ku i dyshuari kryesor, Peter Higgs, kishte qenë në krye për disa vite dhe kishte hequr një pjesë të një statuje greke pa u vënë re nga askush.
Ai e ktheu atë të nesërmen, por tashmë ishte siguruar që të regjistronte përvojën e tij në një raport duke i bërë pyetje të arsyeshme Higgs për sigurinë e të gjitha thesareve. Në vitin 2020, “Daily Telegraph” bëri një tjetër zbulim, duke shkruar se një ekspert i antikiteteve kishte informuar stafin e muzeut se kishte parë një bizhuteri romake në eBay. Ishte kjo “zhdukje” që përfundimisht çoi në zbardhjen graduale të çështjes dhe Higgs duke u bërë i dyshuari kryesor.
Të gjitha këto objekte duket se janë zhdukur prej vitesh, por Muzeu Britanik zbuloi papritur humbjen e tyre vetëm pak muaj më parë. Higgs ishte punësuar si ekspert për thesaret e lashta greke në vitin 1993 dhe ishte një nga kuratorët kryesorë të muzeut, me pozicionin e tij të lartë kuratorial duke i dhënë atij akses të drejtpërdrejtë në depot e muzeut. Teksa ai operoi i pashqetësuar për vite me radhë, u deshën një sërë vjedhjesh të lidhura me pseudonimin e tij në eBay dhe llogaritë e PayPal, nxjerrë në dritë nga Daily Telegraph, për të çuar në shkarkimin dhe arrestimin e mundshëm të tij.
Duke cituar burime nga Muzeu Britanik i cili foli në kushte anonimiteti, Telegrafi raporton në një raport të fundit se numri aktual i sendeve të çmuara të vjedhura ose të shkatërruara nga i njëjti njeri është mbi 1500 “afër 2000”. Për më tepër, njerëzit brenda Muzeut Britanik po hedhin poshtë pretendimin zyrtar të menaxherit të tij se u morën masa të menjëhershme kur u zbuluan vjedhjet, duke pretenduar se ankesat e bëra vite më parë për antikitetet që shiteshin në eBay ishin kryesisht “injoruar”.
Gjëja më absurde është se autori i dyshuar Peter Higgs jo vetëm që veproi i pangacmuar gjatë gjithë këtyre viteve duke hequr thesare të vlefshme nga koleksionet që muzeu kishte fshehur për studime dhe kërkime, por shkoi aq larg sa i shiste ato në eBay! Dhe këtë nuk e ka bërë vetëm një herë, por disa herë gjatë viteve, ku vetëm një rast është vërejtur nga një ekspert, i cili ka qenë i pari që ka bërë denoncimin.
Paradoksi është se mjaftoi një vështrim në katalogët zyrtarë për të vërtetuar se këto vepra antike vinin nga koleksionet e muzeut dhe për të arrestuar autorin. Sendet e gjetura të zhdukura përfshijnë ar, bizhuteri, gurë të çmuar dhe gjysmë të çmuar dhe askush nuk mund të specifikojë ende sasinë e saktë, as se cilat thesare janë humbur apo shitur.
Megjithatë, me një vlerësim të përafërt, vlera e tyre mendohet se i kalon dhjetëra milionë paund, ndërkohë që po shqyrtohet seriozisht lidhja e autorit me një sërë rastesh paralele të humbjes apo vjedhjes. Disa ekspertë kanë frikë se thesaret e vjedhura, të cilat mund të përfshijnë gurë të çmuar, qelq dhe metal që në vitin 1500 para Krishtit, janë tashmë në duart e koleksionistëve privatë.
Dorëheqjet dhe hetimi policor
Pavarësisht përpjekjeve të dëshpëruara të bëra gjatë dhjetë ditëve të fundit nga drejtorët e Muzeut Britanik për të minimizuar ngjarjen shumë të rëndë të vjedhjes së rreth 2000 objekteve me vlerë nga koleksioni i tij dhe për të hequr dorë nga përgjegjësitë e tyre, në fund drejtori i tij, Hartwig Fischer dhe gjithashtu zëvendësdrejtori Jonathan Williams u detyruan të japin dorëheqjen duke pranuar, ndonëse me vonesë, trajtimet e gabuara që u bënë.
Zëvendësdrejtori, Jonathan Williams, ishte i pari që mori, në vitin 2021 të dhënat, që tregtari dhe historiani danez i artit Itai Grandel kishte mbledhur me kujdes dhe vërtetoi se punonjësi 30-vjeçar i muzeut dhe përgjegjës për Skulpturat e Partenonit ishte mbrapa vjedhjeve të mbi 1500 objekteve – që datojnë në 1500 para Krishtit deri në shekullin e 19-të të erës sonë. Megjithatë, në vend të “faleminderit”, ai pas muajsh të tërë zbulimesh mori përgjigjen se pretendimet e tij ishin të pabaza.
Hetimi aktual filloi disa muaj më parë, me urdhër të presidentit të muzeut, George Osborne dhe nxori në dritë vjedhjet e vazhdueshme që kishin ndodhur të paktën që prej vitit 2016 dhe të drejtuara nga një prej punonjësve të tij më të vjetër dhe më të besuar.
Rasti tashmë është marrë nga autoritetet policore, i dyshuari kryesor që është shkarkuar para tre ditësh është thirrur për të dëshmuar ndërsa Muzeu Britanik do i duhet të menaxhojë një nga periudhat më të vështira të historisë së tij në funksion të madh, rinovim që po përgatitet për të ardhmen e afërt.
