* Bejtja: Vendin në zgjedhje të parakohshme mund ta çojë vetëm ekonomia

TIRANE- Situata politike dhe ekonomike në vend ka qenë temë e bisedës në studion e “News 24” në rubrikën “Opinionin”, ku gazetari Andi Bejtja tha se duhet të ketë një reagim nga të gjithë aktorët. Duke u ndalur tek refroma në drejtësi dhe dekriminalizimit, Bejtja tha se duhet të hidhen hapa përpara dhe të mos ketë vetëm monolog ambasadorësh.

“Shqetësimi im si qytetar është që unë nuk shoh debat për reformën në drejtësi. Është një nga reformat më të mëdha dhe kërkon një debat nga të gjitha shtresat, nga të gjitha kategoritë, nga shoqëria civile, nga ata që janë brenda, nga ata që janë jashtë, sepse në qoftë se kjo reformë bëhet dhe nuk kuptohet nga opinioni publik dhe nuk preket e nuk ndihet prej tij, atëherë kjo reformë është e kotë. Ndaj mua më vjen keq që në një farë mënyre, nga dëshira që kisha unë personalisht por edhe shumë të tjerë që të bëhej një debat i madh për këtë çështje, nuk kemi parë asnjë debat të tillë, as edhe në studiot televizive madje. Fatkeqësisht po kthehet në një monolog ambasadorësh, në kuptimin jo të keq të fjalës”, tha Bejtja.

Duke komentuar protestën e opozitës të paralajmëruar për t’u zhvilluar ditën e nesërme para Parlamentit, analisti Bejtja tha se kërkesat e saj janë të pranueshme, duke theksuar se opozita duhet të bëjë detyrën e saj.

“Deri dje jemi ankuar se nuk kemi një opozitë që të reagojë ndaj problemeve të ndryshme, por sot ankohemi pse e kemi atë të dhunshme. Mendoj se në duhet ta lëmë opozitën të bëjë detyrën e saj”, tha Bejtja.

Gazetari the se ekonomia shqiptare ndodhet në një pozitë jo shumë të mirë, dhe partitë politike, e sipas tij LSI, duhet të reagojë për këtë situatë.

I pyetur nëse ekzistojnë apo jo mundësitë që vendi të shkojë në zgjedhje të parakohshme, apo të krijohet një qeveri teknike, siç janë edhe kërkesat e opozitës, Bejtja tha se si faktor nxitës apo shkaktar për këto ndryshime mund të jetë gjendja ekonomike e qytetarëve.

“Vendin në zgjedhje të parakohshme e çon një kryeministër kur është i fuqishëm, dhe e parashikon fitoren e tij, nuk kjo nga praktika e vendeve të rajonit. Por rasti i Edi Ramës nuk është i tillë. Nëse Shqipëria do të shkojë në zgjedhje të parakohshme, do të ndodhë vetëm prej situatës ekonomike të shqiptarëve dhe jo nga përplasjet politike në vend, e as nga cic-micet Ramës e Metës”, tha analisti Andi Bejtja.

INTERVISTA E PLOTE
Z. Bejtja, ka një mori çështjesh që kanë ndodhur gjatë muajve të fundit, por ajo që vlen të diskutohen, pa diskutim, mbeten deklaratat që ka bërë ambasadori amerikan, Donald Lu, qoftë në publik, qoftë përmes komunikimit që pati së fundmi me qytetarët në faqen zyrtare të ambasadës amerikane në Facebook. Mbretëroi tema e korrupsionit, por në tërësi, si i shikoni përgjigjet e ambasadorit Lu për pyetjet e shqiptarëve?
Në këndvështrimin tim, çdo person publik, qoftë ambasador, qoftë person me kontribute në shoqëri, të flasë për korrupsionin dhe antikorrupsionin në këto momente është një vlerë, pavarësisht se nga vjen kjo, e sidomos kur vjen nga një ambasadë apo një personazh si z. Lu, i cili që në fillim të ardhjes së tij ka qenë më sensitiv ndaj këtyre çështjeve. Është një temë që e prek jo vetëm ambasada, njerëzit por i gjithë populli shqiptar. Është tjetër mënyra e sensibilizimit dhe tjetër mënyra se si do të ekzekutohet. Edhe në deklaratat e mia të mëparshme në media kam thënë që, shqetësimi im si qytetar është që unë nuk shoh debat për reformën në drejtësi. Është një nga reformat më të mëdha dhe kërkon një debat nga të gjitha shtresat, nga të gjitha kategoritë, nga shoqëria civile, nga ata që janë brenda, nga ata që janë jashtë, sepse në qoftë se kjo reformë bëhet dhe nuk kuptohet nga opinioni publik dhe nuk preket e nuk ndihet prej tij, atëherë kjo reformë është e kotë. Ndaj mua më vjen keq që në një farë mënyre, nga dëshira që kisha unë personalisht por edhe shumë të tjerë që të bëhej një debat i madh për këtë çështje, nuk kemi parë asnjë debat të tillë, as edhe në studiot televizive madje. Fatkeqësisht po kthehet në një monolog ambasadorësh, në kuptimin jo të keq të fjalës. Ndërkohë që sistemi i drejtësisë nuk është një ishull i veçuar i gjithë kësaj që po ndodh në Shqipëri. Po marr një shembull, që unë jam sensitiv, ndoshta edhe për interesin tim personal, përsa i takon çështjes së pronave. Me ligjin që kaloi në Parlament përpara një jave, çështja e pronave, e cila ishte sakatuar si çështje, u bastardua akoma më keq dhe unë gjej rastin të përshëndes z. Blushi, i cili mbajti një qëndrim ndryshe nga mazhoranca. E them këtë sepse në këtë bastardim që i ndodhi ligjit të pronave, çfarëdo reforme në drejtësi të zbatojë atë ligj, çfarëdo gjykatësi të jetë, prapë është i sakatuar. Duhet të kemi parasysh diçka që, me statistika, gati mbi 70 për qind e çështjeve në gjykatat shqiptare lidhen me pronat dhe shumica e vrasjeve, të vogla ose të mëdha, lidhen me çështjen e pronave. Pra, desha të them që, monologu nuk i shërben askujt, pavarësisht se nga kush vjen. Duhet të kuptojmë që edhe kjo ndarja e shoqërisë, jemi apo s’jemi dakord me këtë reformë, edhe tendenca në disa media afër kryeministrit për të thënë që ‘opozita nuk e do, ne e duam’, është qesharake. Pyetja është: A është e aftë kjo klasë politike ta bëjë këtë reformë në drejtësi? Sepse kemi edhe një kryeministër, i cili ka rekorde jo pozitive me ligjin, që nga bashkia e duke kaluar tek mjaft çështje të tjera. Ajo që më shqetëson mua është që nga monologu të zbresim tek debati.

Si mund të realizohet kjo gjë?
Kjo bëhet duke dalë pak nga fusha këta protagonistët, pasi kam përshtypjen që në një farë mënyre ne kemi parë gjithë këto vite që Shqipëria le shumë treg për protagonizëm. Ka shumë të huaj që ndjenja e protagonizmit mund t’i çojë edhe më larg. Unë mendoj që këta protagonistë e bënë detyrën e tyre, mund të tërhiqen, të lënë shoqërinë civile, sepse drejtësia është një çështje më e komplikuar, ka të bëjë jo vetëm me reformën zgjedhore, por me çdo reformë, me çështjen e
pronave, sikurse e përmenda më sipër, dhe ajo që ndodhi mund të rrezikojë më tepër reformën në drejtësi. E kuptojmë të gjithë që reforma duhet bërë, pasi është një kusht edhe nga Bashkimi Evropian. Pra, nuk duhet t’i shikojmë gjërat më bardhezi në këtë vend dhe ajo që kam parë unë edhe në vendet e tjera është që reformat të tilla të mëdha nuk bëhen duke dënuar dhe duke i parë kategoritë si armiq. Këtë ide kam edhe për shëndetësinë për shembull. Të bësh reformën në shëndetësi duke i quajtur të gjithë mjekët si armiq, kjo reformë nuk mund të bëhet. Të bësh reformë në drejtësi duke i gjykuar të gjithë gjykatësit si armiq, edhe kjo reformë nuk mund të bëhet. Por, jemi në një fazë të tillë që nuk mund t’i shohim gjërat bardhezi, nuk mund të mahnitemi nga të ashtuquajturat revolucione, nuk mund t’i ndajmë njerëzit në kategori, ti e do apo nuk e do reformën. Kështu që mendoj që, protagonistët, në këtë rast ambasadorët, duhet t’ia lënë vendin aktorëve shqiptarë, shoqërisë civile shqiptare.

Nga ana tjetër edhe opozita reagon por nuk merren të mirëqena këto reagime, ndërkohë që deklaratat e z. Lu janë marrë si të tillë…
Po normal që deklaratat e Lu-së janë marrë si të mirëqena sepse janë më populiste, sepse z. Lu nuk është një politikan që do të votohet nesër, ka 100 për qind të drejtë në ato që prezanton dhe ato që thotë. Unë kam frikë te mënyra e të bërit. Edhe një herë insistoj që një reformë e bërë duke anashkaluar presidentin, kryeministrin, shoqërinë civile, duke anashkaluar gjyqtarët, qoftë të korruptuar qoftë jo, nuk na nxjerr kurrkund. Njerëzit duhet ta ndiejnë këtë debat, duhet ta shohin këtë debat, që duhet bërë nuk e diskuton njeri besoj. Thuhet që ka dhe palë që thonë të mos bëhen, por besoj se janë shumë pak me shumicën dërrmuese të popullit shqiptarë por thjesht për revolucione qoftë kineze, qoftë tajlandeze, austriake a gjermane, apo çfarë emri mund të ketë, nuk janë të mira për këtë moment sepse duhet të jemi shumë të kujdesshëm, pasi reforma në drejtësi është më e madhe se vetë reforma në drejtësi. E thashë edhe më parë prek pronat, prek elektoralen. Duhet të kemi një debat që publiku ta ndiejë që po bëhet diçka në të mirë të tyre. Dhe një gjë tjetër, nuk mund të bëhet reforma vetëm nga njerëz që rrinë nëpër zyra, me njerëz që nuk prekin realitetin, me njerëz që nuk kanë shkuar në gjykatë.

Në fund ne do të kemi një draft, dhe një draft bazë për reformën në drejtësi ekziston dhe po diskutohet dhe në Komisionin e Venecias me plus minus reagime të ndryshme ndoshta dhe nga vetë brenda mazhorancës ku LSI ka një sërë pretendimesh për veten e vet. Ju thatë që nuk është mirë të merresh me modele revolucionesh. Në fakt dy modele revolucionesh i përmendën, në rastin e reformës në drejtësi, është ai kroat dhe rumun, ku reforma në drejtësi ka prodhuar nivelet e ish-kryeministrave…
Nuk e diskutoj këtë. Kur përmenda fjalën revolucion kisha parasysh mënyrën e shpejtë të të bërit. Fjala reformë në vetvete ka të bashkëngjitur fjalën debat dhe jo fjalën monolog, nuk ka fjalën ekspert, nuk ka fjalën zyrë. Dhe unë insistoj, këtë debat dua ta dëgjoj, dua ta prek, të bindem, sepse Shqipëria nuk ka kohë më për eksperimente.

Z. Bejtja fjala reformë në drejtësi në vetvete është një fjalë shumë romantike. Por pyetja është, në analizën tuaj, cilat duhet të ishin rezultatet konkrete, ose më të para të një reformë në drejtësi në Shqipëri? Kujtoj këtu që, për sa i takon çështjes së debatit, sot Komisioni i reformës në drejtësi e ka shtyrë mandatin edhe për 6 muaj të tjerë, kujtojmë
që mbaronte në mars. Pra, duket se për pjesën e zhvillimit tyë debatit ka një lloj epërsie. Pyetja është çfarë duhet të prodhojë kjo reformë në drejtësi? Cilat ishin efektet e para të prekshme që shqiptarët të bindeshin që, më në fund vendi ka një reformë dhe po fryn era drejt drejtësisë?
Normal që këtu pandëshkueshmëria ka arritur kulmin dhe njerëzit e thonë. Por unë mendoj, nuk jam ekspert në këtë fushë dhe është e kotë ta pretendoj, por ajo që shoh unë është që gjëja më minimale, i ashtuquajturi kapitalizëm, për të cilin unë mund të kem me mijëra vërejtje, por nuk gjej dot sistem më të mirë, ka dy klasa të paguara mirë, avokatët, mjekët. Ne duam të tërë kapitalizëm, me këto dy klasa, me këto shtresë politikanësh, me këto ligje, me militantë që numërojnë vota, me gjykatës që paguajnë lekë për të futur në punë, që janë bërë si doganierët. Atëherë, po u çmontua gjithë ky sistem, dhe drejtësia vjen, por nuk vjen drejtësia si, e hoqe si kancer, hoqa Andin vura Eltonin, hoqa Eltonin vura Andin. Nuk mendoj se kjo është thjesht çështje personash. Është dhe çështje personash, sepse ka njerëz që vërtet mund të jenë përlyer aq keq saqë nuk ka ç’i bën as perëndia. Gjithashtu unë besoj se nuk jemi popull aq i madh sa të ndërrojmë të gjithë mjekët, ti heqim, të ndërrojmë të gjithë gjykatësit, ti heqim, sepse siç e thashë edhe më parë, janë po këto gjykatës që prodhojnë klasën e re. Prandaj, në këtë kuptim e kisha fjalën revolucion, kam një lloj frike të vogël që mund të shfrytëzohet edhe nga politikanë të njërës palë apo të palës tjetër. Sepse po të vëmë re, kemi z. Rama që me reformën në drejtësi do të lidhë edhe suksesin ekonomik të këtij vendi, që nuk e lidh dot për mua personalisht. Me reformën në drejtësi do të varë pallton e fajësisë dikujt tjetër, ose dikujt tjetër. Pra janë shumë kleçka në këtë lojë. Ndërkombëtarët kanë axhendën e tyre, i duhet, por unë mendoj që shqiptarët binden dhe të kenë transparencë është më e rëndësishme se axhenda kombëtare, ndërkombëtare.

Dhe cilët janë palët që hezitojnë për ta bërë këtë reformë?
Nuk shoh ndonjë palë publikisht të pakën. Se tani jam i detyruar të lexoj aktet publike. Në qoftë se një gazetë pranë kryeministrit thotë që opozita po bën protestë se do të pengojë reformën në drejtësi, mua kjo nuk më bind.

Pra nuk shihni ndonjë dakordësi?
Jo, unë shoh dakordësi për të bërë reformën, por mënyra për ta bërë ndoshta nuk është dakordësi. Dhe unë jam një nga ata vetë, që mënyra se si po bëhet, të paktën deri më tani, më lë të dyshoj shumë dhe them se shqiptarët nuk do binden. Nuk po them se nuk duhet bërë reforma. Nuk e thotë as njeri në Shqipëri dhe në botë këtë. Mënyra se si po bëhet ka shumë rëndësi sepse mund të bëhen gabime të mëdha dhe eksperimente që Shqipërisë mund ti kushtojnë shtrenjtë.

A ka baza për një parti të re në Shqipëri?
Tregu opozitar po rritet. Përderisa në ato sondazhe që unë kam parë, mazhoranca ulet dhe opozita nuk ngrihet tregon që ka një trend pro opozitarëve. Njerëzit kanë një pakënaqësi me këtë klasë politike. Brenda këtij sistemi ku votat i numërojnë militantët. Dekriminalizimi i drejtësisë lidhet edhe me dekriminalizimin e politikës, dhe medias. Madje edhe ambasadorët. Dekriminalizimi mund të shtrihet kudo. Pra, në këtë sistem nuk të lënë të dalësh në media. Të bojkotojnë. Por, nuk është ky problemi. Unë mendoj se do të lindë një forcë sepse këta njerëz janë të pa përfaqësuar. Ka shumë njerëz që mendojnë se një bashkim PD-PS mund të zgjidhë hallet e vendit. Skena politike shqiptare për nga vetë veçoritë do të ishte shumë i dëmshëm bashkimi i kësaj aleance sepse është një aleancë që në fakt e ëndërron oligarkia. Këta janë oligarkët për të cilët John Kerry ka folur kaq e kaq kohë dhe që është në axhendën e amerikanëve. Skema politike nuk ka gjë që mund të jetë më shumë se tre polare. Jam i bindur që një pjesë e madhe e shqiptarëve ndjehen të papërfaqësuar. A mund të çajë një parti në këtë sistem? Këtë nuk e gjej dot. Por, diçka do të ketë në këtë drejtim.

A mund të pritej një reagim më i fortë se kaq i ambasadorëve të huaj në Shqipëri, veçanërisht atij amerikan ndaj korrupsionit në Shqipëri? Apo ky është maksimumi ku diplomacia mund të shprehet në Shqipëri?
Ky është maksimumi. Do të ishte mirë që Lu dhe Vlahutin të tërhiqeshin dhe të futeshin shqiptarët në këtë debat. Por, nëse do të ketë deklarata më të forta se këto atëherë i bie që ambasadorët t’i bëjnë vetë arrestimet e të korruptuarve.

Si e shihni raportin PS-LSI, brenda mazhorancës?
Ajo që lexoj publikisht është që LSI ka pasur qëndrime të ndryshme, duke thënë se është kundër tatimeve ndaj biznesit që është në kushtet e mbijetesës. Kanë qenë kundër në çështjen e fasonëve, e kanë tërhequr. Kanë qendër kundër në çështjen e kuponit tatimor. Me reformën në drejtësi , dorëheqja e ministrit, tregoi që nuk ishin dakord me mënyrën sesi po bëhej. Pra, ajo që lexojmë ne publikisht, kemi dy forca që mendojnë ndryshe. Kjo nuk e di se çfarë mund të sjellë. Nga ana tjetër, kemi një skemë trepolare, ku z. Meta, nuk besoj të kthehet sërish te e djathta. Megjithëse, kurrë mos thuaj kurrë në politikë. Kemi një opozitë që nuk rritet. Kemi një mazhorancë që bie. Z. Meta duke qenë se në disa veprime që kanë pasur disa dobi publike, si ajo e kuponit tatimor. Po marr edhe rastin e akcizës së birrës ku LSI-a bëri luftë të fortë deri në fund. Pavarësisht se mund të thonë që mbron interesat e një pronari apo një tjetër. Nuk është vetëm një pronar. Janë mbi dhjetë kompani birrash shqiptare. Teoritë se duhet të mbushet buxheti i shtetit nuk ishin të vërteta. Në rajon, kemi Maqedoninë që vë akcizë të tmerrshme për birrën. Kemi Malin e Zi që promovon birrën e huaj. Ishte një rast i pashpjegueshëm. Kjo që bëri LSI, është një e mirë publike për të gjithë shqiptarët. Ka bërë edhe disa akte të tjera. Pra, shikoj disa veprime të ndryshme dhe filozofi të ndryshme. Për mendimin tim, nga ana ekonomike, Shqipëria po merr
një lloj tatëpjete dhe LSI nuk mund të rrijë deri në fund duke fajësuar Ramën. Do vijë momenti që ose do ta marrë fajin bashkë me Ramën ose do të shkëputet. Unë kështu e shoh.

Po qëndrimin e opozitës si e gjykoni, e cila nuk po rri duarkryq këto kohë?
Opozita është marrë shpesh me ekonominë, por është ç’fokusuar nga axhenda. Megjithatë, s’ka asgjë të keqe që opozita proteston. Do të isha i lumtura që të kishte protesta gjithë vitin. Sot ia vlen për të protestuar për politikat e gabuara ekonomike, për shëndetësinë falas, për premtimet e pambajtura. Ky është boshti. Unë në të gjitha shkrimet e mia jam marrë që një herë Rama, përveç korrupsionit që po i del ministri pas ministri, i ka piketat ekonomike gabim, i ka premtimet e pambajtura. Madje kam thënë që më mirë të mos i mbajë premtimet se po i mbajti del katastrofë.

Flasim pak protestat e nesërme. Kemi pasur reagime nga ambasadorët për dhunën e ushtruar në protestën e kaluar. A mundet të kemi ndonjë intimidim në protestën e nesërme?
Çdo ambasador në botë këtë deklaratë do të bënte. Mund të them që protesta ska asgjë të keqe por mua vetë nuk më pëlqeu djegia e bunkerit. Nuk ia krijon ankthin Ramës me të tilla gjëra. Ankthin Ramës ia krijon me ide, me propozime, me ligje.

Çfarë nënkupton, sipas jush, opozita kur thotë “mosbindje civile”?
Mosbindje civile do të thotë për shembull të mos paguash taksa. Nuk e di sinqerisht që është bërë apo diçka aq e madhe sa të arrish në mosbindje civile. Më shumë e shoh si piper për të rritur karizmën.

A janë krijuar kushtet sipas jush për zgjedhje të parakohshme?
Nga eksperienca botërore apo në rajon në zgjedhje të parakohshme vendet i çon ose Kryeministri kur është i fuqishëm dhe kur e ndjen që mund të luajë vetëm, pa partnerë të tjerë. Ky nuk është rasti i z. Rama sepse nuk kemi kënaqësi nga qeverisja e tij por pakënaqësi. Nuk mendoj se ka guximin dhe personalisht dhe politikisht që të dalë në zgjedhje të parakohshme. Sepse të dalë në zgjedhje të parakohshme do të thotë të dalë pa LSI-në. Ndërsa zgjedhje të tjera vijnë për shkak të ekonomisë. Dhe unë këtu dyshoj që z. Rama do të jetë në gjendje ta mbajë këtë ekonomi, për një arsye shumë të thjeshtë që ka marrë borxh jashtë për të larë një borxh të brendshëm pa e kaluar nëpërmjet investimeve. Ka dhjetëra vendime të kthyera, që nga armët kimike, akciza e e birrës etj.

Mendoni se z. Rama ka një lloj frustrimi pasi para çdo votimi të rëndësishëm duhet të rendë tek zyra e Kryetarit Meta për të kërkuar konsensusin e tij?
Ne të gjithë e dimë që ëndrra e Ramës është që të qeverisë vetëm. Dhe po t’i kishte numrat jam i sigurt do të shkonte në zgjedhje të parakohshme. Dhe po të kishte qeverisur mirë. Të jem i sinqertë kjo qeverisje ka më tepër vulën e z. Rama sesa të z. Meta. Po ta vëmë re të gjithë ministrat e përfolur janë nga njëra anë, të gjithë iniciativat që ç’orientojnë njerëzit janë nga njëra anë. Pra, nëse z. Rama do të shkojë në zgjedhje të parakohshme nuk do të shkojë nga opozita por nga ekonomia.

(el.sp/BalkanWeb)