Pesëdhjetë vjet pasi u zbuluan, figurinat e famshme prej balte të Kinës po heqin dorë nga sekretet e tyre. Ata nuk flasin. Ata nuk mund të lëvizin. Por luftëtarët enigmatikë terrakote të Kinës janë tregimtarë të shkëlqyer.
Që kur u zbuluan aksidentalisht 50 vjet më parë nga një grup fermerësh duke gërmuar një pus, këto figurina argjile me përmasa reale kanë zbuluar detaje intriguese për ushtarët e Qin, shtetit feudal që bashkoi Kinën, për herë të parë në vitin 221 para erës sonë përmes perandorit Qin Shi Huang. Ekzaminimi i detajuar i luftëtarëve, të cilët u zbuluan në gropa të varrosura në verilindje të Xi’an-it, pranë varrit të perandorit , kanë hedhur dritë mbi atë se si ishte jeta gjatë Dinastisë së lashtë Qin, nga rrobat që mbanin njerëzit e deri tek prejardhja e ushtarëve.
Këpucët mund të mos jenë gjëja e parë që mund të vërehet nga këto skulptura 2200-vjeçare, të armatosura me armë të vërteta dhe të rregulluara në formacion ushtarak për të ruajtur Qin Shi Huang në jetën e tij të përtejme. Por një analizë paraprake e këpucëve të tyre tregoi se këto aksesorë modestë mund të kenë luajtur një “rol jetik” në ushtrinë Qin dhe kanë kontribuar në aftësinë e tyre për të arritur fitore pas fitoreje.
Dy studiues kinezë pas studimit, i cili ende nuk është rishikuar nga kolegët ose botuar në një revistë shkencore, analizuan këpucët e një shigjetari të gjunjëzuar, i vetmi lloj i luftëtarëve terrakote të studiuar deri më tani që zbulon shollën e këpucëve të tyre. Ata më pas bënë një kopje të këpucëve duke përdorur teknikat dhe materialet e prodhimit të këpucëve që përdoreshin nga njerëzit Qin në epokën kur u ndërtuan luftëtarët. Studimi krahasoi këpucët e riprodhuara me dy palë këpucë moderne me “mijë shtresa” dhe zbuloi se kopjet ishin jashtëzakonisht fleksibël dhe u siguronin përdoruesve “një përvojë më të rehatshme, të qëndrueshme dhe efikase” në ecje. Thembrat e tyre gjithashtu demonstruan rezistencë më të mirë ndaj rrëshqitjes në kushte të lagështa.
“Proceset unike të prodhimit dhe aftësitë e shkëlqyera artistike të këpucëve ishin befasuese”, thotë Cha Na, bashkautor i letrës dhe student i diplomuar në Kolegjin e Shkencës dhe Inxhinierisë së Biomasës në Universitetin Sichuan në Chengdu. Ajo që e befasoi më shumë Chan ishte tabani i këpucëve, i njohur si sholla me “mijë shtresa”, e cila përbëhej nga disa shtresa fletësh rami të ngjitura, të qepura dhe më pas të shtypura së bashku.
