Vullkanet janë struktura gjeologjike që formohen falë rritjes së magmës. Ky material, pas shpërthimit, formon të ashtuquajturin “kon vullkanik”, që është pjesa që ne normalisht e vëzhgojmë. Vullkanet zakonisht formohen përgjatë skajeve të pllakës dhe kanë forma të ndryshme në varësi të mekanizmit që i ka krijuar ato, shkruan faqja geopop,it.
Por sa lloje vullkanesh ka? Dhe cilat janë llojet më të rrezikshme të vullkaneve?
Në këtë artikull do të shpjegojmë gjithçka që duhet të dini për vullkanet, formimin e tyre dhe gjithashtu klasifikimin e llojeve të ndryshme të vullkaneve bazuar në formën dhe aktivitetin shpërthyes.
Në realitet kjo është vetëm shprehja e jashtme e një strukture komplekse gjeologjike që gjendet kryesisht në thellësi: koni vullkanik është vetëm maja e ajsbergut!
Struktura e një vullkani, në fakt, përbëhet nga tre elementë:
Një dhomë magmë, e quajtur gjithashtu “pellg” ose “rezervuar magmë”, e vendosur përgjithësisht disa kilometra thellë dhe në të cilën magma është e pranishme nga shtresat më të thella të kores së tokës ose nga manteli.
Një kanal vullkanik, i njohur edhe si “oxhak vullkanik”, përmes të cilit magma ngrihet në sipërfaqe.
Vullkanet: si dhe ku formohen
Vullkanet, siç e kemi parë, janë struktura komplekse që lindin pas rritjes së magmës nga korja e tokës ose manteli sipërfaqësor.
Shumica e vullkaneve në planetin Tokë janë të përqendruara kryesisht përgjatë skajeve të pllakave tektonike ose, më saktë, përgjatë skajeve të pllakave.
Domethënë ku ndodhin “përplasjet tektonike” (skajet e pllakave aktive) ose “ndarjet tektonike” (skajet e pllakave pasive). Është mjaft intuitive!
Në përgjithësi, vullkanet formohen në të ashtuquajturat kufij aktivë (rreth 80%); rreth 15% gjendet përgjatë kufijve pasive, dhe rreth 5% në kontekstet brendashtresore, domethënë jo në buzë (margjina) por në mes të një pllake tektonike.
Vullkani më i madh i mburojës në tokë është Masivi Tamu, një vullkan nënujor tashmë i zhdukur që shtrihet për rreth 310,000 km2.
Vullkani më i madh aktiv i mburojës është në vend të kësaj Mauna Loa, në Hawaii i lartpërmendur, i cili me 9000 metrat e tij (midis pjesës së dalë dhe të zhytur) është vullkani më i madh aktiv në botë.
