Shërbimet e sigurisë tërhoqën mbrapsht një vlerësim se dhënia e një titulli për një biznesmen rus përbënte një rrezik për sigurinë kombëtare pasi ndërhyri Boris Johnson.

Kryeministri vazhdoi me emërimin e mikut të tij Evgeny Lebedev, djalit të lindur në Moskë të një ish-agjenti të KGB-së dhe manjatit mediatik, edhe pasi zyrtarët e inteligjencës ngritën shqetësime.

Johnson thuhet se iu përgjigj këshillës për ta hequr atë (titullin) duke pretenduar: “Ky është anti-rusizëm”. Në mars 2020, Komisioni i Emërimeve të Dhomës së Lordëve (Holac), i cili shqyrton titujt, i shkroi kryeministrit duke e këshilluar që të mos i jepte Lebedev, 41 vjeç, një vend të përjetshëm mes Lordëve.

Lebedev, i cili zotëron gazetat Evening Standard dhe Independent, e mori pasurinë nga babai i tij Alexander, 62 vjeç, një oligark miliarder. I përshkruar më parë si kritik i Putinit, ai mendohet se mban lidhje të ngushta me Kremlinin dhe mendohet se ndodhet në Moskë.

Kundërshtimet e Holac bazoheshin në inteligjencën e ofruar nga MI5 dhe MI6, të transmetuara në komision nga zyrtarët e sigurisë së Zyrës së Kabinetit. Një burim me njohuri të drejtpërdrejta të ngjarjeve tha: “Këshilla e tyre fillestare ishte se ata mendonin se mund të kishte një kërcënim për sigurinë kombëtare … Kishte disa shqetësime për sigurinë për të gjithë situatën.”

Johnson, 57 vjeç, u takua me Lebedev, i cili ka nënshtetësi britanike, në shtëpinë e tij më 19 mars 2020, dy ditë pas refuzimit fillestar. Nr 10 (adresa e shtëpisë së Kryeministrit)  nuk do të thotë se çfarë diskutuan.

Kryeministri u kthye në Downing Street dhe u interesua personalisht për rastin. Një ish-këshilltar tha se ai refuzoi të pranonte verdiktin e shërbimeve të sigurisë dhe nuk do ta hiqte këtë çështje.

Një burim tha se ndihmësit politikë të Johnson-it kishin ndihmuar në zhbllokimin e situatës me kolegët e ndjeshëm ndaj të cilëve Holac kishte kundërshtuar në të njëjtën kohë – si Lord Cruddas i Shoreditch, ish-bashkëarkëtar i Partisë Konservatore – pasi ata konsideroheshin se kishin një rëndësi më të madhe për partinë.

Ndërsa ata ishin “shumë të painteresuar” nga rasti i Lebedev, Johnson këmbëngulte që titull  e “të kalonte”. Deri në qershor, Holac mori një përditësim në lidhje me Lebedev. Zyrtarët e zyrës së kabinetit këshilluan se shërbimet e sigurisë nuk e konsideronin më problematike marrjen e titullit nga ana e tij. Burimi tha: “Shërbimet e sigurisë e tërhoqën atë këshillë të veçantë mjaft mallkuar.”

Të pyetur nëse vetë inteligjenca dukej se kishte ndryshuar, ata thanë: “Po, ka ndryshuar. E bëri. Ajo që do të thoshte inteligjenca ishte se me informacionin shtesë që mori, ata mendonin se nuk ishte një kërcënim aq i madh sa kishin menduar fillimisht.

Komisioni nuk kishte më asnjë bazë për të këshilluar Johnson kundër marrjes së titullit nga  Lebedev. Burimi tha: “Përballë kësaj, komiteti nuk kishte asnjë alternativë në të vërtetë [përveç] të dorëzohej dhe të pajtohej me të. Por aty ka pasur gjithmonë shqetësim.” Ajo miratoi titullin.

Një burim tha se dyshimi i fortë ishte se Johnson kishte pyetur shërbimet e sigurisë nëse “ndoshta këshillat e tyre mund të zbuten”.

Një burim i dytë, një ish ndihmës i Doëning Street, konfirmoi se kishte pasur një ndryshim në vlerësimin e sigurisë, por ata, si zyrtarë të tjerë të lartë në atë kohë, nuk dinin rrethanat e sakta që çuan në këtë. Një burim i tretë, i cili gjithashtu punoi në “numrin 10” (adresa e shtëpisë së Kryeministrit), tha se ata besonin se ishte bërë një “marrëveshje sekrete” me zyrtarët e sigurisë me urdhër të kryeministrit.

Një ish-figurë e qeverisë që është marrë gjerësisht me agjencitë e inteligjencës tha se ata nuk do të kishin ndryshuar vlerësimin e tyre nëse nuk u ishin paraqitur prova të reja.

Lordi Clark i ëindermere, ish-kancelari i Dukatit të Lancaster-it, i cili ulet në Holac, tha: “Komiteti e merr seriozisht çdo rast dhe e heton atë me aq sa mundemi. Por ne mbështetemi në informacione nga shumë burime për të na udhëhequr në rekomandimet tona.” Ai shtoi: “Në fund të fundit është një çështje e kryeministrit”.

Në korrik 2020, Doëning Street njoftoi se Mbretëresha kishte pranuar zyrtarisht nominimin e Lebedev nga Johnson për një titull. Dhjetorin e ardhshëm, ai u prezantua në dhomë si Lord Lebedev i Hamptonit dhe Siberisë. Thuhet se ai fillimisht kishte zgjedhur titullin Lord Lebedev i Moskës, por iu tha se “nuk kishte asnjë mënyrë” që të ndodhte.

Ai ruan mandatin dhe titullin përgjithmonë, megjithëse që nga fisnikërimi nuk ka arritur të kontribuojë në një debat apo votë të vetme.

Clark ishte një nga disa anëtarët e Holac-it të cilëve iu afruan, por nuk pranuan të komentojnë rastin e Lebedev. MI5 gjithashtu nuk pranoi të komentojë, duke thënë se kjo ishte një çështje e Zyrës së Kabinetit.

Lebedev iu prezantuan një sërë akuzash, duke përfshirë një përshkrim të ngjarjeve që çuan në marrjen e titullit nga ana e tij. Ai tha se “të gjitha” ishin të pasakta dhe pyetjet nuk “meritonin përgjigje”. Në përgjigje të kësaj, ai u pyet në mënyrë specifike nëse ai kishte diskutuar titullin e tij me Johnson në takimin e tyre të marsit. Ai nuk u përgjigj. Babai i tij nuk iu përgjigj pyetjeve në lidhje me lidhjet e tij me shtetin rus.

Zbulimet hedhin dritë të re mbi depërtimin e suksesshëm të Lebedevëve në establishmentin britanik.

Lidhjet e vetë Johnson me familjen burojnë nga koha e tij si kryebashkiak i Londrës. Në vitin 2009, një vit pasi u zgjodh, Alexander Lebedev bleu Evening Standard, një gazetë e përditshme e shpërndarë në të gjithë Londrën, për 1 Paund.

Ai tha se e kishte lexuar për herë të parë gazetën gjatë kohës së tij si agjent i KGB-së i vendosur në Londër. Kishte qenë një produkt “shumë i mirë” me disa “gazetarë të shkëlqyer”, tha ai, dhe nuk kishte dëshirë të ndërhynte në prodhimin editorial apo drejtimin e gazetës.

Në vend të kësaj, kjo do të mbikëqyrej nga djali i tij. I lindur në Moskë, por i shkolluar në një shkollë fillore të Kishës së Anglisë gjatë kohës që babai i tij kishte postimin, Evgeny, atëherë 28 vjeç, ishte bërë një personazh i shquar në skenën e partisë në kryeqytet. Pasi mori pjesë në negociatat sekrete për të blerë Standardin, ai ishte i prirur të vendosej si një biznesmen dhe filantrop serioz.

Ai u tregua një njeri efektiv dhe i zellshëm. Disa muaj pas blerjes së gazetës nga familja, ai ndihmoi për të bindur një sërë socialistësh, të famshëm dhe politikanësh për të marrë pjesë në një koktej dhe një ngjarje për mbledhjen e fondeve për një bamirësi të themeluar nga Raisa Gorbacheva, gruaja e ish-presidentit sovjetik Mikhail Gorbachev. Ai ishte ndër të ftuarit në Stud House, shtëpia e Lebedevit, e shekullit të 18-të, pranë Pallatit Hampton Court në perëndim të Londrës, së bashku me autorin e Harry Potter, JK Roëling dhe Johnson.

Johnson i shkroi babait të Lebedevit në prill 2009, duke i uruar atij “gjithë të mirat” përpara zgjedhjeve për kryetar bashkie në Soçi, ku ai qëndroi si kandidat përpara se të skualifikohej.

Një vit më pas, Lebedev mbikëqyri blerjen e minutës së fundit të gazetës Independent. Menjëherë më pas, Johnson i shkroi atij duke e falënderuar për një “drekë të shkëlqyer” dhe duke thënë se do të ishte “i entuziazmuar” nëse ndonjë nga gazetat e tij mund t’i kushtonte njëfarë publiciteti iniciativave të tij.

Ishte fillimi i një aleance të ngushtë. Johnson simbolizonte konservatorizmin liberal dhe kozmopolit, të cilin David Cameron po kërkonte të projektonte në skenën kombëtare. Lebedev, i cili, megjithë rininë e tij, u bë shpejt një forcë dominuese brenda gazetës, u përpoq të pasqyronte të njëjtën frymë në faqet e Standardit. Në maj 2012, ai u tha votuesve të mbështesin “zgjedhjen e duhur për Londrën” në një editorial të pazakontë në faqen e parë që vlerësonte arritjet e Johnson përpara rizgjedhjes së tij të ngushtë si kryetar bashkie.

Ndërsa Johnson vendosi synimet e tij në politikën kombëtare, çifti u bë më i afërt. Në tetor 2015, Johnson ishte i ftuar në Castello di Santa Eurasia, kështjellën e familjes Lebedev në Perugia në Umbria, Italia qendrore.

Ai mendohet se ka udhëtuar në kështjellë të paktën gjashtë herë, ndonjëherë me avionin privat të Lebedev. Edhe pasi u emërua sekretar i jashtëm në vitin 2016, ai vazhdoi të shkonte, duke bërë të paktën një udhëtim sekret. Ai e bëri këtë pa oficerët e tij të mbrojtjes së Policisë Metropolitane, të ngarkuar për t’i dhënë mbrojtje 24/7. Kjo do të thotë se Johnson, si kryediplomati britanik, kaloi kohë në shtëpinë e oligarkut rus pa praninë e ndonjë sigurie apo zyrtari.

Johnson nuk ka treguar kurrë pse mori pjesë apo kush tjetër ishte atje. Ai u detyrua të përballet me këtë çështje vetëm pasi gazetat zbuluan detaje të vizitës së tij. Njëri tha se ai u pa në një aeroport italian gjatë rrugës për në shtëpi, duke u dukur “i çrregullt”, “mezi ecte” dhe “duke mbajtur një manual strategjie lufte”.

Natën pas fitores së tij në zgjedhjet e përgjithshme 2019, Johnson dhe e dashura e tij e atëhershme, Carrie, zgjodhën të merrnin pjesë vetëm në një festë deri në orët e para: festën e Krishtlindjeve të Lebedev, e cila shënoi gjithashtu 60-vjetorin e të atit.

Në muajt që pasuan, Johnson filloi të emëronte miq dhe aleatë në Dhomën e Lordëve. Njëri prej tyre ishte Lebedev.

Pandemia dhe kundërshtimet e Holac, e ndërlikuan procesin e nominimit, por Johnson vazhdoi të mbështeste Lebedev.

Dy ish-burime të Doëning Street thonë se ai ishte veçanërisht i shqetësuar për të siguruar që Evening Standard – deri në atë kohë një gazetë pa probleme, mori një pjesë të shëndetshme të buxhetit të qeverisë për reklamat Covid-19 gjatë valës së parë të pandemia.

Ai thuhet se i ka kërkuar personalisht Alex Aitken, drejtor ekzekutiv për komunikimin e qeverisë, për të siguruar që Standardi të përfitonte nga marrëveshjet.

Ndërsa dhjetëra gazeta të tjera, përfshirë titujt kombëtarë, përfituan nga marrëveshjet reklamuese, një burim tha se ai kishte përmendur vetëm Lebedev në mënyrë specifike. Një burim tha se kishte një shtysë të veçantë për të siguruar që Standardi të trajtohej si një titull rajonal, në mënyrë që të merrte reklama në faqet e përparme dhe të pasme të një gazete.

Pretendimi i trajtimit preferencial kundërshtohet nga të tjerë që thonë se ai ishte i prirur të siguronte mbijetesën e të gjitha gazetave. “Ai ishte edhe i shqetësuar për The Guardian,” tha një aleat me tallje. 

Javën e kaluar Lebedev përdori faqen e parë të Standardit për t’i kërkuar Putinit të ndalonte pushtimin e tij në Ukrainë, duke iu drejtuar personalisht liderit dhe duke i thënë atij “të lutem, ndalo këtë luftë”. Ai e ka përshkruar më parë liderin rus si “të fortë” dhe bëri thirrje për t’i dhënë fund sanksioneve të mëparshme kundër vendit, por miqtë thonë se ai u shty për të ndërhyrë ndërsa udhëtonte në Afrikë pas presionit të konsiderueshëm nga miqtë në politikë dhe media. Babai i tij ka heshtur.

Një zëdhënës i qeverisë tha: “Të gjithë individët e nominuar për një titull e bëjnë këtë në njohje të kontributit të tyre në shoqëri dhe të gjithë titujt verifikohen nga Komisioni i Emërimeve të Dhomës së Lordëve”.

Në reklamën e Covid-19, zëdhënësi shtoi: “Asnjë titull nuk mori trajtim të preferuar dhe të gjitha mediat u zgjodhën nga agjencia jonë e jashtme e planifikimit dhe blerjes së hapësirës në media  thjesht për aftësinë e tyre për t’u angazhuar me audiencën në nivel kombëtar, rajonal dhe lokal.”

Përktheu Balkanweb