NGA FATMIRA NIKOLLI
Lumo Skëndo, Tajar Zavalani, Vangjel Koça, Lasgush Po radeci, Petro Marko, Aleksandër Xhuvani, Nebil Çika, Branko Merxhani, Sotir Angjeli, Perikli Mbrorja, Ali Kuçi. Të gjithë në radhë të shkruara, në kohë krejt ndryshe prej të sotmeve, për çështje të ndryshme të identitetit, artit, kulturës, mëvetësisë, shqiptarizmës, zhvillimit si edhe përqasje, mësime, këshilla për të nxënë, mejtime “andej-këndej” për botën, ndonjë kritikë për shoqërinë, për prapambetjen, e të gjitha për mëmëdhenë a për dheun e atit. Me fletë të verdha, me gërma që sot njihen (më së shumti) nga sytë e mësuar, shkrime të 1900-ës tashmë mund të lexohen online në sajtin e Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë.
Kjo e fundit, njofton se ka pasuruar Bibliotekën Digjitale me tituj të rinj të rëndësishëm për historikun e shtypit shqiptar. Bëhet fjalë për revista si “Minerva”, “Përpjekja shqiptare”, “Agimi”, “Rilindja” dhe “Kalendari i Vietës”. Koleksionet e plota të revistave të digjituara janë publikuar në faqen zyrtare të Bibliotekës Kombëtare (www.bksh.al), në seksionin “Periodikë” të Bibliotekës Digjitale, duke rritur ndjeshëm numrin e revistave, të cilat shumë lehtë mund të shfletohen online dhe shkarkohen në çdo pajisje elektronike si kompjuter, laptop, kindle, book reader, smartphone, tablet, etj. “Janë rreth 594 njësi të digjituara, të cilat janë pajisur me metadata, gjë që mundëson indeksimin e tyre nga motorët e kërkimit si Google, Bing, etj, duke lehtësuar gjetjen e tyre të menjëhershme dhe adresimin në faqen elektronike të Bibliotekës Kombëtare nga çdo përdorues virtual”, njofton BK-ja.
Prej 10 vitesh Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë, përmes faqes së saj zyrtare (www.bksh.al), ofron një sërë shërbimesh të rëndësishme online si: Katalogët Online, Katalogët e Digjituar, Biblioteka Digjitale, e-Bibliografi, etj, duke pasur vit pas viti rritje shumë të shpejtë të frekuentuesve dhe vizitorëve të saj virtual. Si një pjesë e rëndësishme e fondit e-Albanica, që përfaqëson Bibliotekën Digjitale Albanologjike të BKSH-së, titujt e rinj i shtohen koleksioneve të revistave të digjituara më herët si, “Albania”, (1896-1913); “Dituria” (1909-1929), “Hylli i Dritës” (1921- 1944), “LEKA” (1929-1944), “Përlindj’e Shqipnies” (1913-1914) dhe “Kalendari Kombiar” (1897- 1928). Në e-Albanica janë përfshirë edhe vepra të rralla të Bibliotekës Kombëtare të Shqipërisë, antikuarë, dorëshkrime, harta dhe periodikë, të shekujve XV-XIX në gjuhën shqipe dhe në gjuhë të tjera, si dhe editimet digjitale të botimeve të para të veprave të Naim Frashërit, etj, të cilat lehtësisht mund të shfletohen në formatin e tyre elektronik.
REVISTAT
Nga informacioni i pasur i Bibliografive Kombëtare të Periodikut, të hartuara nga Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë, veçohen të dhënat e mëposhtme. “Përpjekja shqiptare” (1936- 1939): Revistë kulturore, shoqërore dhe filozofike, ekonomike e letrare, me botues Branko Merxhanin, një nga themeluesit e mendimit sociologjik shqiptar. Kjo revistë do të bashkonte emra të njohur dhe të rëndësishëm si Tajar Zavalani, Vangjel Koça, Lasgush Poradeci, Petro Marko, Aleksandër Xhuvani, etj. Shkrimet dhe studimet e saj përfshinin fusha të ndryshme si në filozofi, sociologji, psikologji, letërsi, histori, duke e shndërruar atë në një nga organet më të rëndësishme të shtypit të kohës. Numri i parë doli më 1936 dhe vijoi për 27 numra deri në vitin 1939. Në vitin 1937 u botua një numër special i saj, nr. 9-10, në gjuhën frënge dhe shqipe, i cili iu kushtua filozofit francez Rene Descartes.
Krahas të dhënave biografike për filozofin francez përgatitur nga Branko Merxhani, gjenden edhe artikuj të tjerë nga Sotir Angjeli, Perikli Mbrorja, Ali Kuçi, si dhe mendime nga J. G. Meyer e T. V. Charpentier. Gjithashtu në këtë numër botohet për herë të parë në gjuhën shqipe “Fjalimi i metodës” i Rene Descartes, që vjen përmes përkthimit mjeshtëror të Vangjel Koçës. “Minerva” (1932-1936): Revistë shkencore letrare, fillimisht si e përdyjavshme dhe më pas përmujore, u drejtua prej gazetarit të njohur Nebil Çika. Revista “Minerva” mblodhi bashkëpunëtorë dhe emra të shquar të publicistikës shqiptare si Tajar Zavalani, Odise Paskali, Ikbale Çika, Stefan Shundi, etj.
Revistë e madhe e jetës moderne shqiptare botuar në Tiranë, ajo është një nga më të rëndësishmet dhe me një ndikim të madh në kulturën e jetën shoqërore të kohës. Numri i saj i parë doli më 1932 dhe u botuan 38 numra deri në vitin 1936. “Agimi” (1919-1922): Revistë letrare e përmuajshme, organ i shoqërisë “Vllaznija”, Shkodër dhe prej vitit 1921 u bë organ i federatës “Atdheu”. Kjo revistë trajtoi probleme të gjuhës shqipe, të historisë dhe etnografisë, arkeologjisë, traditave kombëtare, letërsisë, arteve dhe muzikës. “Rilindja” (1934-1936): Revistë e përdyjavshme shoqërore, kulturore dhe letrare u botua në Korçë. Pjesën më të rëndësishme të revistës e përbënin artikuj ku u përshkrua gjendja sociale e vendit, ndërsa në rubrikën letrare të saj u botuan shkrime nga autorët e rinj.
“Kalendari i Vietës” (1912- 1927): Pjesë e rëndësishme e veprave pijore është edhe ‘Kalendari i Vietës’, botim i Klerit Jezuit në Shkodër. “Kalendari i Vietës” përmbante festa fetare dhe lëndë të ndryshme kulturore, letrare, historike, fetare, kronologji ngjarjesh, kuriozitetet, etj, në gjuhën shqipe. Numri i saj i parë doli në vitin 1912, me disa ndërprerje, u botua deri në vitin 1927.
(el.sp/Gazeta Shqiptare/BalkanWeb)
