Nga Shahmar Hajiyev, Këshilltar i Lartë në Qendrën e Analizës së Marrëdhënieve Ndërkombëtare
Pritja e ngjarjeve ndërkombëtare dhe mbështetja e projekteve të rëndësishme ndërajonale të energjisë dhe lidhjes u bënë një element kyç i vizionit të Azerbajxhanit për rritjen ekonomike dhe bashkëpunimin rajonal. Baku, kryeqyteti i Azerbajxhanit do të presë Konferencën e OKB-së për Ndryshimet Klimatike 2024 (UNFCCC COP 29) për herë të parë në rajon nga 11-22 nëntor 2024 – shkruan Shahmar Hajiyev.
Kjo është një mundësi e madhe për të bashkuar krerët e shteteve dhe qeverive, organizatat e shoqërisë civile, bizneset dhe institucionet ndërkombëtare në Kaukazin e Jugut, për të diskutuar mbi ndryshimet klimatike, masat për të përshpejtuar zbatimin e Marrëveshjes së Parisit dhe për t’u fokusuar në strategjitë afatgjata të klimës dhe objektivave.
Duke folur për ngjarjet ndërkombëtare, vlen të theksohet se Baku tashmë ka përvojë të vlefshme në organizimin e ngjarjeve të rëndësishme ndërkombëtare. Baku, qyteti më i madh i Azerbajxhanit dhe qendra më e rëndësishme e transportit me një aeroport ndërkombëtar me lidhje të rëndësishme, dhe vendndodhja e tij strategjike në udhëkryqin e Europës dhe Azisë, e bën atë një pikë takimi ideal për organizimin e ngjarjeve të tilla. Baku organizoi Festivalin e 57-të të Këngës në Eurovizion në 2012, Olimpiadën e Parë Europiane nga 12 qershori deri më 28 qershor 2015, Kampionatin Botëror të Shahut 2015, Olimpiadën e Shahut 2016, Lojërat e 4-ta Islamike 2017, disa ndeshje të UEFA Euro 2020 dhe Konferencën e Rrjetit Parlamentar të Lëvizjes së të Paangazhuarve (NAM PN), kushtuar temës “Rritja e rolit të parlamenteve kombëtare në promovimin e paqes globale dhe zhvillimit të qëndrueshëm” nga 30 qershori deri më 1 korrik 2022. Të gjitha ngjarjet ndërkombëtare të sipërpërmendura kontribuan në zhvillimin e infrastrukturës dhe përmirësime, si dhe qyteti fitoi përvojë të çmuar në mënyrën se si të ofrojë siguri, përmirësimin e infrastrukturës së komunikimit, ofrimin e teknologjisë digjitale, projektimin e ngjarjeve kulturore dhe së fundi, por jo më pak e rëndësishme, mbështetjen e sektorit të turizmit.
Në thelb, turizmi është një nga sektorët prioritarë në ekonominë jo-naftëtare të Azerbajxhanit dhe organizimi i ngjarjeve ndërkombëtare dhe zhvillimi i projekteve infrastrukturore rrit atraktivitetin e vendit si destinacion turistik dhe siguron zhvillim pozitiv ekonomik dhe social. Për shembull, gjatë Lojërave Europiane, mbi 28,000 turistë të huaj vizituan Azerbajxhanin për të parë ngjarjen sportive. Shumica e turistëve të huaj ishin shtetas të Federatës Ruse, Mbretërisë së Bashkuar, Gjermanisë, Holandës, Italisë, Zvicrës, Spanjës, SHBA-së dhe Emirateve të Bashkuara Arabe. Konferenca e NAM (organizata e Lëvizjes së Paangazhuar) në Baku u ndoq gjithashtu nga parlamentarë nga më shumë se 40 Shtete Anëtare të NAM, duke përfshirë kryetarët dhe nënkryetarët e parlamenteve të tyre kombëtare përkatëse, si dhe 8 organizata ndërparlamentare. Gjithashtu, pas çlirimit të Karabakut nga pushtimi armen, pjesëmarrësit e Konferencës së Bakut vizituan qytetin Shusha.
Viti 2024 u shpall “Viti i Solidaritetit Botëror të Gjelbër” në Azerbajxhan dhe është një masë e rëndësishme për të demonstruar përkushtimin e Azerbajxhanit për mbrojtjen e mjedisit dhe veprimin ndaj klimës. Roli i profilit të lartë të Bakut, si një vend me përvojë në organizimin e ngjarjeve ndërkombëtare, mbështet qëllimin përfundimtar të Azerbajxhanit për të pritur COP29 në Baku. Për më tepër, Azerbajxhani e ka dëshmuar veten si një partner i besueshëm energjetik dhe një anëtar i përgjegjshëm i komunitetit ndërkombëtar në luftën kundër ngrohjes globale. Edhe pse vendi është i pasur me lëndë djegëse fosile dhe përzierja e tij energjetike është shumë e përqendruar në lëndët djegëse fosile (naftë dhe gaz natyror), Azerbajxhani mbështet një të ardhme të qëndrueshme energjetike dhe një ekonomi të gjelbër. Strategjia e rritjes së gjelbër të Azerbajxhanit dhe projektet e energjisë së gjelbër do ta transformojnë vendin në një “qendër të energjisë së gjelbër” në rajon për të furnizuar Europën me burime të rinovueshme të energjisë nga Kaukazi i Jugut. Për këtë qëllim, projekti i kabllove elektrike nënujore të Detit të Zi i nënshkruar midis Azerbajxhanit, Gjeorgjisë, Rumanisë dhe Hungarisë mbështet tranzicionin rajonal të energjisë së gjelbër dhe objektivat e Marrëveshjes së Gjelbër Europiane.
Sigurisht, samiti COP29 është një ngjarje shumë më e madhe dhe COP29 nuk mund të krahasohet me asnjë nga ngjarjet e organizuara në vend. Për të planifikuar dhe organizuar me sukses këtë ngjarje të rëndësishme, Presidenti i Republikës së Azerbajxhanit, Ilham Aliyev, nënshkroi një dekret për krijimin e Komitetit Organizativ në lidhje me sesionin e 29-të të Konferencës së Palëve në Konventën Kuadër të Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike (COP29 ), sesioni i 19-të i Takimit të Palëve në Protokollin e Kiotos dhe sesioni i 6-të i Takimit të Palëve në Marrëveshjen e Parisit. Detyra kryesore e Komitetit Organizativ është të përgatisë dhe zbatojë një Plan Veprimi në lidhje me organizimin dhe zhvillimin e COP29, sesionin e 19-të të Takimit të Palëve në Protokollin e Kiotos dhe sesionin e 6-të të Takimit të Palëve për Marrëveshjen e Parisit. Për më tepër, për të marrë masa për krijimin e një kompanie operative, Kabineti i Ministrave të Azerbajxhanit u udhëzua që të sigurojë financimin në lidhje me zbatimin e Planit të Veprimit.
Duhet të theksohet se në Dubai COP28, i cili ishte samiti më i madh klimatik i OKB-së ndonjëherë me rreth 200 vende, të përfaqësuara në bisedime dhe 80,000 pjesëmarrës, pyetja kryesore ishte nevoja që vendet të trajtonin lëndët djegëse fosile si burimet kryesore të emetimeve të gazeve serrë. Për më tepër, gjatë COP28, palët ranë dakord për fondin e “humbjes dhe dëmtimit” që mund të fillonte të shpërndante para. Gjithashtu, diskutimet vazhduan për përcaktimin e një ‘qëllimi të ri kolektiv sasior për financimin e klimës’ në vitin 2024, duke marrë parasysh nevojat dhe prioritetet e vendeve në zhvillim. Objektivi i ri, i cili do të fillojë nga një bazë prej 100 miliardë dollarësh në vit, do të jetë një bllok ndërtimi për hartimin dhe zbatimin e mëpasshëm të planeve kombëtare të klimës që duhet të realizohen deri në vitin 2025. Duke pasur parasysh këtë, duket se çështja kryesore gjatë COP29 në Baku do të jetë financa dhe si të fokusohet në qëllimet dhe strategjitë afatgjata.
COP29 do të jetë një nga ngjarjet më të mëdha dhe më të rëndësishme ndërkombëtare në vitin 2024, dhe meqë është parë më pak përparim në reduktimin e emetimeve globale të gazeve serrë, progresi ishte shumë i ngadaltë në të gjitha fushat e veprimit klimatik dhe marrjes së mbështetjes financiare dhe teknologjike për kombet e cenueshme. Baku COP29 do të jetë një platformë e rëndësishme për të mbështetur bashkëpunimin ndërkombëtar në këto fusha, për të zbatuar angazhimet e Parisit dhe për t’u fokusuar në fund në çështjet financiare. Për më tepër, Baku mund të vendosë në axhendën COP29 tema të rëndësishme, si kërcënimet mjedisore të luftës dhe kërcënimet nga minat tokësore, pasi vendi vuan nga degradimi i mjedisit dhe ndotja nga minat tokësore. Me kalimin e kohës, COP29 mund të shndërrohet në një mundësi e rëndësishme për Azerbajxhanin për të mbështetur një përdorim më të gjerë të burimeve të rinovueshme të energjisë në të gjithë ekonominë dhe për të përshpejtuar tranzicionin e gjelbër.
Autori: Shahmar Hajiyev, Këshilltar i Lartë në Qendrën e Analizës së Marrëdhënieve Ndërkombëtare
